خواص دوغ بسیار زیاد است و به‌همین خاطر به یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌های لبنی تبدیل شده است. شاید دنیای لبنیات رنگارنگ نباشد اما این دنیای سفید، پر از تنوع و جذابیت است و در میان حجم بالای تنوع محصولات لبنی، دوغ یکی از متفاوتترین طعم‌ها را دارد. شاید در گذشته نوشیدن دوغ تنها در کشورهای خاورمیانه و مدیترانه مرسوم بود؛ اما اکنون آوازه این نوشیدنی خوش‌طعم در تمام نقاط جهان پیچیده است.
این روزها دوغ‌های بسیار متنوعی در یخچال فروشگاه‌ها وجود دارد و شما می‌توانید بر اساس ذائقه خود از بین آن‌ها انتخاب کنید و از خواص دوغ بهره‌مند شوید. یک دوغ خنک نعنایی به‌همراه کباب و سبزیجات تازه، یکی از ترکیباتی‌ست که کمتر کسی می‌تواند از آن بگذرد! دوغ‌های گازدار می‌توانند یک جانشین سالم برای طرفداران نوشابههای مضر باشند. دوغ‌های شرکتی طعمی عالی و ماندگاری بالایی دارند؛ با این حال هیچکس نمی‌تواند به یک لیوان دوغ محلی نه بگوید!
اگر طرفدار نوشیدن دوغ هستید، بهتر است تا فواید دوغ برای سلامتی را بشناسید. همان‌طور که صادق هدایت گفته است: “اگر نگاهی به طبیعت بیندازیم، خواهیم دید این کیمیاگر زبردست، خوراک همه مخلوقات روی زمین را با دانش موشکاف و تناسب علمی، مطابق ساختمان بدن هر کدام، آماده کرده است و به آنان پیش‌کش می‌کند”.
خواص دوغ برای سلامتی انسان بیشمار است اما در این مقاله از جانبداری خودداری کرده‌ایم و مضرات دوغ را هم با شما در میان می‌گذاریم. در این مقاله با ما همراه باشید تا با هر آن چه که لازم است در مورد این نوشیدنی لبنی بدانید، آشنا شوید.
ارزش غذایی دوغ
بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه و حوزه مدیترانه نسبت به اصالت دوغ با یکدیگر اختلاف نظر دارند و نسبت به این نوشیدنی اظهار مالکیت می‌کنند. افراد زیادی معتقدند که دوغ نوشیدنی اصیل کشور ما ایران است. ارزش غذایی دوغ بسیار قابل توجه است و به همین خاطر معرفی آن به‌عنوان یک نوشیدنی ملی اهمیت بالایی دارد. خواص دوغ تولیدشده توسط شرکت‌های مختلف می‌تواند تا حدی با هم متفاوت باشد، بنابراین قبل از خرید دوغ به این موضوع توجه داشته باشید.
فواید دوغ برای سلامتی به‌دلیل وجود مواد مغذی مفیدی مانند کلسیم و سایر یون‌های مفید دوظرفیتی است. تنها خوردن یک لیوان دوغ در روز می‌تواند 4/1 نیاز بدن انسان به میزان کلسیم روزانه را تامین کند. از دیگر دلایل بالابودن ارزش غذایی دوغ، وجود مقدار قابل توجهی پروتئین است و از آن جا که هضم دوغ نسبت به شیر و ماست راحت‌تر است، استفاده از دوغ پس از صرف وعده‌های غذایی توسط متخصصان تغذیه به‌صورت مکرر توصیه می‌شود.
ارزش غذایی هر لیتر دوغ عبارت است از:
- انرژی: 270 کیلو کالری
- پروتئین: 5-2 گرم
- کربوهیدرات: 8-2 گرم
- چربی: 7-1 گرم
مهمترین فواید دوغ برای سلامتی
دوغ یکی از فراورده‌های تخمیری حاصل از شیر است که از ترکیب ماست و آب به‌دست می‌آید. دوغ نسبت به شیر، لاکتوز پایین‌تر و اسیدلاکتیک بالاتری دارد و معمولا افراد حساس به قند لاکتوز واکنش خفیف‌تری نسبت به آن نشان می‌دهند. خواص دوغ متعدد است و تقریبا می‌توان گفت برای اکثر افراد یک نوشیدنی سالم و مفید به‌شمار می‌آید. مضرات دوغ نسبتا پایین است و تنها تعداد محدودی نسبت به آن حساسیت نشان می‌دهند.
در سال‌های اخیر فواید دوغ برای سلامتی بسیار مورد توجه متخصصان تغذیه و کارشناسان صنایع غذایی قرار گرفته است. خواص دوغ روی سلامتی انسان آن را به جایگزین مناسبی برای نوشابه تبدیل کرده است؛ بنابراین متخصصان تغذیه به والدین توصیه می‌کنند که این نوشیدنی را در رژیم غذایی فرزندانشان بگنجانند. معمولا کودکان در بین لبنیات به شیرهای طعم‌دار و دوغ علاقه زیادی نشان می‌دهند. در ادامه با برخی از مهمترین فواید دوغ برای سلامتی بیشتر آشنا می‌شویم.
خواص دوغ برای استخوان
دوغ مانند سایر فراورده‌های لبنی سرشار از کلسیم و فسفر است و به‌همین خاطر مصرف آن می‌تواند برای جلوگیری از پوکی استخوان مفید باشد. مصرف یک لیوان دوغ می‌تواند بخشی از نیاز بدن به کلسیم را تامین کند؛ لذا بهتر است در هفته حداقل چند لیوان دوغ میل کنید. دوغ دارای مقادیر قابل توجهی از ویتامین D است که در کنار کلسیم از فواید دوغ برای سلامتی استخوان‌ها به‌شمار می‌رود.
دوغ و رفع گرمازدگی
داشتن طبع سرد یکی از خواص دوغ است که این ویژگی، دوغ را به گزینه‌ای عالی برای رفع عطش و گرمازدگی تبدیل کرده است. دوغ از مقدار زیادی آب تشکیل شده است که می‌تواند به کاهش التهاب و تنش بدن در هنگام مواجهه با گرما کمک کند. نوشیدن یک لیوان دوغ خنک نعنایی مانند آبی روی آتش است و پیشنهاد می‌کنیم به‌جای آبمیوه‌های صنعتی و نوشابههای مضر در روزهای گرم سال، یک لیوان دوغ سرد کم‌نمک بنوشید.
اثر دوغ روی سیستم گوارش
وجود اسیدلاکتیک جزو خواص دوغ است و باکتری‌های پروبیوتیک موجود در این نوشیدنی لبنی به هضم بهتر غذا کمک می‌کنند. این باکتری‌ها از رشد میکروب‌های مضر در معده و روده جلوگیری می‌کنند و موجب سلامتی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش می‌شوند. نوشیدن دوغ می‌تواند به بهبود علائم سندرم روده تحریک‌پذیر کمک کند و همچنین برای کنترل مشکلاتی مانند التهاب مخاطی روده، اسهال و عفونت‌های معده مفید است.
فواید دوغ برای سلامتی خانم‌های باردار
دوغ دارای مقادیر مناسبی از پروتئین، ویتامین D، ویتامین B12 و کلسیم است؛ به همین دلیل مصرف آن به خانم‌های باردار مخصوصا در سه ماه اول بارداری توصیه می‌شود. معمولا بدن خانم‌ها در دوران بارداری دهیدراته می‌شود و این موضوع برای آن‌ها خستگی مداوم و سردردهای مکرر ایجاد می‌کند. نوشیدن دوغ، انتخابی سالم و مناسب برای پیشگیری از دهیدراته‌شدن خانم‌های باردار است.
دوغ و بهبود کیفیت خواب
نوشیدن لبنیات قبل از خواب به تنظیم ریتم شبانه و افزایش کیفیت خواب کمک شایانی می‌کند. دوغ یکی از فراورده‌های تخمیری شیر بوده و به همین خاطر دارای پروتئین اصلی موجود در شیر یعنی کازئین است. واحد‌های پپتیدی پروتئین کازئین دارای مقادیر بالایی از اسیدآمینه تریپتوفان هستند که در بهبود وضعیت خواب اثرگذارند. ملاتونین مهمترین هورمون بدن برای تنظیم ریتم خواب شبانه است و فراورده‌های لبنی مانند دوغ داری مقادیر مناسبی از ملاتونین هستند.
خواص دوغ کفیر چیست؟
کارشناسان صنایع غذایی همواره به‌دنبال کاهش مضرات دوغ و بهبود ویژگی‌های آن هستند. یکی از جدیدترین و مفید‌ترین محصولات لبنی که در سال‌های اخیر وارد باز شده، دوغ کفیر است. در فرایند تولید این نوع دوغ، دانه‌های کفیر که نوعی قارچ قفقازی هستند، شیر را تخمیر می‌کنند.
این دانه‌ها دارای باکتری‌های مفید و مخمر هستند و مردم قفقاز این دانه‌ها را راز جوانی و سلامتی می‌دانند. خواص دوغ کفیر بسیار بیشتر از دوغ معمولی‌ست که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.
فواید دوغ کفیر برای کبد و کلیه
دانه‌های کفیر دارای ویتامین K و ویتامین‌های گروه B هستند که نقش بسیار مهمی را در سلامت اندام‌هایی مانند کبد و کلیه ایفا می‌کنند. دانه کفیر در طب سنتی به‌عنوان دارویی برای درمان کبد چرب مطرح می‌شود و به همین دلیل کمک به بهبود وضعیت بیماری‌های کبدی از خواص دوغ کفیر محسوب می‌شوند.
دوغ کفیر و دیابت
دانه‌های کفیر دارای پروبیوتیک‌های طبیعی هستند که به ترشح انسولین کمک می‌کنند و در زمان طولانی می‌توانند به بهبود علائم و نشانه‌های بیماری دیابت کمک کنند. همچنین این دانه‌ها دارای خاصیت چربی‌سوزی هستند که می‌تواند برای بیماران مبتلا به دیابت نوع دو در کنترل شاخص توده بدنی مفید واقع شود.
خواص دوغ کفیر برای سیستم ایمنی
دانه‌های کفیر باعث ارتقا سطح ایمنی بدن در مقابل عوامل بیماری‌زا می‌شوند. وجود بیوتین و اسیدفولیک در دانه‌های کفیر، مهمترین علت مفیدبودن این نوشیدنی لبنی و تخمیری برای بهبود وضعیت سیستم ایمنی بدن انسان است. کفیر دارای یک ماده منحصربه‌فرد به‌نام کفیران است که از بدن در مقابل عفونت‌های قارچی محافظت می‌کند؛ بنابراین از فواید دوغ برای سلامتی و افزایش قوای بدنی غافل نشوید.
گیاهان دارویی مناسب برای بهبود خواص دوغ
فواید دوغ برای سلامتی شگفت‌آور است؛ با این حال اگر به آن گیاهان دارویی و معطر اضافه کنیم، نه‌تنها طعم بهتری پیدا می‌کند، بلکه خواص دوغ در این حالت چند برابر تاثیرگذارتر خواهد بود. این گیاهان دارویی اغلب کاملا در دسترس هستند و قیمت مناسبی دارند. استفاده از گیاهان دارویی زیر به‌همراه دوغ نقش پررنگی در طب سنتی ایرانی دارند.
دوغ نعنا و پونه
این دو گیاه خوش‌بو، محبوب‌ترین افزودنی‌ها برای دوغ هستند. حتی تصور یک لیوان دوغ با طعم نعنا و پونه یک حس خنک به‌همراه دارد. این دو گیاه در کنار دوغ به ترشح شیره معده و هضم سریع‌تر کمک می‌کنند. برخی افراد با خوردن دوغ دچار دل‌پیچه می‌شوند؛ اما افزودن مقداری نعنا و پونه کوهی از این اتفاق جلوگیری می‌کند.
دوغ با کاکوتی
کاکوتی گیاهی با طعمی بینظیر و خواص شگفت‌آور است که پیشنهاد می‌شود حتما یک بار آن را همراه دوغ امتحان کنید. این گیاه دارویی برای معده بسیار مفید است و باعث کاهش واکنش‌های التهابی می‌شود.
دوغ با گل محمدی
گلبرگ‌های گل محمدی به شرقی‌ترین شکل ممکن زیبا هستند! این گیاه خوش‌بو به دوغ طعم بی‌نظیری می‌دهد و برای تقویت اعصاب بسیار موثر است. این گیاه، نشاط‌آور و آرامبخش است و برای جلوگیری از بوی بد در دهان توصیه می‌شود.
مضرات دوغ چیست؟
خواص دوغ برای سلامت بدن بسیار برجسته و قابل توجه است؛ به همین خاطر صحبت از مضرات دوغ کمی مشکل است. بزرگ‌ترین مشکل اکثر دوغ‌های موجود در بازار، بالابودن سطح سدیم در آن‌هاست. مقدار زیاد نمک موجود در دوغ برای افرادی که در معرض بیماری‌های قلبی و مشکلات ناشی از افزایش فشار خون هستند، خطرساز است. این افراد باید در مصرف دوغ میانه‌رو باشند و هنگام خرید این محصول به جدول ارزش غذایی محصول و میزان سدیم آن دقت کنند.
میزان لاکتوز در دوغ نسبت به سایر لبنیات کمتر است؛ با این حال حتی این مقدار کم هم ممکن است در افراد حساس به لاکتوز باعث ایجاد واکنش آلرژیک شود. افراد حساس به لاکتوز بهتر است از دوغ‌های فاقد لاکتوز یا دوغ کفیر استفاده کنند.
دوغ تا حدی خواب‌آور است و توصیه می‌شود اگر در طول روز برنامه‌ای فشرده و نیازمند به دقت فراوان دارید، دوغ مصرف نکنید. بهترین زمان برای مصرف دوغ شب‌ها با فاصله از شام و قبل از زمان خواب است.
سخن پایانی
در این مقاله از خواص دوغ صحبت کردیم و اکنون می‌دانیم که این نوشیدنی لبنی ارزش غذایی بالایی دارد. با توجه به فواید دوغ برای سلامتی بهتر است کودکان خود را از سنین پایین به مصرف دوغ و سایر لبنیات تشویق کنید. با نوشیدن یک لیوان دوغ، شما می‌توانید بخشی از نیاز بدن خود به کلسیم را تامین کنید و همین‌طور از خواب باکیفیت‌تری بهره‌مند شوید.
این روزها در بازار، دوغ‌های متنوعی وجود دارد که میزان چربی، درجه ترشی و نمک آن‌ها با هم متفاوت است. شما می‌توانید براساس ذائقه خود بهترین محصول را انتخاب کنید. یکی از پیشنهادهای ما دوغ کفیر است که نسبت به دوغ‌های معمولی ارزش غذایی بالاتری دارد و برای سلامتی بسیار مفید است. به نظر شما خواص دوغ با شیر برابر است؟ فکر می‌کنید چه گیاهی با برای ترکیب‌شدن با دوغ مناسب‌تر است؟ شما در هفته چند لیوان دوغ میل می‌کنید؟