شاید شما هم مادران زیادی را دیده باشید که در دوران بارداری، به دنبال خواندن این کتاب و آن مقاله هستند تا بفهمند با خوردن کدام مواد غذایی، می‌توانند روی رنگ چشم جنین تأثیر بگذارند. یکی از ویژگی‌های ظاهری که افراد زیادی به آن علاقه دارند، چشم رنگی است. به همین خاطر زنان باردار زیادی هستند، که سعی می‌کنند با خوردن خوراکی‌های مخصوص، رنگ چشم نوزاد خود را عوض کردند. آیا واقعاً عواملی هستند که باعث تغییر رنگ چشم کودک در دوران بارداری شوند؟ در ادامه به بررسی این مسئله می‌پردازیم.
رنگ چشم جنین در چند ماهگی شکل می‌گیرد؟
شاید به عنوان مادر، که دوران بارداری خود را به سر می‌برید، برایتان جالب باشد که بدانید قسمت‌های مهم و اصلی چشم جنین شما، همچنین رنگ چشم جنین در بارداری، در هفته هفتم شکل می‌گیرند. قرنیه، عنبیه، مردمک، عدسی و شبکیه، همان بخش‌های اصلی چشم هستند که در این هفته، شروع به رشد کرده و بعد از گذشت مدتی کاملاً شکل می‌گیرند.
اما درمورد زمان تشکیل رنگ چشم جنین باید گفت، هفته سی و یکم بارداری شما، همان هفته‌ای است که جنین افزایش وزن پیدا کرده و به مرور رشد می‌کند. در این بازه زمانی، رنگدانه چشم او نیز، ایجاد خواهد شد اما همانطور که خودتان هم دیدید، تا چند هفته بعد از تولد نوزاد، مشخص شدن این رنگ طول می‌کشد.
همانطور که می‌دانید، ملانین در بدن ما، مسئولیت رنگ دادن به مو و چشم را به عهده دارد. هرچه مقدار ملانین بیشتر باشد، طبیعتاً رنگ مو و چشم هم به تیرگی میل می‌کند. پس با این حساب، متوجه می‌شویم که چشم‌های آبی، کمترین ملانین، سبز مقدار ملانین متوسط و چشمان قهوه‌ای، بیشترین مقدار از این ماده رنگی را به خود اختصاص داده‌اند.
آیا رنگ چشم جنین قابل پیشبینی است؟
مشخص است که عوامل ژنتیکی، روی رنگ چشم جنین مؤثر هستند، اما همچنان پیشبینی رنگ چشم سخت و دشوار است. در ادامه، به بررسی چند احتمال درمورد پیشبینی رنگ چشم می‌پردازیم.
اینکه پدر و مادر، چشم رنگی باشند، می‌تواند باعث شود که رنگ چشم کودک هم آبی شود، اما این اتفاق قطعی نخواهد بود.
- وقتی پدر و مادر، چشمانی با رنگ قهوه‌ای داشته باشند، به احتمال زیاد، رنگ چشم فرزند آنها هم قهوه‌ای می‌شود، اما باز هم این اتفاق قطعی نیست.
- اگر اجداد جنین، مثل پدربزرگ یا مادربزرگ آن، چشم رنگی باشند، این احتمال وجود دارد که جنین هم چشمان رنگی داشته باشد.
- اگر یکی از والدین جنین، چشم رنگی و دیگری چشمان قهوه‌ای داشته باشد، می‌توان انتظار داشت که شاید نوزادی با چشمان رنگی متولد شود.
بررسی عوامل مؤثر بر رنگ چشم جنین
اگر بخواهیم این مورد را بررسی کنیم، باید به تحلیل سه عامل تأثیرگذار بپردازیم که هرکدام می‌توانند روی رنگ چشم جنین، مؤثر باشند. این عوامل به شرح زیر هستند:
وراثت
همانطور که می‌دانید، رنگ چشم جنین درپی عوامل وراثتی تعیین می‌شود. ژن‌های پدر و مادر باهم جفت می‌شوند و جنین مواد ژنتیکی رنگ چشم هر دو را به ارث می‌برد. حتماً خود شما هم متوجه این موضوع شدید که رنگ چشم تیره، نسبت به رنگ چشم روشن، مثل آبی و سبز، غالب است. برای همین معمولاً وقتی یک والد چشم رنگی و دیگری چشمان تیره داشته باشد، به احتمال زیاد رنگ چشم نوزاد هم تیره خواهد شد.
جهش ژنتیکی
یکسری از ژن‌های تعیین کننده رنگ چشم وجود داشته که نسبت به سایر آنها، تأثیر بیشتری می‌گذارند. یکی از آنها، ژن OCAZ است که تحقیقات ثابت کرده، با یک جهش کوچک در آن، تولید ملانین، که باعث تیرگی رنگ می‌شود، محدود شده و همین اتفاق، باعث می‌شود که افراد چشمانی با رنگ روشن داشته باشند و تغییر رنگ چشم جنین در بارداری، اتفاق افتد.
برخی ژن‌های دیگر، در بدن وجود دارند که تأثیر آنها در روشن شدن رنگ، کمتر است. این ژن‌ها عبارتند از Eycl1، Eycl2 و Eycl3 که باعث می‌شوند در آخر رنگ‌های مخلوطی در چشم نوزاد پدید آید. رنگ‌هایی مثل سبز مایل به طوسی، قهوه‌ای یا بلوطی در اثر این جهش‌ها ظاهر می‌شوند.
تغذیه
شاید تا اینجا، منتظر بودید تا به این برسید که به غیر از وراثت و جهش ژنتیکی، عامل دیگری مثل تعذیه، می‌تواند روی رنگ چشم اثر داشته باشد و باعث تغییر رنگ چشم جنین در بارداری شود؟ باید به شما بگوییم که انتظار تأثیر قطعی از تغذیه روی رنگ چشم نداشته باشید! مطمئناً عوامل ژنتیکی مهم‌تر هستند و تغذیه به تنهایی، نمی‌تواند نقش پررنگی در این زمینه داشته باشد.
برخی منابع میگویند که مصرف برخی مواد غذایی، می‌توانند روی رنگ چشم جنین شما مؤثر باشند. برخی از این مواد غذایی و خوراکی، عبارتند از: هلو، آب دریا، خرچنگ دریایی. بعضی زنان باردار، در این دوران برای رفع مشکلات قلبی خود، از گل گاو زبان و سنبل‌الطیب استفاده می‌کنند. گفته می‌شود این دو نوع داروی گیاهی هم، روی رنگ چشم تأثیرگذار هستند. همچنین عرق کاسنی هم در برخی موارد، ذکر شده است.
باید سعی کنید در دوران بارداری خود، سبزیجات و میوه‌هایی که ویتامین c دارند را بیشتر از سایر مواد خوراکی استفاده کنید. همچنین ممکن است مصرف برخی مغزیجات همچون بادام، روی رنگ چشم کودک شما، تأثیر داشته باشد. به غیر از این، مصرف مواد خوراکی سالم و مقوی، به زیبایی و سلامت جنین نیز کمک خواهد کرد.
آیا بعد از گذشت زمان، رنگ چشم نوزاد تغییر می‌کند؟
باید این مورد را به خاطر داشته باشید، که رنگ چشم نوزاد تازه متولد شده، ثابت نخواهد بود. معمولاً رنگدانه‌ها برای تولید شدن، به فرصت احتیاج داشته و بعد از مدتی، ممکن است باعث شوند رنگ چشم هم تغییر کند. برای مثال، اگر نوزادی با چشمان آبی متولد شد، باید این احتمال را بدهید که بعد از گذشت چند ماه، این رنگ تیره شود.
رنگ چشم افراد در نقاط مختلف جهان هم، متفاوت است. وقتی می‌گوییم مردم اروپا، چشم رنگی هستند، برای همه افراد صدق نمی‌کند و برای اغلب آنها گفته می‌شود. همانطور که مردم آسیا بیشتر چشمان قهوه‌ای دارند ولی چشم رنگی هم در بین آنها وجود دارد.
حرف آخر
احتمالاً بعد از مطالعه این نوشتار، متوجه شدید که رنگ چشم جنین، به طور قطعی قابل پیشبینی و حتی به کمک تغذیه، قابل تغییر نیست. عواملی مثل وراثت و جهش ژنتیکی، مشخص می‌کنند که نوزاد با چه رنگ چشمی متولد شود. اما در خانواده‌ای که والدین چشم رنگی هستند، باید احتمال رنگی شدن چشمان نوزاد را بالا دانست.