استفاده از پودر کرم تارتار در شیرینی‌پزی، قدمتی هفت هزار‌ساله دارد. این ماده، به‌هیچ‌عنوان حالت کرم‌مانند ندارد و پودر است. اما به دلایلی که معلوم نیست، در ایران به آن کرم تارتار می‌گوییم. صرف‌نظر از نامش، پودر تارتار کاربرد‌های وسیعی در زمینه‌های مختلف دارد. در ادامه با کاربرد‌های شگفت‌انگیز پودر تارتار در سلامت، زیبایی و خانه‌داری از بلاگ اسنپ مارکت آشنا خواهیم شد.
کرم تارتار چیست؟
پودر تارتار، یک اسید ضعیف با نام علمی پتاسیم بی‌تارتارات است که یک افزودنی مجاز از نظر سازمان غذا و داروی آمریکا به شمار می‌رود. برخلاف اسمش، این ماده حالتی پودر مانند دارد. پودر کرم تارتار در اصل برای حجم دادن و نرم کردن بافت نان‌ها، کیک‌ها و شیرینی‌ها استفاده می‌شده، اما با گذشت زمان، کاربرد‌های بسیاری برای آن بیان شده است. این پودر را می‌توانید از فروشگاه‌های لوازم قنادی و سوپرمارکت‌ها خریداری کنید.
ارزش غذایی پودر تارتار
حقیقت این است که این محصول ارزش غذایی بالایی ندارد. میزان استفاده از آن نیز معمولا بسیار کم و در حد یک قاشق چایخوری است. اما این پودر، یک منبع غنی از پتاسیم به شمار می‌رود. 20% از هر واحد از این پودر را پتاسیم تشکیل می‌دهد.
علاوه بر پتاسیم، پودر کرم تارتار حاوی مقادیر بسیار کمی از مواد معدنی دیگر مانند منیزیم، فسفر، روی، آهن، کلسیم و سدیم است. از میان درشت مغذی‌ها، این پودر تنها کربوهیدرات را دارد که مقدار آن 2 گرم به‌ازای هر قاشق چایخوری پودر تارتار است.
فواید استفاده از کرم تارتار در سلامت و زیبایی
به علت خاصیت اسیدی و پتاسیم بالا، فواید زیادی در زمینه سلامت و زیبایی برای پودر تارتار معرفی شده است. اما واقعیت این است که هیچ‌کدام از این فواید، مبتنی بر شواهد علمی نیستند و به اثبات نرسیده‌اند. در ادامه، برخی از این فواید را بیان کرده‌ایم.
فواید استفاده از پودر تارتار در سلامت
- پائین آورنده فشارخون بالا
- ازبین‌برنده یبوست
- ازبین‌برنده علائم میگرن
- پیشگیری از آرتروز
- کمک به ترک سیگار
- کمک به رفع عفونت‌های مجاری ادراری
این پودر برای کاهش وزن هم توصیه شده است، اما ما به‌هیچ‌عنوان آن را توصیه نمی‌کنیم. زیرا باعث بالارفتن پتاسیم در بدن می‌شود که سلامت اندام‌های داخلی بدن را به خطر می‌اندازد.
فواید استفاده از کرم تارتار در زیبایی
از پودر تارتار در فرآورده‌های ضد آکنه و لایه‌بردار ملایم استفاده می‌شود. بااین‌حال، خاصیت اسیدی پودر کرم تارتار می‌تواند باعث به‌هم‌خوردن تعادل اسیدی پوست و در برخی موارد تشدید آکنه شود. از سوی دیگر، این پودر را یک لایه‌بردار ملایم پوست هم می‌دانند. زیرا اسید تارتاریک یک نوع آلفا هیدروکسی اسید به شمار می‌رود. اما پودر تارتار در واقع یک نوع نمک پتاسیمی اسید تارتاریک است و اگر خاصیت لایه‌برداری هم داشته باشد، بسیار کم است.
موارد استفاده پودر تارتار در آشپزی و خانه‌داری
پودر تارتار کاربرد‌های وسیع و جالبی در آشپزی و خانه‌داری دارد که در ادامه تعدادی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
موارد استفاده کرم تارتار در آشپزی
قدمت استفاده از پودر تارتار در آشپزی و شیرینی‌پزی، بیش از هفت هزار سال است. کاربرد‌های پودر تارتار در آشپزی عبارت‌اند از:
- تثبیت‌کننده و تسریع پفکی شدن سفیده تخم‌مرغ
- حجم دهنده و نرم‌کننده بافت خمیر‌های شیرینی، نان و کیک
- قابل‌استفاده در انواع دسر و فراستینگ کیک و شیرینی
- جلوگیری از تغییر رنگ سبزیجات
- ممانعت از شکل‌گیری بلور‌های قند در زمان تولید آب‌نبات
موارد استفاده کرم تارتار در خانه‌داری
- برای صیقلی کردن سطوح و ظروف استیل ضدزنگ و آلومینیوم. مقداری پودر تارتار را با کمی آب مخلوط کنید تا یک خمیر شل درست شود. حالا آن را روی سطح موردنظر خود بمالید. می‌بینید که معجزه می‌کند.
- ازبین‌بردن حالت تیره و کدر قسمت پشت ظروف مسی. یک قاشق پودر تارتار را با یک قاشق آب‌لیمو مخلوط کنید و با پنبه روی سطح موردنظر خود بمالید.
- برق انداختن و ازبین‌بردن لکه‌های روی سطوح و ظروف چینی. برای این کار به نسبت یک‌به‌یک پودر تارتار و سرکه سفید نیاز دارید.
- پودر تارتار به همراه سرکه یک پاک‌کننده همه‌کاره به شمار می‌رود.
![مضرات پودر تارتار و موارد احتیاط]()
مضرات پودر تارتار و موارد احتیاط
مصرف پودر تارتار به میزان کم، خطری برای بدن ندارد. بااین‌حال، هر قاشق چایخوری پودر تارتار، حدود 11% از مقدار مصرف مجاز روزانه پتاسیم دارد. به همین علت مصرف زیاد آن، می‌تواند باعث هایپرکالمی یا افزایش سطح پتاسیم خون شود.
توصیه می‌شود کسانی که به هر دلیل دارو‌های بالابرنده سطح پتاسیم خون مصرف می‌کنند، از پودر تارتار یا محصولات حاوی این ماده استفاده نکنند. از سوی دیگر، بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های کبدی و بیماران قلبی نیز مجاز به استفاده از این ماده نیستند.
روش نگهداری از کرم تارتار
پودر تارتار معمولا در بسته‌بندی‌های پلاستیکی با جعبه مقوایی یا قوطی‌های فلزی به فروش می‌رسد. بهتر است این ماده را در یک شیشه کوچک با درب پلاستیکی محکم بریزید و آن را در کابینت‌های بالایی آشپزخانه قرار دهید. این ماده باید در یک محیط خشک، خنک و تاریک نگهداری شود.
جایگزین کرم تارتار چیست؟
شما می‌توانید از دو قاشق آب‌لیمو یا سرکه به‌جای یک قاشق چایخوری تارتار استفاده کنید. سرکه شما از هر نوعی که باشد، اشکالی ندارد.
آیا می‌توان در شیرینی‌پزی به‌جای بکینگ پودر از پودر تارتار استفاده کرد؟
بکینگ پودر یک عامل به عمل آورنده (سبک کننده و حجم دهنده) است. این ماده از ترکیب یک باز مانند جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم) و یک اسید ضعیف مانند پودر تارتار ساخته می‌شود. برای این‌که واکنشی بین باز و اسید روی ندهد، یک بافر، مانند نشاسته ذرت را هم به این ترکیب اضافه می‌کنند.
وقتی بیکینگ‌پودر در محیط مرطوب قرار می‌گیرد، بافر خاصیت خود را از دست می‌دهد و دیگر مانعی برای واکنش اسید و باز وجود ندارد. حاصل این واکنش، یک نمک و گاز دی‌اکسیدکربن است. این گاز، باعث ایجاد حباب در خمیر می‌شود و آن را سبک و حجیم می‌کند.
اگر می‌خواهید در شیرینی‌پزی به‌جای بیکینگ‌پودر از کرم‌پودر تارتار استفاده کنید، باید یک باز هم به مخلوط خود اضافه کنید. ساده‌ترین، بی‌خطرترین و دردسترس‌ترین باز، جوش شیرین است. در غیر این صورت، آن حجم و پفی را که انتظار دارید، به دست نمی‌آید. البته بسیاری معتقد هستند که می‌توان بیکینگ‌پودر را با پودر کرم تارتار جایگزین کرد. اما از نظر علمی این گفته درست نیست، مگر این‌که مخلوط خمیری شما خاصیت بازی داشته باشد. به‌جای یک قاشق چایخوری بیکینگ‌پودر، یک‌چهارم قاشق چایخوری جوش شیرین و یک‌دوم قاشق چایخوری پودر تارتار کار شما را راه می‌اندازد.
جمع‌بندی
در این مقاله با یک ماده پرکاربرد در آشپزی، شیرینی‌پزی و خانه‌داری آشنا شدیم. این ماده که به آن کرم تارتار می‌گوییم، در واقع نوعی پودر با خاصیت اسیدی است که به علت داشتن پتاسیم بالا در زمینه‌های بهداشت و سلامت هم کاربرد دارد. بسیاری از کاربرد‌های پودر تارتار در این زمینه‌ها، از نظر علمی به اثبات نرسیده‌اند، اما دلیلی برای رد آن‌ها هم ارائه نشده است. پودر تارتار باید در جای خشک، خنک و تاریک نگهداری شود تا خاصیت خود را حفظ کند.