خواب کافی یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای حفظ کیفیت زندگی به‌شمار می‌رود. بی‌خوابی موضوع ناخوشایندی‌ست که ممکن است بنا به دلایل مختلف برای هر کسی اتفاق بیفتد. در چنین مواقعی می‌توانید با مصرف قرص ملاتونین، تا حد زیادی این مشکل را کنترل یا رفع کنید. امروز در این مقاله از بلاگ اسنپ مارکت به بررسی فواید و خواص قرص ملاتونین می‌پردازیم.
دلایل زیادی ممکن است موجب به‌هم‌ریختن برنامه خواب شود و این موضوع باعث خستگی جسمی و فشارهای روحی خواهد شد. قرص‌های خواب معمولا در دسته آرامبخش‌ها قرار می‌گیرند و برای تهیه آن‌ها نیاز به نسخه پزشک دارید؛ اما ملاتونین یک داروی ارزان و عمومی‌ست که عوارض کم یا جزئی دارد. اگر در مورد نحوه مصرف ملاتونین کنجکاو هستید، چند دقیقه از وقت خود را به مطالعه این مقاله اختصاص دهید.
قرص ملاتونین چیست؟
هورمون ملاتونین به‌صورت طبیعی در غده پینه‌آل مغز تولید می‌شود و مسئول تنظیم ریتم‌های شبانه‌روزی و ساعت بیولوژیک بدن است. مقدار این هورمون در طول روز کم است؛ اما با تاریکی هوا ترشح آن بیشتر می‌شود.
با افزایش سن میزان ترشح هورمون ملاتونین کم‌تر می‌شود و به همین خاطر اختلالات خواب در افراد بالای 60 سال بیشتر از سایر گروه‌های سنی‌ست. هورمون ملاتونین با تنظیم سطح فشار خون، دمای بدن و تعامل با سایر هورمون‌ها، در نهایت بدن را آماده خوابیدن می‌کند. ملاتونین با فرستادن سیگنال‌های مهاری به هیپوتالاموس مغز باعث کاهش هورمون دوپامین می‌شود که در این صورت سطح انرژی بدن کاهش می‌یابد.
در صورتی که ریتم خواب به‌هم بریزد، شما می‌توانید با مصرف قرص ملاتونین سطح ترشح این هورمون را کنترل کنید. افراد زیادی هنگام بی‌خوابی از قرص‌های آرامبخش استفاده می‌کنند؛ اما باید بدانید که این قرص‌ها می‌توانند اثرات جانبی زیادی داشته باشند. قرص ملاتونین در حقیقت یک مکمل غذایی‌ست که اثرات جانبی محدودی دارد. با دانستن نحوه مصرف ملاتونین می‌توانید در مدت کوتاهی ریتم خواب خود را مجددا تنظیم کنید.
فواید و کاربردهای قرص ملاتونین
شبهات زیادی در مورد فواید و خواص قرص ملاتونین مطرح است؛ چرا که نحوه اثرگذاری این هورمون در بردن به‌طور کامل شناخته نشده است. قرص ملاتونین در سال 1950 تجاری‌سازی شد و از آن زمان کارآزمایی‌های بالینی زیادی روی آن انجام گرفته است. در اغلب مطالعات و تحقیقات صورت‌گرفته، عارضه جدی از این قرص گزارش نشده است. فراموش نکنید قرص ملاتونین تنها یک مکمل است و یک دارو برای درمان بیماری‌ها محسوب نمی‌شود.
تنظیم ساعت خواب
اصلی‌ترین مورد در لیست فواید و خواص قرص ملاتونین، کمک به تنظیم سیکل خواب و ساعت بیولوژیک بدن است. موارد متعددی می‌توانند علت این عارضه باشند؛ یکی از موارد معمول، جت‌لگ است که هنگام مسافرت‌های طولانی با هواپیما ایجاد می‌شود. ریتم‌های شبانه‌روزی در سفرهای بین قاره‌ای به هم می‌ریزند و مدتی طول می‌کشد تا افراد بتوانند مجددا ساعت خواب خود را تنظیم کنند. در این مواقع با دانستن نحوه مصرف ملاتونین، می‌توان این مشکل را رفع کرد.
افزایش میزان هورمون رشد
بیشترین میزان ترشح هورمون رشد اپیدرمال مربوط به زمان خواب شبانه است. با مصرف قرص ملاتونین و بهبود کیفیت خواب، می‌توانید به ترشح بیشتر این هورمون کمک بسزایی کنید.
بهبود سلامت چشم
تحقیقات نشان داده است که مصرف دوز کنترل‌شده‌ای از قرص ملاتونین می‌تواند تا حدی روی تخریب پیشرونده شبکیه چشم در افراد مسن موثر باشد. یک آزمایش بالینی شش‌ماهه روی 100 سالمند مبتلا به این عارضه نشان داده است که مصرف سه میلی‌گرم قرص ملاتونین می‌تواند روند تخریب عصب‌های بیماری را کندتر کند.
کمک به درمان رفلاکس اسیدی
هورمون ملاتونین می‌تواند در کنترل رفلاکس‌های اسیدی معده موثر باشد. مصرف قرص ملاتونین میزان نیتریک‌اسید را کاهش می‌دهد و مانع خروج اسیدها از معده به مری می‌شود. یک مطالعه روی 351 فرد مبتلا به رفلاکس نشان داد که مصرف قرص ملاتونین به‌مدت چهل روز می‌تواند روی کاهش این عارضه تاثیرگذار باشد.
میزان دوز مصرفی قرص ملاتونین
قرص ملاتونین مورد تایدد FDA قرار دارد و این سازمان دوز مجاز مصرف این قرص را روزانه بین 0.5 تا 10 میلی‌گرم اعلام کرده است. دوز استاندارد تجویزی برای این قرص 3 میلی‌گرم است که معمولا پزشک بعد از یک هفته مصرف، بر اساس شرایط فرد دوز دارو را کم‌تر یا بیشتر تجویز می‌کند.
نحوه مصرف قرص ملاتونین
قرص ملاتونین برای رفع بی‌خوابی تجویز می‌شود؛ اما فراموش نکنید که نباید از آن مانند یک مسکن استفاده کرد. این دارو نباید در طول روز مصرف شود و تنها مناسب تنظیم خواب شب است. معمولا نحوه مصرف ملاتونین دو ساعت قبل از زمان خواب است؛ اما بر اساس مقاومت بدنی هر فرد این زمان می‌تواند از نیم‌ساعت تا سه ساعت قبل از زمان خواب متغیر باشد.
اثر قرص ملاتونین تا چه مدت در بدن باقی می ماند؟
پایداری اثر قرص ملاتونین بر اساس شرایط بدنی هر فرد و دوز مصرفی متفاوت است. کوتاه‌ترین زمان ماندگاری این قرص دو ساعت و بلندترین زمان ماندگاری آن 10 ساعت است. فراموش نکنید که هرگز نباید پس از مصرف این قرص، رانندگی و کارهایی که نیازمند تمرکز هستند انجام دهید؛ چرا که این قرص باعث خواب‌آلودگی و سرگیجه می‌شود.
تا پنج ساعت پس از مصرف آن نباید رانندگی کنید. نحوه مصرف ملاتونین را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که خیلی دیر خورده نشود؛ چرا که در این حالت ممکن است در روز بعد بی‌انرژی باشید یا مدام حس سرگیجه و خواب‌آلودگی به شما دست دهد.
عوارض جانبی قرص ملاتونین
به‌طور کلی اگر نحوه مصرف ملاتونین به‌درستی رعایت شود، عوارض جانبی آن بسیار محدود خواهد بود. اگر مصرف آن به‌صورت خوراکی باشد، به‌راحتی از ادرار دفع می‌شود و حالت خواب‌آلودگی حاصل از آن موقتی خواهد بود.
- کاهش سطح تمرکز
- خواب‌آلودگی
- کاهش موقتی سطح انرژی
- سردرد
- سرگیجه
- کاهش فشار خون
- درد عضلانی
- حالت تهوع
موارد منع مصرف قرص ملاتونین
مانند هر قرص دیگری، موارد منع و محدودیت دارویی باید در نحوه مصرف ملاتونین لحاظ شود. بی‌خوابی می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد؛ با این حال ممکن است در بعضی شرایط رفع این عارضه به هر قیمتی باعث بدترشدن وضعیت شود. در این مواقع بهتر است به دنبال راهکارهای کم‌خطر‌تری باشید.
استفاده از دمنوش‌های گیاهی یا مدیتیشن می‌تواند تا حد زیادی به رفع بی‌خوابی و تنظیم ساعت بیولوژیک شما کمک کند. شما باید در مواقع زیر، از مصرف این قرص خودداری کنید یا پیش از مصرف، از پزشک خود مشورت بخواهید.
بارداری
بارداری یکی از حساس‌ترین موارد‌ی‌ست که باید در نحوه مصرف ملاتونین مورد توجه قرار بگیرد. ملاتونین در دوزهای بالا برای خانم‌های باردار خطرناک است و فشار خون آن‌ها را نامنظم می‌کند. پزشکان معتقدند مصرف دوزهای زیر 3 میلی‌گرم برای خانم‌های باردار بی‌خطر است؛ اما این موضوع هنوز به‌صورت قطعی مورد تایید قرار نگرفته است.
در حال حاضر اطلاعات دقیقی از ارتباط ملاتونین با خطرات بارداری در دسترس نیست و این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتری‌ست. توصیه می‌شود تا زمانی که تاثیر دقیق این قرص روی جنین مشخص نشده است از مصرف آن خودداری و از روش‌های دیگری برای رفع بی‌خوابی استفاده کنید.
شیردهی
در حال حاضر تاثیر دقیق ملاتونین روی شیر مادر مشخص نیست و متخصصان نمی‌دانند این قرص ممکن است چه تاثیری روی نوزاد بگذارد. به دلیل حساسیت بالای این موضوع و جلوگیری از هر گونه ریسک و خطر، توصیه می‌شود در طول مدت شیردهی از ملاتونین استفاده نکنید.
کودکان
استفاده موقتی و کوتاه‌مدت از ملاتونین با دوز پایین خطری برای کودکان ندارد. کودکان می‌توانند در صورت لزوم تا 3 میلی‌گرم ملاتونین مصرف کنند. نحوه مصرف آن برای افرادی که در سن بلوغ هستند می‌تواند تا 5 میلی‌گرم باشد.
گروهی از دانشمندان معتقدند که مصرف ملاتونین باعث افزایش ترشح هورمون رشد می‌شود و می‌تواند تاثیر مثبتی در دوران بلوغ داشته باشد. در ارتباط با این ادعا شواهد زیادی در دسترس نیست؛ اما بهتر است از این قرص تنها برای رفع بی‌خوابی‌های موقتی استفاده شود.
بیماری‌ها
مصرف ملاتونین برای بعضی از بیماران خطرآفرین است و باید از روش‌های دیگری برای رفع بی‌خوابی خود استفاده کنند. بیماران مبتلا به اختلالات خونریزی‌دهنده مانند هموفیلی باید از مصرف ملاتونین خودداری کنند. اگر هم سابقه تشنج دارید، نباید از این دارو استفاده کنید؛ چرا که با اثر روی فشار خون ممکن است علائم را تشدید کند.
افسردگی
ملاتونین ترشح هورمون‌های هیجان مانند اپی‌نفرین و دوپامین را کاهش می‌دهد. این موضوع می‌تواند علائم افسردگی را تشدید کند؛ به همین خاطر به افرادی که از این مشکل رنج می‌برند توصیه می‌شود به هیچ عنوان از این قرص مصرف نکنند.
پیوند اعضا
برای جلوگیری از رد پیوند، سیستم ایمنی فرد گیرنده را با استفاده از داروهای خاصی تضعیف می‌کنند. ملاتونین باعث افزایش حساسیت سیستم ایمنی به آنتی‌ژن‌های خارجی می‌شود؛ بنابراین در مواقع دریافت پیوند باید از مصرف آن خودداری شود.
آیا قرص ملاتونین تداخل دارویی دارد؟
فرمول شیمیایی ملاتونین با بعضی از داروها ناسازگار است و نباید همراه آن‌ها مصرف شود. تداخلات دارویی از مهم‌ترین مسائلی‌ست که باید در نحوه مصرف ملاتونین به آن توجه داشته باشید. قبل از این که از پزشک بخواهید برای شما داروی خواب‌آور تجویز کند، حتما لیست کامل داروهایی را که مصرف می‌کنید به او ارائه دهید. استفاده از ملاتونین در هنگام مصرف داروهای زیر ممنوع است:
- داروهای ضد انعقاد مانند هپارین و وارفارین
- داروهای فشار خون مانند نیفدیپین
- داروهایی موثر بر سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین، سیکلوسپورین و پردنیزولون
- داروهای ضد استرس مانند دیازپام و آلپرازولام
- آنتی‌هیستامین‌ها مانند دیفن‌هیدرامین
- شل‌کننده‌های عضلانی روباکسین
- مسکن‌هایی مانند کدئین
- داروهای ضد افسردگی مانند فلووکسامین
سخن پایانی
در این مقاله در مورد فواید و خواص قرص ملاتونین با شما صحبت کردیم. ملاتونین یکی از کم‌خطرترین داروها برای رفع مشکلات بی‌خوابی و تنظیم سیکل خواب شبانه است. معمولا مصرف موقتی این دارو عارضه قابل توجهی ندارد؛ با این حال ممکن است با بعضی داروها تداخل داشته باشد که باید این موضوع را در نظر بگیرید و با پزشکتان درباره آن صحبت کنید.
شما چه راهکاری برای رفع بی‌خوابی دارید؟ به نظر شما دمنوش‌های گیاهی برای کنترل خواب مناسب‌تر هستند یا داروهای شیمیایی؟ آیا فکر می‌کنید ملاتونین در کیفیت و عمق خواب موثر است؟ نظرات خود را با سایر کاربران اسنپ مارکت در میان بگذارید.