با وجود داروهای شیمیایی و انواع مکمل‌ها، مصرف گیاهان و قرار دادن آنها در رژیم غذایی برای بهبود سلامتی افراد از اهمیت بسیاری برخوردار است. در واقع مردم تلاش می‌کنند که با استفاده از روش‌های کم خطر، از سلامتی خود محافظت کنند. گندم سیاه (Buckwheat) یکی از گیاهانی است که در بهبود عملکرد اندام‌های مختلف نقش مهمی ایفا می‌کند. به همین دلیل سعی داریم که در این مقاله از مجله اسنپ مارکت شما را با فواید و خواص گندم سیاه آشنا کنیم. در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
گندم سیاه چیست؟
گندم سیاه (Buckwheat) با نام علمی (Fagopyrum esculentum) یکی از شبه غلاتی است که هیچ شباهتی به گیاه گندم ندارد و بیشتر شبیه شبه غلات‌های دیگری مانند کینواست. گندم سیاه در دو نوع معمولی و تارتاری کشت می‌شود و مصرف آن به صورت دمنوش، بلغور، آرد و نودل است. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید بلغور گندم سیاه مانند برنج در ایران، اهمیت بسیاری در تهیه انواع غذاهای سنتی و قدیمی آسیایی‌ها و اروپاییان داشته است.
خواص گندم سیاه که سالیان طولانی مورد توجه مردم قاره آسیا و اروپا بوده به دلیل وجود آنتی اکسیدان‌های بسیار و مواد معدنی متنوعی هستند که در این گیاه یافت می‌شوند. بنابراین کشت قابل توجه آن در نیمکره شمالی زمین از جمله کشورهای روسیه، قزاقستان، چین و اروپای شرقی و مرکزی انجام می‌شود.
ارزش غذایی گندم سیاه
پیش از آن که درباره فواید و خواص گندم سیاه بگوییم، بهتر است با ارزش غذایی این گیاه آشنا شوید.
- انرژی: 343 کیلوکالری
- پروتئین: 13.25 گرم
- کربوهیدرات: 71.50 گرم
- آب: 9.75 گرم
- فیبر: 10.00 گرم
- چربی: 3.40 گرم
- قند: 0 گرم
- تیامین (B1): 0.10 میلی گرم
- ریبوفلاوین (B2): 0.43 میلی گرم
- نیاسین (B3): 7.02 میلی گرم
- پانتوتنیک اسید (B5): 1.23 میلی گرم
- ویتامین (B6): 0.21 میلی گرم
- فولات (B9): 30 میلی گرم
- پتاسیم: 460 میلی گرم
- فسفر: 347 میلی گرم
- منیزیم: 231 میلی گرم
- کلسیم: 18 میلی گرم
- سلنیوم: 8.30 میلی گرم
- روی: 2.40 میلی گرم
- آهن: 2.20 میلی گرم
- منگنز: 1.30 میلی گرم
- مس: 1.10 میلی گرم
- سدیم: 1 میلی گرم
فواید گندم سیاه برای سلامت بدن
در این قسمت مقاله به فواید و خواص گندم سیاه می‌پردازیم که با شناخت آنها می‌توانید نیازهای بدن را رفع کرده و سلامتی خود را ارتقاء دهید.
1- جوانسازی پوست صورت
وجود آنتی اکسیدهای مختلف و فلاونوئیدها در گندم سیاه باعث می‌شود که چین و چروک‌های مختلف از بین بروند و فرآیندهای طبیعی جوانسازی پوست باعث بهبود شادابی و طراوت این عضو مهم بدن شوند. این در حالی است که منیزیم موجود در گندم سیاه به افزایش جریان خون در پوست و شفاف شدن آن کمک می‌کند.
این نکته را فراموش نکنید که یکی از فواید و خواص گندم سیاه در مراقبت از پوست نقش ضد آفتاب آن است. این عملکرد محافظتی احتمال آفتاب سوختگی را به حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
2- تقویت و رشد مو
مواد معدنی و ویتامین‌های مختلف گندم سیاه باعث می‌شوند که فولیکول‌های مو تقویت شوند. در نتیجه مصرف منظم این شبه غلات به رشد موها کمک چشم گیری می‌کند.
3- کاهش وزن و لاغری
کربوهیدرات‌های پیچیده و فیبرهای محلول در آب گندم سیاه باعث ایجاد حس سیری در افراد می‌شوند، به همین دلیل این ماده اشتهای مصرف کننده را کاهش می‌دهد. در ضمن گندم سیاه کالری کمی دارد که این باعث پر رنگ شدن نقش گیاه مذکور در کاهش وزن می‌شود.
4- کنترل قند خون
کنترل قند خون با مصرف گندم سیاه امکان پذیر است. در واقع شاخص گلیسمی گندم سیاه 30 تا 35 و به طور قابل توجهی کمتر از گندم است. از طرفی کربوهیدرات‌های پیچیده این ماده خوراکی تأثیری در افزایش قند خون ندارند. به همین دلیل با قرار دادن گندم سیاه در برنامه غذایی می‌توان قند خون را کنترل کرد.
5- بهبود عملکرد سیستم گوارش
همانطور که در بخش ارزش غذایی گندم سیاه اشاره کردیم، این گیاه غنی از فیبر است. به همین دلیل مصرف آن باعث بهبود عملکرد روده‌ها می‌شود. فواید و خواص گندم سیاه برای افرادی که از یبوست رنج می‌برند، بسیار حیاتی است. متخصصان تغذیه به بیماران گوارشی دارای مشکل یبوست، مصرف منظم گندم سیاه را توصیه می‌کنند.
6- سلامتی قلب و عروق
مس، منیزیم، فیبر و پروتئین گندم سیاه به عنوان عناصر ضروری در بهبود سلامتی قلب و عروق نقش دارند. در واقع این عناصر باعث کاهش رسوبات کلسترول در عروق و بهبود جریان خون در قلب و عروق خواهند شد. به این ترتیب بیماران سکته قلبی یا آنهایی که از گرفتگی عروق کرونری رنج می‌برند، می‌توانند از فواید و خواص گندم سیاه بهره مند شوند.
7- ارتقای سیستم ایمنی
آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در گندم سیاه، نیاز بدن را به انواع عناصر رفع می‌کنند. همین امر باعث می‌شود که بدن در برابر عوامل عفونی و رشد بی رویه سلول‌ها (سرطان) به خوبی مقابله کند.
8- جنین و زنان باردار
گروه دیگری از مصرف کنندگان گندم سیاه زنان باردار هستند که با این قسمت از رژیم غذایی می‌توانند میزان نفخ و یبوست را کاهش دهند و سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کرده و خستگی و بی حالی را تجربه نکنند. این در حالی است که کاهش کلسترول خون باعث می‌شود که سلامتی قلب و عروق آنها حفظ شود و در نتیجه سلامتی جنین ارتقا یابد.
9- سلامتی نوزادان و کودکان
علاوه بر بزرگسالان، نوزادان و کودکان نیز می‌توانند با استفاده از مواد غذایی حاوی گندم سیاه از خواص این گیاه بهره مند شوند. این گروه از افراد با فواید و خواص گندم سیاه رشد بهتری خواهند داشت و از نظر عملکرد سیستم گوارش، قلب و عروق، رشد استخوان‌ها و سیستم ایمنی بدن بهبود خواهند یافت.
10- تنظیم فشار خون، از فواید و خواص گندم سیاه
کاهش کلسترول خون یکی از مهم ترین وظایفی است که گندم سیاه بر عهده دارد. بنابراین علاوه بر کم شدن میزان کلسترول خون، فشار خون در حال گردش در عروق بهبود می‌یابد و افراد دارای بیماری فشار خون بالا، سلامتی خود را به دست می‌آورند.
11- مناسب برای افراد وگان
افرادی که رژیم غذایی آنها فقط از گیاهان تشکیل شده است، با مصرف گندم سیاه می‌توانند نیاز بدن خود را به پروتئین رفع کنند. در حالی که این نیاز عموماً با مصرف گوشت گوسفندی و گوساله، گوشت مرغ و البته ماهی برطرف می‌شود.
12- استحکام استخوان‌ها
شکستگی استخوان در افرادی رخ می‌دهد که ذخیره کلسیم بدنشان کم است. در ضمن، پوکی استخوان یکی از مشکلاتی است که افراد به ویژه خانم‌ها در سنین بالا به آن مبتلا می‌شوند. مواد معدنی مختلف از جمله کلسیم گندم سیاه به مستحکم سازی استخوان‌ها کمک می‌کنند و در نتیجه احتمال شکستگی و آسیب‌های جدی ناشی از پوکی استخوان کاهش یابند.
13- درمان سنگ کیسه صفرا
اسیدهای صفراوی در کیسه صفرا باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می‌شوند. مقدار زیاد فیبر در گندم سیاه عامل بسیار مهمی در کنترل تولید این اسیدهای صفراوی است. بنابراین مصرف آن در کاهش ابتلا به سنگ کیسه صفرا مؤثر خواهد بود.
14- درمان بیماری سلیاک
بیماری سلیاک در افرادی مشاهده می‌شود که به گلوتن حساسیت دارند. بنابراین خوردن گندم و جو برای این افراد مضر است. در این حالت می‌توان با مصرف گندم سیاه به جای غلاتی مانند گندم و جو، بیماری سالیاک را درمان کرد.
15- رفع افسردگی و اضطراب
اضطراب و افسردگی در سنین مختلف و به دلایل گوناگون وجود دارند. اگرچه داروهای شیمیایی مختلفی وجود دارند که نقش ضد افسردگی و آرام بخش را بازی می‌کنند، انواع گیاهان مانند گندم سیاه هم مواد معدنی و ویتامین‌هایی دارند که میزان اضطراب و افسردگی را تقلیل می‌دهند.
16- خواص ضد التهابی گندم سیاه
وجود ویتامین‌های مختلف در گندم سیاه به کاهش التهاب کمک می‌کند. در نتیجه مصرف آن به بیمارانی که از التهاب مفاصل، التهاب و تورم محدوده زخم و بیماری آسم رنج می‌برند، کمک بسیاری می‌کند.
17- درمان کم خونی
گندم سیاه مقدار بالایی آهن دارد. در نتیجه افرادی که از کم خونی رنج می‌برند، به خصوص زنان در دوره خونریزی ماهانه، می‌توانند از فواید و خواص گندم سیاه بهره مند شده و عوارض ناشی از کم خونی مانند خستگی، بی حالی و خلق و خوی پایین را کمتر تجربه کنند.
مضرات گندم سیاه چیست؟
اگرچه فواید و خواص گندم سیاه غیر قابل انکار هستند اما هر فردی با توجه به سابقه پزشکی و همچنین سوابق خانوادگی باید از عوارض گندم سیاه هم اطلاع داشته باشد تا این ماده خوراکی را به مقدار مناسب مصرف کند.
در رابطه با عوارض گندم سیاه تحقیقات متنوعی انجام شده و مهم ترین عارضه ای که به این گیاه نسبت داده اند، حساسیت زا بودن آن است. افرادی که به پلیمر لاتکس حساسیت دارند، باید از مصرف گندم سیاه نیز پرهیز کنند. در نتیجه باید پیش از آنکه گیاه گندم سیاه را در رژیم غذایی قرار داد، با متخصص تغذیه و پزشک مشورت کرد و سپس آن را در قالب خوراکی‌های مختلف مورد استفاده قرار داد.
نحوه استفاده از گندم سیاه در رژیم غذایی
پیش از این اشاره کردیم که می‌توان گندم سیاه را به صورت دمنوش، نودل و موارد دیگر مصرف کرد. اگر می‌خواهید گندم سیاه را به صورت دمنوش میل کنید، کافی است یک پیمانه گندم سیاه را در 1.5 لیوان آب جوش ریخته و بگذارید تا 15 دقیقه دم بکشد. از طرفی امکان استفاده از گندم سیاه در قالب فرنی، کیک، کلوچه و نان نیز وجود دارد. در واقع شما می‌توانید به جای آرد گندم از آرد گندم سیاه استفاده کنید. جوانه گندم سیاه را می‌توان در تهیه سوپ و سالاد نیز استفاده کرد.
جمع بندی
در این مقاله از مجله اسنپ مارکت شما را با فواید و خواص گندم سیاه آشنا کردیم و از اهمیت آن در ارتقای سلامتی قلب و عروق، بهبود عملکرد سیستم گوارش، ارتقای سیستم ایمنی و درمان بیماری‌هایی مانند سلیاک، آسم و کم خونی صحبت کردیم. شما می‌توانید برای تهیه خوراکی‌های حاوی گندم سیاه از فروشگاه اینترنتی اسنپ مارکت بهره مند شوید.