“یه چای‌نبات بخور خوب می‌شی!”؛ احتمالا درباره “خواص نبات” بارها این جمله را از افراد مختلف شنیده‌اید. هر گاه نفخ یا دل‌درد داشته باشید، چند لحظه بعد مادرتان با یک لیوان نبات‌داغ کنار شما ایستاده است. او تا مطمئن نشود که آخرین قطره آن هم از گلوی شما پایین رفته است، از کنار شما تکان نخواهد خورد!
ممکن است شما ندانید چرا تا این اندازه نسل‌های گذشته روی خواص نبات تاکید داشته‌اند؛ اما احتمالا خودتان هم تایید می‌کنید که در بیشتر مواقع نوشیدن یک چای‌نبات مثل آب روی آتش می‌ماند.
شاید از معجزه‌های مصرف نبات چیزهای زیادی شنیده باشید و فکر کنید که نبات قرار است هر بیماری را درمان کند. اما تا چه اندازه این گفته‌ها صحیح هستند؟ کدام بخش از فواید نبات در علم ثابت شده و کدام‌یک فقط جزو مواردی‌ست که به‌صورت دهان‌به‌دهان از هر نسلی به نسل دیگر منتقل شده است؟ برای این که به جواب بخشی از این سوال‌ها برسید با ادامه مقاله همراه باشید.
در مدارک علمی از خواص نبات چه می‌گویند؟
برخی از مردم معتقدند خواص نبات از شکر بیشتر است. ولی باید بدانید که هیچ مدرک علمی که از بیشتربودن فواید آن نسبت به شکر حکایت کند وجود ندارد. همچنین خواص و به‌طور کلی فواید سلامتی هر قندی محدود است.
خواص نبات به‌عنوان یک منبع فوری انرژی
نبات یک کربوهیدرات ساده است. کربوهیدرات‌های ساده به‌سرعت در بدن متابولیزه و خیلی سریع به گلوکز تجزیه می‌شوند و باعث افزایش قند خون و سپس افت آن خواهند شد. بنابراین از فواید نبات می‌توان به این نکته اشاره کرد که یک منبع فوری انرژی برای سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های شما به حساب می‌آید.
به‌عنوان یک شیرین‌کننده ملایم
خاصیت نبات به گونه‌ای‌ست که سطح شیرینی ملایم‌تری نسبت به شکر دارد. در واقع این مسئله به این دلیل است که در طرز تهیه نبات از آب استفاده می‌شود. بنابراین شما با استفاده از نبات، از شکر، قند و کالری کمتری مصرف خواهید کرد. در نظر داشته باشید که شما در صورتی از این خاصیت بهره خواهید برد که نخواهید برای رسیدن به شیرینی بیشتر، نبات اضافه‌تری استفاده کنید. البته اگر قصد فریب‌دادن خود را ندارید!
ارزش غذایی نبات به چه صورت است؟
در این قسمت می‌خواهیم خواص نبات را به صورت ارزش غذایی موجود در آن بررسی کنیم. هر 4 گرم نبات حاوی:
- کالری: 25
- پروتئین: 0 گرم
- چربی: 0 گرم
- کربوهیدرات: 6.5 گرم
- فیبر: 0 گرم
- قند: 6.5 گرم
همان‌طور که در این قسمت می‌بینید، در نبات هیچ مقدار قابل توجهی از ویتامین یا مواد معدنی مشاهده نمی‌شود. خاصیت نبات به دلیل وجود قند در آن است که یک منبع فوری انرژی برای بدن به حساب می‌آید.
در طب سنتی از خواص نبات چه می‌گویند؟
در طب سنتی، نبات را معتدل می‌دانند. به اعتقاد متخصصان این حوزه یکی از خواص نبات برطرف‌کردن ضعف‌هاست و استفاده از آن باعث می‌شود تا قوت‌های بدن بازگردد.
همچنین محققین طب سنتی می‌گویند یکی از فواید مصرف نبات این است که عصب، عضله و استخوان‌بندی محکم می‌شود و به بدن انرژی می‌دهد. یک خاصیت نبات که می‌توان به آن بیشتر توجه کرد، مفرح‌بودن این ماده غذایی‌ست. مصرف نبات همچنین باعث ایجاد آرامش در افراد می‌شود.
اگر بخواهیم درباره خواص نبات در طب سنتی بیشتر صحبت کنیم باید بگوییم که نبات سودا و اخلاط سوداوی را از بدن دفع می‌کند و مصفای خون است؛ همچنین خاصیت نبات به گونه‌ای‌ست که با سرعت به عمق بدن نفوذ می‌کند؛ یعنی سریع‌النفوذ است.
چگونه از فواید نبات در غذا بهره ببریم؟
یکی از خواص نبات قابلیت استفاده از آن در چای و انواع دمنوش است. شیرین‌شدن این نوشیدنی‌ها با نبات، طعم بسیار متفاوتی به آن می‌دهد که با هیچ نوع شیرین‌کننده دیگری قابل قیاس نیست.
شما همچنین می‌توانید آن را برای درست‌کردن انواع غذا به‌کار ببرید. برای مثال برای تهیه دسرهایی مثل کاچی یا فرنی، به‌جای شکر از نبات بهره ببرید. در حقیقت خاصیت نبات را می‌توان به کم‌تربودن شیرینی آن در مقایسه با شکر نسبت داد که باعث می‌شود به یک شیرین‌کننده ملایم برای غذاها تبدیل شود.
برای بهره‌بردن بیشتر از خواص نبات می‌توان آن را با طعمدهندههای مختلف درست کرد. برای مثال با مصرف نبات زعفرانی می‌توانید از طعم زعفران هم بهره ببرید؛ البته به شرط آن که زعفران موجود در آن واقعی باشد. برای همین شاید بهتر است خودتان برای تهیه نبات طعم دار دست‌به‌کار شوید تا این که بخواهید با شک و تردید از نبات‌هایی استفاده کنید که نمی‌دانید با چه موادی ساخته شده‌اند.
از طعمدهندههای دیگری که می‌شود در نبات استفاده کرد، می‌توان این موارد را نام برد: دارچین، هل، به‌لیمو، نعنا، گل محمدی، گل‌گاوزبان، چای ترش و غیره.
عوارض بالقوه نبات
تا این‌جا درباره برخی از خواص نبات با شما صحبت کردیم. حالا اجازه دهید دور از چشم مادربزرگ‌ها و مادرهایتان که در مورد فواید مصرف نبات، قصه‌های زیادی برای شما تعریف کرده‌اند، کمی هم از عوارض بالقوه آن حرف بزنیم. به اطراف نگاهی بیندازید، اگر مادرتان یا مادربزرگتان حضور ندارد ادامه مطلب را بخوانید.
به‌گفته متخصصان، مصرف روزانه قند باید به‌دقت نظیم شود و این برای نبات هم صدق می‌کند. مصرف بیش از حد قند به افزایش وزن منجر می‌شود. همان‌طور که می‌دانید چاقی با بیماری‌هایی مثل دیابت نوع 2، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی در ارتباط است. بنابراین بهتر است از مصرف بیش از اندازه نبات خودداری کنید.
مصرف نبات در بارداری
خاصیت قند به‌گونه‌ای‌ست که اگر بیش از اندازه در دوران بارداری مصرف شود، ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت بارداری و پره‌اکلامپسی را افزایش دهد. یکی دیگر از اتفاقاتی که احتمال دارد با خوردن بیش از اندازه قند در دوران بارداری رخ دهد، خطر اضافه‌وزن کودک شما خواهد بود؛ بنابراین اگر می‌خواهید این اتفاق‌های ناخوشایند برای شما و کودکتان نیفتد، بهتر است درباره میزان مصرف قند در این دوران کمی آگاهانه‌تر دست به اقدام بزنید.
البته ما نمی‌گوییم که خودتان را از خواص نبات محروم کنید؛ بلکه این مطلب تنها یک هشدار دوستانه برای برنامه‌ریزی بهتر جهت مصرف قند در یکی از مهم‌ترین دوران زندگی‌تان است.
یک لیوان حس خوب با نبات‌داغ
درست است که در ابتدای مقاله از نبود مدارک علمی کافی برای برتری خواص نبات نسبت به شکر صحبت کردیم؛ اما اگر استفاده از این ماده شیرین به شما حس و حال خوبی می‌دهد چرا نباید از آن استفاده کنید؟
همان‌طور که گفتیم یکی از فواید مصرف نبات که در طب سنتی به آن اشاره شده است، ایجاد حس آرامش در ناخوشی‌هاست. خوردن یک لیوان چای‌نبات زمانی که حال بدی دارید یا نوشیدن یک دمنوش که با نبات شیرین شده است حس خوبی به شما خواهد داد. اصلا شاید بتوان اصلی‌ترین خاصیت نبات را ایجاد همین احساس فرح‌بخشی دانست.
در ضمن شما با نوشیدن یک لیوان نبات‌داغ به یاد روزهای خوش گذشته خواهید افتاد. روزهایی که مادرتان درباره خواص نبات قصه‌های شگفت‌انگیز تعریف می‌کرد و هر وقت که با هر مشکلی روبه‌رو می‌شدید، یک نوشیدنی گرم شیرین‌شده با نبات را دستتان می‌داد و می‌گفت:”بخور! خوبه برات؛ نبات داره توش!”