آی وی اف به‌عنوان یک روش کمک‌باروری شناخته می‌شود. البته علاوه‌بر این که یک روش درمانی‌ست، عوارض آی وی اف را هم باید در نظر داشت. این روش به کمک زوج‌هایی می‌آید که با مشکل ناباروری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
در روش آی وی اف، اسپرم مرد و تخمک زن در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند. تخمک‌های بارورشده به رحم زن منتقل و در دیواره رحم کاشته می‌شوند تا رشد کنند. عوارض ناشی از دارو و روش آی وی اف بسیار کم است؛ اما این موضوع را در نظر داشته باشید که تمام روش‌های درمانی، عوارض و خطراتی به همراه دارند. عوارض عموما در بسیاری از موارد قابل درمان و پیشگیری هستند.
در این مطلب از بلاگ اسنپ مارکت در مورد عوارض و خطرات آی وی اف با شما صحبت خواهیم کرد. همچنین پیرامون پیشگیری از عوارض ای وی اف هم اطلاعاتی را خواهید خواند. قبل از انتخاب این روش درمان ناباروری، بهتر است اطلاعات خودتان را به‌روز کنید.
عوارض آی وی اف (IVF)
در روش آی وی اف از داروهای باروری تزریقی (گنادوتروپین‌ها) استفاده می‌شود. این داروها به روند تحریک فولیکول‌ها همراه با تخمک، برای رشد در تخمدان‌ها کمک می‌کنند. مصرف این داروها عوارضی را هم در پی دارد؛ مانند:
- کبودی در محل تزریق
- درد در محل تزریق
- علائم خفیف شبیه پس از یائسگی؛ مانند گرگرفتگی، سردرد و گاهی حالت تهوع
- واکنش‌های آلرژیک موقت؛ مانند قرمزی پوست یا خارش در محل تزریق
- حساسیت سینه و افزایش ترشحات واژن
- نوسانات خلقی و خستگی
- سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) (تهوع، نفخ، ناراحتی تخمدان)
بیشتر علائم OHSS خفیف هستند. این علائم معمولا تا چند روز پس از جمع‌آوری تخمک از بین می‌روند و نیاز به درمان خاصی ندارند. گاهی در موارد شدیدتر، OHSS می‌تواند باعث تجمع مقادیر زیادی مایع در شکم و ریه‌ها شود.
این یکی از عوارض آی وی اف است که می‌تواند باعث بزرگ‌شدن تخمدان‌ها، کم‌آبی بدن، مشکلات تنفسی و درد شدید شکم شود. در موارد نادر (کم‌تر از یک درصد) در زنانی که برای IVF تخمک می‌گیرند، عوارض OHSS می‌تواند منجر به لخته‌شدن خون و نارسایی کلیه شود.
عوارض بعد از آی وی اف
روش IVF خطرات قابل توجهی هم دارد. برخی عوارض بعد از شروع درمان اتفاق می‌افتد. در ادامه به برخی از خطرات آی وی اف اشاره می‌کنیم:
· زایمان زودرس یا نوزاد نارس
به‌طور کلی تمام نوزادان نارس (چه در حاملگی طبیعی چه در شرایط IVF) در معرض خطر بیشتری هستند. خطرات و عوارضی از جمله مشکلات رشد ریه، عفونت‌های روده‌ای، فلج مغزی، ناتوانی‌های یادگیری، مشکلات گفتاری و رفتاری.
· احتمال بارداری چندقلویی
هرچه جنین‌های بیشتری به رحم منتقل شوند، احتمال بارداری چندقلویی افزایش می‌یابد. پزشک باید حداقل تعداد جنین‌های لازم را برای ایجاد بارداری منتقل کند تا بیمار با خطر حاملگی چندقلویی مواجه نشود.
· سقط جنین
معمولا چون آی وی اف در سنین بالا صورت می‌گیرد، خطر سقط جنین را هم افزایش می‌دهد.
· حاملگی خارج از رحم
درصد کمی (1%) از بارداری‌ها به روش آی وی اف منجر به حاملگی خارج رحمی (لوله‌ای) می‌شود. اما این میزان مشابه زنان با سابقه ناباروری‌ست. در این صورت، داروهایی برای پایان‌دادن به بارداری یا جراحی برای برداشتن جفت تجویز می‌شود.
در صورتی که درد شدید و کوبنده، لکه‌بینی یا خونریزی واژن، سرگیجه یا غش، درد پایین کمر و فشارخون دارید و سونوگرافی انجام نداده‌اید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. همه این‌ها نشانه‌های احتمالی حاملگی خارج از رحم است.
پیشگیری از عوارض ای وی اف
تمامی عوارض آی وی اف قابل پیش‌بینی و پیشگیری هستند. مواجه‌شدن با این عوارض هم طبیعی‌ست. نگرانی از این عوارض تنها می‌تواند شما را در رسیدن به نتیجه مطلوب ناکام بگذارد. در صورتی که از عوارض آی وی اف ترس دارید، حتما در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
در صورتی که عوارض نامبرده در شما بروز کرد، بدون نگرانی و اضطراب پیش پزشکتان بروید و پروسه درمان را آغاز کنید. بسیاری از این عوارض در مدت کوتاهی از بین می‌روند و قابل اعتنا نیستند. اگر عوارض ادامه‌دار و طولانی شد با مراجعه به پزشک می‌توانید آن‌ها را کنترل کنید و از بین ببرید.
آیا ای وی اف باعث یائسگی زودرس می شود؟
یک تصور اشتباه در خانم‌ها این است که گمان می‌کنند انجام آی وی اف باعث یائسگی زودرس می‌شود. معمولا خانم‌ها با مراجعه به پزشک از این نگرانی شکایت می‌کنند. تصور اشتباه آن‌ها این است که در طی سیکل آی وی اف، تعدادی فولیکول رشد می‌کنند و از تعداد کلی فولیکول‌های تخمدان کم می‌شود. همه می‌دانیم کاهش فولیکول‌ها موجب یائسگی می‌شود.
بهتر است بدانید فولیکول‌های یک خانم، به‌طور طبیعی حدود چهارهزار است. عمل پانکچر یا تخمک‌کشی (در روش درمانی IVF) تعداد زیادی از فولیکول‌ها را کاهش نمی‌دهد. بنابراین نگرانی در این مورد هم بی‌مورد است. این باور اشتباه، تنها شما را آزار می‌دهد و سطح اضطراب شما را بالا می‌برد.
آیا داروهای IVF در آینده باعث سرطان می‌شوند؟
از سرطان‌های شایع بین بانوان، سرطان سینه و تخمدان است. برخی از دانشمندان معتقدند که داروهای محرک تخمدان، باعث رشد تعداد قابل توجهی فولیکول می‌شود. در نتیجه سطح بالایی از هورمون استروژن در بدن خانم ایجاد می‌شود. هورمون استروژن از تخمدان‌ها ترشح می‌شود. مصرف داروهای باروری، میزان استروژن را در خون بالا می‌برد. این امر ممکن است باعث افزایش برخی سرطان‌ها در بانوان شود.
شاید بهتر است این خبر خوب را به شما بدهیم که تحقیقات مختلفی از سوی دانشمندان این ادعا در خصوص داروهای باروری را رد کرده است. به‌طور کلی خانم‌های نابارور ممکن است به سرطان تخمدان مبتلا شوند. البته این به دلیل مصرف داروهای بارداری نیست. عامل اصلی سرطان تخمدان مسائل اپی‌ژنتیکی است. داروهای بارداری، با درصد کمی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند؛ اما جای نگرانی زیاد نیست.
در خصوص سرطان سینه هم این نگرانی بی‌مورد است. تحقیقات جدید دانشمندان نشان داده است که عودکردن یا بروز سرطان سینه، به دلیل استفاده از داروهای باروری نیست. با بالارفتن سن خانم‌ها، بروز سرطان سینه طبیعی‌ست. در صورت تشخیص زودهنگام، این نوع سرطان بسیار راحت قابل درمان و پیشگیری‌ست.
عوارض آی وی اف در سنین بالا چیست؟
احتمال موفقیت عمل آی وی اف در زنان بالای چهل سال، مانند نتیجه این عمل در سنین پایین‌تر نیست. در عین حال شانس بارداری در سنین بالا صفر هم نیست؛ تنها احتمال موفقیت در سنین زیر چهل سال بیشتر است. بانوانی هستند که با ازدواج دیرهنگام، نگران باروری خود هستند. بهتر است ناامید نشوند و به‌خاطر بارداری، دست به انتخاب اشتباه نزنند.
عمل آی وی اف برای این افراد هم انجام می‌شود. تجربه و تحقیقات ثابت کرده که این عمل در این افراد هم موفقیت‌آمیز بوده است. در سنین بالا به دلیل کاهش ذخیره تخمدان و همچنین کاهش تعداد و کیفیت تخمک‌ها، ممکن است گاهی موجب عدم موفقیت IVF شود. تمامی عوارض آی وی اف که قبلا بیان شد، در سنین بالا بیشتر بروز می‌کند. بهتر است با مشورت پزشک کنترل و پیشگیری شود.
کلام پایانی
در این مقاله سعی شد تا شما را با زبانی ساده از عوارض آی وی اف آگاه کنیم. شناختن این علائم و عوارض، نگرانی شما را کاهش می‌دهد. همچنین می‌دانید اولین کسی نیستید که این عوارض را تجربه می‌کند و برای تمام این عوارض، راه چاره وجود دارد.
بزرگ‌ترین و بیشترین توصیه پزشکان بر حذف عوامل استرس‌زاست. استرس مهم‌ترین عاملی‌ست که شما را از رسیدن به نتیجه مطلوب دور می‌کند. اگر در خصوص عوارض آی وی اف، مصرف و تزریق داروهای باروری، تجربه‌ای دارید در بخش کامنت‌های اسنپ مارکت بنویسید. همچنین اگر نسبت به خطرات آی وی اف اطلاعاتی دارید، با ما در میان بگذارید.