سفیدکننده‌ها از پرکاربردترین مواد برای نظافت هستند؛ با این حال حساسیت‌های زیادی در مورد نحوه کار سفیدکننده ها وجود دارد. سفیدکننده‌ها برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند؛ اما فرمول استفاده از این ماده برای سطوح مختلف تا حدی با هم تفاوت دارند، بنابراین قبل از به‌کاربردن آن‌ها، باید با نحوه کار سفیدکننده ها آشنایی کافی داشته باشید. در این مقاله از بلاگ اسنپ مارکت به بررسی بایدها و نبایدهای استفاده از وایتکس می‌پردازیم.
اگر شما هم از این مواد شوینده برای نظافت سطوح یا لکه‌بری لباس‌ها استفاده می‌کنید، احتمالا سوالات زیادی در ارتباط با آن و فرمالاسیون جادویی‌اش ذهن شما را مشغول کرده است. استفاده از مایع سفیدکننده چه مزایا و معایبی دارد؟ آیا استفاده از وایتکس برای سلامتی مضر است؟ رقیق‌کردن این ماده شوینده با آب باید با چه نسبتی باشد؟ چه تفاوت‌هایی در مورد نحوه کار سفیدکننده های مختلف با هم وجود دارد؟
سفیدکننده چیست؟
احتمالا اکثر افراد با شنیدن کلمه سفیدکننده پیش از هر چیزی به وایتکس فکر می‌کنند؛ با این حال باید بدانید که تنوع بالایی از این ماده شوینده وجود دارد. نحوه کار سفیدکننده های مختلف بر اساس اهداف مصرف‌کننده با هم تفاوت دارد و هنگام خرید آن باید به ترکیبات تشکیل‌دهنده توجه کنید. وایتکس نام عمومی ترکیبات سفیدکننده است؛ چرا که این محصولات اولین بار با این نام به بازار عرضه شدند.
- نام عمومی: وايتكس (Vaytks Bleach)
- نام تجاری: آب ژاول (Javel Water)
- نام علمی:هيپو كلريت سدیم (Sodium Hypochlorite)
- سایر اسامی مورد استفاده: اكسيد كلريد سديم، اكسی كلريد سديم، آنتی فرمین
این مواد شوینده از نظر ترکیبات سازنده با هم تفاوت دارند و به همین خاطر هر کدام از آن‌ها مناسب استفاده به‌خصوصی هستند. مواد سفیدکننده علاوه‌بر خاصیت رنگ‌بری و لکه‌زدایی، جهت ضدعفونی‌کردن هم به‌کار برده می‌شوند. برای استفاده از این مواد باید از نحوه کار سفیدکننده ها اطلاع کافی داشته باشید تا بتوانید از آن‌ها به‌شکلی صحیح برای نظافت سطوح یا شستشوی لباس‌ها استفاده کنید.
انواع سفیدکننده
آشنایی با نحوه کار سفیدکننده ها ضروری‌ست؛ چرا که این مواد به‌صورت گسترده در نظافت منازل استفاده می‌شوند. بنابراین باید فرمول صحیح به‌کاربردن آن را بدانید. این مواد شوینده حتی در صنایع و پزشکی هم به فراوانی مورد استفاده قرار میگیرند؛ اما نحوه کار سفیدکننده های صنعتی تا حد زیادی با انواع خانگی آن‌ها تفاوت دارد.
به‌طور کلی این مواد شوینده در دو دسته سفیدکنندههای کلری و غیر کلری طبقه‌بندی می‌شوند. نحوه کار سفیدکننده های این دو گروه با هم متفاوت است و هر کدام برای مصارف ویژه‌ای مورد استفاده قرار میگیرند. هر دوی این‌ها با استفاده از واکنش اکسیداسیون اثر خود را اعمال می‌کنند؛ اما ترکیبات موثر آن‌ها کاملا متفاوت است.
سفیدکنندههای کلری
این گروه پرکاربردترین محصولات سفیدکننده در مقیاس خانگی به‌شمار می‌آیند. ماده موثره این ترکیبات، هیپوکلریت سدیم است و با نام تجاری آب ژاول شناخته می‌شود. بخارات حاصل از مایعات آن به‌شدت سمی هستند و بهتر است پس از کار با آن‌ها، مقدار زیادی لبنیات برای خنثی‌کردن اثرات مخرب آن‌ها استفاده کنید.
سفیدکننده‌هایی مانند وایتکس مایعاتی زردرنگ با بویی تند با خاصیت سفیدکنندگی، گندزدایی و از بین بردن بو هستند و حتی برای تصفیه آب و فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرند. نحوه کار سفیدکننده ها در این دسته کاملا وابسته به درصد هیپوکلریت و آب است. به‌طور معمول برای دستیابی به فرمول آب ژاول 10 تا 16 درصد از هیپوکلریت در آب مخلوط می‌شود. از مهم‌ترین ویژگی‌های سفیدکنندههای کلری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این سفیدکننده‌ها در تماس با نور و حرارت ناپایدار می‌شوند؛ به همین خاطر باید در ظروف مات و با در بسته نگهداری شوند.
- نحوه کار سفیدکننده های کلری از طریق واکنش‌های اکسیداسیون انجام می‌شود؛ به همین دلیل این مواد خاصیت خورندگی دارند و موجب سوزش و ایجاد التهابات پوستی می‌شوند.
- مخلوط‌کردن آب ژاول با سایر مواد شیمیایی مانند آمونیاک بسیار خطرناک است و باعث تولید گاز سمی کلرامین می‌شود.
- ترکیب حاصل از آب ژاول و الکل متانول قابل اشتعال است.
- استفاده از وایتکس در محیط‌های بسته منجر به ایجاد اختلال در سیستم تنفسی می‌شود؛ به همین منظور این کار اکیدا ممنوع است.
سفیدکنندههای غیر کلری
سفیدکننده غیر کلری به‌عنوان سفیدکننده اکسیژنه شناخته می‌شود که نحوه کار آن به‌گونه‌ای‌ست که برای پارچه ایمن محسوب می‌شود. سفیدکنندههای غیر کلری تقریبا روی هر پارچه‌ای با هر رنگی قابل استفاده هستند و می‌توانند باعث لکه‌بری شوند.
آب اکسیژنه معروف‌ترین سفیدکننده این گروه است که بیشتر در مقیاس صنعتی استفاده می‌شود و در منازل کاربرد کم‌تری دارد. نحوه کار سفیدکننده های غیرکلری آن‌ها را به انتخاب مناسبی برای صنایع چوب و کاغذ تبدیل کرده است. آب اکسیژنه به‌سادگی در آب حل و به اکسیژن و آب تبدیل می‌شود. درصد پایین آب اکسیژنه به بافت و رنگ پارچه آسیب وارد نمی‌کند؛ به همین دلیل تولید سدیم پربورات و سدیم پرکلرات که از ترکیبات مایع لباسشویی هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سفیدکننده‌ها چه کاربردی دارند؟
این مواد شوینده کاربردهای متعددی دارند و به‌عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی در مقیاس صنعتی یا خانگی مورد استفاده قرار میگیرند. از سفیدکنندههای کلری در سطح مجاز به‌عنوان يک ماده ضد قارچ و ازبین‌برنده بوی نامطبوع در لبنیات، مخازن آب شهری و لوله‌های فاضلاب استفاده می‌شود.
از وایتکس برای اهداف خانگي مانند ضد عفوني کردن ظروف، شیرآلات، سرامیک، لباس‌ها و غیره استفاده می‌شود. ضدعفونی‌کننده‌های کلری و غیر کلری، هر دو، جهت ضدعفوني‌کردن محیط‌های آزمایشگاهی در معرض ويروس هپاتيت و مکان‌های تهیه و توزيع مواد غذايی استفاده می‌شود.
در مواقع ضروری می‌توان از محلول آب ژاول رقیق‌شده در شستشوي زخم‌هاي آلوده بسته استفاده کرد. استفاده از مقدار مناسبی از این ماده شوینده در لباسشويي جهت ضدعفوني‌کردن لباس‌ها توصيه می‌شود. مخزن لباسشویی را هم می‌توان با وایتکس و آب داغ ضد عفونی کرد؛ به این منظور ابتدا لباس‌ها را خالی کنید و آب ژاول را درون لباسشويی بریزید. سپس اجازه دهید تا با آب به مدت 10 دقيقه گردش کند.
لکه‌بری از دیگر خواص مشهور سفیدکننده‌هاست و می‌تواند برای پاک‌کردن لکه خون، قهوه، لاک، آبميوه و غیره مورد استفاده قرار گیرد. برای از بين بردن اين لکه‌ها، يک قاشق از این ماده شوینده را در يک ليوان آب حل کنید و به کمک قطره‌چکان روی لکه بريزيد. بهتر است از وایتکس تنها برای لکه‌بری لباس‌های سفید استفاده شود. لکه‌بری لباس‌های رنگی را با آب اکسیژنه انجام دهید.
آیا وایتکس همان آب اکسیژنه است؟
یکی از پرتکرارترین سوالات در ارتباط با سفیدکننده‌ها این است که آیا وایتکس همان آب اکسیژنه است؟ پاسخ این سوال منفی‌ست. هر دوی این محصولات به‌عنوان موادی با خاصیت لکه‌بری و ضدعفونی‌کننده شناخته می‌شوند؛ اما به دو دسته مختلف تعلق دارند. وایتکس همان آب ژاول است اما آب اکسیژنه یا پراکسید هیدروژن عضوی از خانواده سفیدکنندههای غیرکلری است. نحوه کار سفیدکننده های این دو گروه با هم متفاوت است و خواص و فرمول آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد.
وایتکس مایعی با رنگ زرد و بویی تند است؛ اما آب اکسیژنه بی‌رنگ و غیرقابل اشتعال است. قدرت سفیدکنندگی وایتکس از آب اکسیژنه بیشتر است و به دلیل ساده‌تربودن نحوه کار سفیدکننده های غیرکلری و قدرت بالاتر، در مصارف خانگی پرکاربردترند.
نکاتی که باید هنگام نظافت با وایتکس به آن توجه داشته باشید
- هرگز وایتکس را با ماده شوینده دیگری ترکیب نکنید.
- به‌صورت مکرر از این ماده شوینده استفاده نکنید.
- هنگام کار با وایتکس استفاده از ماسک را فراموش نکنید.
- از تماس دست، پوست و چشم‌ها با این مواد جدا خودداری کنید.
- هنگام کار با مایع سفیدکننده از دستکش پلاستیکی استفاده کنید.
- وایتکس و سایر مواد مشابه را در محلی خشک و دور از نور آفتاب نگهداری کنید.
- وایتکس را دور از دسترس کودکان قرار دهید و در حضور آن‌ها از این ماده استفاده نکنید.
- در هنگام کار با وایتکس، درها و پنجره‌ها را باز بگذارید.
- بهتر است هنگام کار با این مواد شوینده پیش‌بند بپوشید؛ زیرا پاشیدن آن‌ها روی لباس باعث رنگ‌پریدگی لباس خواهد شد.
- اگر مشکل تنفسی یا قلبی دارید به‌هیچ‌عنوان نباید از وایتکس استفاده کنید.
- سفیدکننده‌ها به‌مرور زمان به فلزات آسیب می‌زنند؛ بنابراین بهتر است از مواد دیگری برای تمیز‌کردن شیرآلات استفاده کنید.
- وایتکس را در فاضلاب نریزید؛ چرا که ممکن است به لوله‌ها آسیب وارد کند.
- هرگز از وایتکس یا سایر مواد مشابه برای ضدعفونی‌کردن مواد غذایی استفاده نکنید.
- سفیدکننده‌هایی که فاقد کلر هستند قدرت تمیز‌کنندگی پایین‌تری دارند؛ با این حال استفاده از آن‌ها با خطرات کم‌تری همراه است.
سخن پایانی
این مواد شوینده، بخش جدایی‌ناپذیری از نظافت سطوح، ظروف و لباس‌ها هستند، به همین خاطر آشنایی با نحوه کار سفیدکننده ها می‌تواند بسیار مفید باشد. وایتکس یا آب ژاول پرکاربردترین مایع سفیدکننده در منازل است؛ با این حال استفاده از آن با بایدها و نبایدهای زیادی همراه است. فراموش نکنید وایتکس یک مایع سمی‌ست و نباید در استفاده از آن زیاده‌روی شود.
شما تا چه اندازه با نحوه کار سفیدکننده ها آشنایی دارید؟ آیا شما هنگام نظافت از این مواد شوینده استفاده می‌کنید؟ به نظر شما از چه مواد طبیعی می‌توان به‌عنوان جایگزین مواد شوینده شیمیایی استفاده کرد؟ تجربیات خود را جهت افزایش آگاهی‌بخشی، با سایر خوانندگان اسنپ مارکت در بخش کامنت‌ها در میان بگذارید.