اگر در اینترنت سرچ کرده‌اید که آنغوزه چیست؛ احتمالا چند باری این کلمه خنده‌دار به گوشتان خورده است و حالا می‌خواهید بدانید آیا آنغوزه واقعا به چیز خاصی اشاره دارد یا فقط یک کلمه من‌درآوردی‌ست. باید به شما بگوییم که هیچ کس شما را سر کار نگذاشته است و آنغوزه واقعا وجود دارد؛ اما اگر می‌خواهید بدانید دقیقا آنغوزه چیست و چه خواص یا عوارضی ممکن است داشته باشد، با ادامه این مقاله همراه باشید.
آنغوزه چیست؟
آنغوزه اگرچه اسم عجیب‌وغریبی دارد؛ اما خودش اصلا چیز عجیبی نیست. آنغوزه اسم یک گیاه است که اتفاقا خواص دارویی مختلفی دارد. ترکیبات موجود در صمغ ریشه این گیاه روی بیماری‌های مختلف اثرگذار است.
این گیاه، بومی ایران و افغانستان است؛ اما در کمال تعجب باید بگوییم که معمولا در غذاهای هندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این‌که چطور این اتفاق افتاده است، راستش ما خودمان هم مانده‌ایم و جوابی برایش نداریم!
این گیاه دارای ریشه‌ای بزرگ با ساقه‌های علفی خشن است. از ریشه این گیاه، شیره‌ای به‌دست می‌آید که آن هم به آنغوزه معروف است. آنغوزه طعم گس و گزنده‌ای دارد و بوی آن بسیار بد است. این گیاه از قدیم‌الایام مصارف دارویی داشته است. رزین این گیاه از سفت‌شدن مایعی که از بریدگی‌های ایجادشده در ریشه‌های زنده گیاه خارج می‌شود، به دست می‌آید.
خواص آنغوزه چیست؟
خواص متعددی را به آنغوزه نسبت می‌دهند. متاسفانه تحقیقات کمی درباره مزایا یا عوارض جانبی این گیاه انجام شده است؛ با این حال می‌توان گفت این گیاه دارای چندین خواص بالقوه است.
امیدواریم که دانشمندان ایرانی تلاش بیشتری در این حوزه انجام دهند، آگاهی‌بخشی در این حوزه افزایش یابد و به‌جای این که این گیاه به‌عنوان یک ادویه هندی در دنیا شناخته شود، دست کم توسط خود مردم ایران به مصرف بیشتری برسد. اگر می‌خواهید بدانید صمغ این گیاه دارای چه خواص بالقوه‌ای‌ست، با ادامه این مقاله همراه باشید.
اولین خواص آنغوزه چیست: سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها
صمغ آنغوزه منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌هاست. آنتی‌اکسیدان‌ها از سلول‌های شما در برابر آسیب‌های احتمالی ناشی از رادیکال‌های آزاد حفاظت می‌کنند. در نتیجه این ترکیبات ممکن است از بدن در برابر التهاب مزمن، بیماری قلبی، سرطان و دیابت نوع 2 حفاظت کنند. صمغ آنغوزه حاوی مقادیر زیادی از ترکیبات فنولی مانند تانن‌ها و فلاونوئیدهاست. این ترکیبات به دلیل اثرات آنتی‌اکسیدانی قوی خود شناخته شده‌اند.
اگرچه مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی، فعالیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی صمغ آنغوزه را تایید می‌کنند؛ اما برای این که بتوان این نتایج را به انسان تعمیم داد، به تحقیقات بیشتری نیاز است. به غیر از این، مشخص نیست که وقتی از صمغ این گیاه به مقدار کم در آشپزی استفاده می‌شود، آیا می‌تواند این فواید را داشته باشد یا خیر؟
دومین خواص آنغوزه چیست: مفید برای هضم غذا
یکی از رایج‌ترین موارد استفاده از صمغ آنغوزه، کمک به سوءهاضمه است. در یک مطالعه 30روزه 43 بزرگسال که از سوءهاضمه متوسط تا شدید رنج می‌بردند، مورد بررسی قرار گرفتند. افرادی که روزی 2 بار کپسول‌های 250 میلی‌گرمی از آنغوزه را مصرف کردند، در مقایسه با گروه دارونما، بهبود قابل توجهی در نفخ، هضم و کیفیت کلی زندگی گزارش کردند.
حدس بزنید این مطالعه توسط چه کسی از نظر مالی تامین شد؟ اگر بگوییم احتمالا خنده‌تان می‌گیرد! این مطالعه توسط یک شرکت تولیدکننده مکمل غذایی تامین مالی شد و این مسئله می‌تواند نتایج را تحت تاثیر قرار دهد؛ چه کسی می‌گوید ماست من ترش است؟ احتمالا هیچ‌کس!
به هر حال نشان داده شده است که صمغ آنغوزه با افزایش فعالیت آنزیم‌های گوارشی به تقویت هضم کمک می‌کند. در واقع ممکن است ترشح صفرا را از کبد که برای هضم چربی لازم است، افزایش دهد. همچنین ادویه آن برای جلوگیری یا کاهش گاز بعد از خوردن غذا مورد استفاده قرار می‌گیرد که البته هیچ تحقیقی از آن حمایت نمی‌کند.
سومین خواص آنغوزه چیست: کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر
سندروم روده تحریک‌پذیر یا IBS یک وضعیت گوارشی مزمن است که با درد یا ناراحتی شکم، نفخ و گاز، همچنین یبوست، اسهال یا هر دو مشخص می‌شود. از آن جایی که در بالا از اثرات بالقوه آنغوزه روی هضم صحبت کردیم، بنابراین این گونه تصور می‌شود که می‌تواند به کاهش علائم مرتبط با IBS کمک کند.
طی مطالعاتی، بزرگسالانی که به IBS مبتلا بودند، بهبود قابل توجهی را 2 هفته بعد از مصرف مکمل‌های این گیاه گزارش کردند. اما بخش جالب ماجرا اینجاست که یک مطالعه دیگر نشان داد که این مکمل هیچ تاثیری روی علائم IBS ندارد. گیج شده‌اید؟ از خودتان می‌پرسید بالاخره خواص آنغوزه چیست؟ خیلی ناراحت نباشید. ما هم مثل شما منتظریم که دانشمندان با تحقیقات بیشتر، نتایج قابل اعتمادتری را ارائه دهند.
به هر حال شاید اگر بخواهید منتظر بمانید که دانشمندان به شما بگویند دقیقا خواص آنغوزه چیست، موهایتان مثل دندان‌هایتان سفید شود؛ بنابراین منتظر نمانید و خودتان از آنغوزه استفاده کنید. شما می‌توانید از صمغ آنغوزه به‌جای سیر و پیاز در آشپزی بهره ببرید.
پیاز و سیر حاوی مقادیر زیادی فروکتان هستند که یک کربوهیدرات غیرقابل‌هضم و قابل تخمیر است و احتمال دارد باعث ناراحتی گوارشی در برخی از افراد مبتلا به IBS شود. جالب است بدانید که صمغ آنغوزه طعم مشابهی با سیر و پیاز دارد.
چهارمین خواص آنغوزه چیست: اثرات ضدباکتریایی، ضدقارچی و ضدمیکروبی
مطالعات نشان داده است که صمغ آنغوزه ممکن است دارای اثرات ضدباکتریایی، ضدقارچی و ضدمیکروبی باشد. همچنین امکان دارد در برابر عوامل بیماری‌زا مانند گونه‌های مختلف باکتری استرپتوکوک دارای اثرات محافظتی باشد.
پنجمین خواص آنغوزه چیست: کاهش فشار خون
گفته می‌شود یکی از خواص صمغ آنغوزه چه‌بسا کمک به کاهش فشار خون باشد. یعنی با شل‌کردن عروق خونی به کاهش فشار خون کمک کند. متاسفانه تحقیقات در این زمینه فقط به حیوانات محدود می‌شود.
ششمین خواص آنغوزه چیست: اثرات ضدسرطانی
اگر بخواهیم به یکی دیگر از اثرات بالقوه صمغ آنغوزه اشاره کنیم می‌توانیم از اثرات ضدسرطانی آن حرف بزنیم. صمغ این گیاه شاید بتواند به توقف رشد و گسترش سلول‌های سرطانی خاص، از جمله سرطان سینه و کبد کمک کند.
هفتمین خواص آنغوزه چیست: سلامت مغز
یکی از فوایدی که به صمغ آنغوزه نسبت می‌دهند، حفاظت از سلامت مغز است. در چندین مطالعه حیوانی نشان داده شده است که صمغ آنغوزه ممکن است دارای اثرات محافظتی نسبت به آسیب عصبی در مغز و ازدست‌دادن حافظه باشد.
هشتمین خواص آنغوزه چیست: کاهش علائم آسم
باز هم مطالعات حیوانی! در این مطالعات نشان داده شده است که صمغ آنغوزه می‌تواند اثرات آرام‌بخشی روی عضلات صاف مجاری هوایی داشته باشد. این مسئله در درمان آسم اهمیت دارد.
نهمین خواص آنغوزه چیست: کاهش قند خون
برای بررسی این خاصیت آنغوزه باز هم روی موش‌ها آزمایش‌هایی صورت گرفته است. در نهایت این بررسی‌ها نشان می‌دهد که عصاره صمغ آنغوزه به کاهش سطح قند خون ناشتا کمک می‌کند.
انغوزه در طب سنتی
- انغوزه در طب سنتی طبیعتی گرم و خشک دارد.
- بادشکن و مقوی معده است.
- برای رفع بلغم مجاری تنفسی و معده می‌توان از فواید آنغوزه بهره‌مند شد.
- رحم‌های سرد و تر را تقویت می‌کند.
عوارض آنغوزه چیست؟
تصور می‌شود مقادیری که در آشپزی از آنغوزه استفاده می‌شود بی‌خطر باشد. با این حال مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که دوزهای زیاد از آنغوزه شاید باعث گاز، اسهال، اضطراب، سردرد و تورم دهان شود.
از آن جایی که تحقیقات انجام‌شده روی آنغوزه اندک است، مصرف آن برای کودکان و زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود؛ چراکه حتی این احتمال وجود دارد که باعث سقط جنین شود. همچنین افرادی که از داروهای فشار خون یا رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند باید از مصرف مکمل‌های این گیاه بپرهیزند.
اگر به صرع یا سایر بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی که ممکن است به تشنج منجر شود، مبتلا هستید نباید آن را مصرف کنید. از طرف دیگر اگر عفونت دستگاه گوارش یا سایر بیماری‌های دستگاه گوارش دارید هم از آن استفاده نکنید.
آنغوزه ممکن است با کنترل فشار خون تداخل داشته باشد. اگر مشکل فشار خون دارید از مصرف آن خودداری کنید. همچنین این نگرانی وجود دارد که آنغوزه خطر خون‌ریزی را در حین و بعد از جراحی افزایش دهد. حداقل 2 هفته قبل از جراحی برنامه‌ریزی‌شده، مصرف آن را قطع کنید.
از آنغوزه استفاده کنید
حال که با صبوری تا این قسمت از مقاله را خوانده‌اید، قاعدتا باید متوجه شده باشید که خواص آنغوزه چیست و چه فواید بالقوه‌ای می‌تواند داشته باشد؛ اما دانستن این نکات کافی نیست. باید راهی پیدا شود که بتوان از اثرات مفید این گیاه بیشتر بهره برد. وقتی چنین گنج ارزشمندی در ایران وجود دارد، حیف است که تا این اندازه ناشناخته باقی بماند.