تاثیری را که کارتون ملوان‌زبل روی افزایش سرانه مصرف اسفناج در دنیا داشت، حتی هزار صفحه مقاله علمی در مورد خواص اسفناج در طول تاریخ نداشته است! علاقه مردم به این گیاه و محبویت زیاد آن جای تامل دارد.
اگر شما هم از شیفتگان اسفناج هستید و بورانی ماست و اسفناج پای ثابت سفره شماست، این مقاله از وبلاگ اسنپ مارکت را از دست ندهید. در این مطلب هرآن‌چه را که باید راجع‌به خاصیت اسفناج و مضرات آن بدانید بررسی کرده‌ایم.
آشنایی با اسفناج و زادگاه آن
اسفناج (Spinacia oleracea) نوعی سبزی خوش‌طعم است که محققان منشأ رویش آن را ایران می‌دانند. این گیاه از خانواده تاج‌خروس و برادر بزرگ‌تر چغندر و کینواست. علاوه‌بر این، بسیار سالم و مقوی‌ست؛ زیرا سرشار از مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان است. از خواص اسفناج می‌توان به تقویت سلامت چشم، کاهش استرس اکسیداتیو در بدن و کمک به پیشگیری از سرطان و کاهش سطح فشار خون اشاره کرد.
ارزش غذایی اسفناج در هر 100 گرم
هر صد گرم اسفناج، 23 کالری، 91 درصد آب، 3 گرم پروتئین، 3.6 گرم کربوهیدرات، نیم‌گرم قند، 2 گرم فیبر و تنها نیم‌گرم چربی دارد. بیشتر کربوهیدرات‌های موجود در اسفناج فوق‌العاده سالم هستند. قند اسفناج بسیار کم بوده که آن مقدار کم هم به دو شکل گلوکز و فروکتوز است. همچنین سرشار از فیبر نامحلول است که در سلامت شما بسیار تاثیر دارد. خواص اسفناج به دلیل وجود انواع ویتامین و مواد معدنی‌ست، از جمله:
- ویتامین A : اسفناج سرشار از کاروتنوئید است که بدن شما توانایی تبدیل آن به ویتامین A را دارد.
- ویتامین C : این ویتامین یک آنتی‌اکسیدان قوی‌ست که اثر آن در ارتقاء سلامت پوست و عملکرد سیستم ایمنی، قابل چشم‌پوشی نیست.
- اسیدفولیک: این ویتامین که با نام‌های فولات یا ویتامین B9 معروف است، برای زنان باردار حیاتی و برای احیای طبیعی سلول‌های بدن و جذب آهن ضروری‌ست.
- آهن: اسفناج منبعی عالی از آهن است؛ به‌گونه‌ای که عموم مردم اسفناج را با آهن آن می‌شناسند. آهن برای تشکیل هموگلوبین که وظیفه حمل اکسیژن به بافت‌های بدن را دارد، ماده‌ای ضروری‌ست.
- ویتامین K1: وجود این ویتامین باعث شده است تا خواص اسفناج برای لخته‌شدن خون قابل توجه باشد. قابل ذکر است که یک برگ اسفناج بیش از نیمی از نیاز روزانه بدن به این ویتامین را تامین خواهد کرد.
- کلسیم: کلسیم در سلامت استخوان‌ها نقشی کلیدی دارد و برای سلامت سیستم عصبی، قلب و ماهیچه‌ها به‌شدت ضروری‌ست. این‌که می‌بینید قلب شما پمپاژ می‌کند، باید بدانید که استارتر یا شروع‌کننده فرایند پمپاژ با کلسیم است.
- اسفناج در کنار مواردی که گفتیم، حاوی ویتامین و مواد معدنی دیگری از جمله منیزیم، پتاسیم و ویتامین‌های E، B6 و B9 است.
خواص شگفت انگیز اسفناج برای بدن
خاصیت اسفناج برای سلامت کلی بدن قابل توجه است. تحقیقات ثابت کرده که این گیاه جادویی برای کاهش استرس اکسیداتیو، بهبود سلامت چشم و کاهش فشار خون بسیار مفید است.
کاهش استرس اکسیداتیو
رادیکال‌های آزاد یکی از محصولات جانبی متابولیسم در بدن هستند. آن‌ها عامل اصلی استرس اکسیداتیو قلمداد می‌شوند که روند پیری را سرعت می‌بخشند و خطر ابتلا به سرطان و دیابت را افزایش می‌دهند.
اسفناج یکی از گیاهانی‌ست که حاوی آنتی‌اکسیدان است. آنتی‌اکسیدان‌ها از جمله مواد مفیدی هستند که با فرآیند استرس اکسیداتیو مبارزه می‌کنند و در کاهش آسیب ناشی از آن هم نقش دارند.
کمک به سلامت چشم
اسفناج دارای دو ماده مفید به نام‌های زاگزانتین و لوتئین است. این‌دو، کاروتنوئیدهایی هستند که مسئول ایجاد رنگدانه در برخی سبزیجات به‌شمار می‌روند و چشم انسان هم حاوی مقادیر زیادی از این رنگدانه‌هاست. این امر باعث می‌شود تا خواص اسفناج برای محافظت از چشم در برابر نور خورشید قابل توجه باشد. علاوه‌بر این، زاگزانتین و لوتئین برای جلوگیری از بیماری‌های چشمی مانند دژنراسیون ماکولا و آب مروارید که از علل اصلی نابینایی هستند، مفید خواهند بود.
اسفناج؛ یک گلادیاتور برای مبارزه با سرطان
اسفناج دارای دو ترکیب مهم MGDG و SQDG است که رشد سرطان را کند می‌کنند. در یک مطالعه علمی ثابت شد که این دو ترکیب روند رشد و اندازه تومور سرطان دهانه رحم را کند و کوچک کرده‌اند. همچنین خاصیت اسفناج برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات هم ثابت شده و یک سبزی عالی برای جلوگیری از سرطان سینه است.
کاهش فشار خون و بیماری‌های مرتبط
یکی دیگر از مواد مفید در این سبزی، نیترات است که خواص اسفناج را تقویت می‌کند. نیترات یکی از مواد مفیدی‌ست که به کاهش فشار خون و البته کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک خواهد کرد.
کاهش بروز آسم
یک اصل علمی ثابت‌شده وجود دارد که می‌گوید پیروی از رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات، به کاهش علائم آسم و کاهش تعداد حملات آسم کمک خواهد کرد. آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C، ویتامین E و بتاکاروتن عملکرد ریه را در مقابل این بیماری تقویت می‌کنند؛ خواص اسفناج برای کاهش آسم به دلیل وجود این سه ماده در آن است.
فواید اسفناج برای پوست و مو
- ریزش مو و بروز چین‌وچروک در پوست از روندهای طبیعی همراه با افزایش سن است. با این وجود فرآیند استرس اکسیداتیو می‌تواند ریزش مو و پیری پوست را سرعت دهد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در اسفناج در کاهش این فرآیند اثر دارند.
- درصد بالایی از ترکیبات این گیاه خوشمزه آب است که باعث هیدراته نگه‌داشتن پوست و تامین آب مورد نیاز آن می‌شود. با این تفاصیل، از خواص اسفناج برای مو و پوست خود غافل نشوید.
- اسفناج دارای مقادیر زیادی ویتامین A است که تولید چربی در منافذ پوست و فولیکول‌های مو را متعادل می‌کند و آن‌ها را مرطوب نگه می‌دارد.
- اسفناج سرشار از ویتامین C است که برای ساختن و حفظ کلاژن در پوست ضروری‌ست. کلاژن برای احیای سلول‌های جدید در پوست و جلوگیری از افتادگی پوست مفید است.
- کمبود آهن یک علت شایع ریزش مو است که فرد می‌تواند با مصرف مواد غذایی غنی از آهن، مانند اسفناج، از آن جلوگیری کند.
مضرات اسفناج چیست؟
خاصیت اسفناج برای سلامت بدن یکی از نکات مهمی‌ست که مصرف آن را بسیار محبوب کرده است؛ با این حال زیاده‌روی در مصرف آن، باعث بروز برخی از عوارض جانبی خواهد شد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
بروز سنگ کلیه
اسید اگزالات و مواد معدنی از مهم‌ترین مقصران بروز بیماری سنگ کلیه هستند. رایج‌ترین نوع سنگ کلیه با نام سنگ کلسیمی شناخته می‌شود. اسفناج هم سرشار از کلسیم و هم اگزالات است؛ بنابراین افرادی که در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه هستند باید مصرف این ماده غذایی را محدود کنند. البته بروز سنگ کلیه زمانی جزو مضرات اسفناج محسوب می‌شود که در مصرف آن زیاده‌روی کرده باشید.
لخته‌شدن خون
این سبزی سرشار از ویتامین K1 است. این ویتامین بیشتر به دلیل نقش آن در لخته‌شدن خون شناخته می‌شود. این اثر تیغ دو لبه است؛ به این معنی که آن را می‌توان هم در دسته خواص اسفناج و هم در دسته مضرات اسفناج قرار داد. در واقع ویتامین K1 می‌تواند با داروهای رقیق‌کننده خون تداخل ایجاد کند؛ بنابراین افرادی که از داروهایی مانند وارفارین استفاده می‌کنند، باید قبل از مصرف اسفناج، با پزشک خود مشورت کنند.
سوالات متداول در مورد گیاه جادویی اسفناج
حال که با خواص و مضرات اسفناج آشنا شدید، نوبت این است تا به سوالات رایجی که در مورد این سبزی ایرانی پرسیده می‌شود بپردازیم. بیشتر این سوالات در مورد خاصیت اسفناج و نحوه استفاده از آن است.
طبع و مصلح اسفناج چیه؟
از نظر طب سنتی اسفناج دارای طبعی سرد و تر است. با این وجود سردی آن زیاد نیست و بسیاری معتقدند که معتدل است؛ بنابراین افراد گرم‌مزاج و سردمزاج مجاز به استفاده از آن هستند. با این توضیحات بهتر است افرادی با طبع گرم در فصل سرد سال آن را مصرف کنند و افراد با طبع سرد در فصل گرم سال.
برای برطرف‌کردن سردی آن هم افراد سردمزاج باید به همراه آن ادویه‌های گرمی مانند فلفل و دارچین یا کنجد استفاده کنند. در صورتی که قصد تفت‌دادن آن را دارید، بهترین روغن، روغن بادام است. این مر باعث می‌شود از خواص اسفناج به‌صورت کامل بهره‌مند شوید.
اسفناج خام بهتره یا پخته؟
در مورد فواید و مضرات اسفناج پخته افسانه‌های زیادی وجود دارد؛ اما همان‌طور که گفتیم این سبزی دارای مقدار زیادی اگزالات است که از جذب آهن توسط بدن شما جلوگیری می‌کند. برای جلوگیری از تاثیر منفی اگزالات، پختن آن بهترین راه حل است. برخلاف اکثر سبزیجات، پختن اسفناج از فواید آن کم نمی‌کند. نصف فنجان اسفناج پخته‌شده به شما سه‌برابر یک فنجان اسفناج خام، مواد مغذی هدیه خواهد داد.
خواص اسفناج به دلیل وجود مواد مغذی مانند بتاکاروتن در آن است. بخارپزکردن اسفناج، بتاکاروتن ذخیره‌شده در برگ‌های آن را آزاد و به جذب آن توسط بدن کمک می‌کند. همچنین این نکته را فراموش نکنید که خاصیت اسفناج پس از هشتمین روز چیدن از دست خواهد رفت که نیمی از مواد مغذی آن در یخچال از دست می‌رود.
با اسفناج چی درست کنیم؟
از آن‌جایی‌که اسفناج را هم به‌صورت پخته و هم به‌صورت خام می‌توان مصرف کرد، برای تهیه انواع غذاهای گرم و سرد کاربردی‌ست. اگر علاقه دارید از خواص اسفناج بهره‌مند شوید، یکی از غذاهای زیر را امتحان کنید:
· سالاد اسفناج و انار
این بار شروع پاییز را با این سالاد جشن بگیرید و از تنوع رنگ و طعم اسفناج و انار در کنار هم لذت ببرید. کمی گردو هم روی سالاد بریزید تا طبع متعادل آن را رو به گرمی رود.
· رولت اسفناج
یک فینگرفود جذاب و سالم که می‌تواند جشن‌های شما را مهمان یک طعم جدید و خاص کند. کمی اسفناج پخته‌شده، پنیر یا مخلفاتی مثل ژامبون و مایونز برای تهیه آن نیاز دارید.
· املت اسفناج و پنیر
حیف نیست از خواص اسفناج پخته برای صبحانه بهره‌مند نشوید؟ این املت طعمی متفاوت را برای شما خلق می‌کند.
· خورش آلو اسفناج
سفره ایرانی یک سفره غنی از طعم‌ها و ضامن سلامت شماست. همنشینی گوشت یا مرغ، آلو و اسفناج، یک غذای سالم و مقوی را برای شما به ارمغان می‌آورد.
حقایق جالب در مورد خواص اسفناج و روش‌های استفاده از آن
- اسفناج زاده ایران باستان استان است و امروزه در بسیاری از کشورها مانند چین به‌عنوان “سبز ایرانی” شناخته می‌شود.
- آیا اسفناج سبزی مورد علاقه شماست؟ 26 مارس، روز جهانی اسفناج است و می‌توانید با یک غذای حاوی این سبزی آن را جشن بگیرید!
- خاصیت اسفناج فقط برای سلامت بدن نیست. در قرون وسطی، هنرمندان رنگدانه سبز را از اسفناج استخراج می‌کردند تا از آن به‌عنوان جوهر یا رنگ استفاده کنند.
- اگر دوست دارید ناخن زیبا داشته باشید، از خواص اسفناج به دلیل تحریک تولید کلاژن در بدن غافل نشوید.
اگر تا امروز تصورتان در مورد مضرات اسفناج قوی‌تر از خواص آن بوده و این امر، دلیل قهرکردن شما با این سبزی ایرانی شده، زمان کنار‌گذاشتن این باور غلط است. به صفحه اصلی اسنپ مارکت بروید و همین الان اسفناج تازه برای خود سفارش دهید. اگر هم نکته‌ای در مورد خواص اسفناج می‌دانید که از قلم افتاده است، در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.