یکی از موارد نگران‌کننده برای والدین، تاخیر در گفتار فرزندشان است؛ اما علت دیر حرف زدن نوزاد چه می‌تواند باشد؟ تولد فرزند، یکی از شیرین‌ترین اتفاقات زندگی هر شخص است و لذت شنیدن اولین کلمه از زبان فرزند با هیچ‌چیز قابل مقایسه نیست. در این مقاله از مجموعه مقالات بلاگ اسنپ مارکت به بررسی دلایل دیر حرف زدن کودک پرداخته شده است.
پی‌بردن به علت دیر حرف زدن نوزاد، قدم اول در راستای حل این مشکل است و در بازه‌های زمانی خاصی این موضوع طبیعی‌ست و جای نگرانی وجود ندارد. اگر فرزند شما قبل از شانزده‌ماهگی شروع به صحبت نکند، لازم است تا مداخلات پزشکی و درمان دیر حرف زدن کودک را آغاز کنید.
تاخیر در گفتار
تاخیر در گفتار نوعی تاخیر ارتباطی محسوب می‌شود که می‌تواند شامل عدم بیان آواهای بی‌معنا یا کلمات در زمان طبیعی تکامل کودک باشد. موارد متعددی می‌توانند علت دیر حرف زدن نوزاد باشند که در اکثر این موارد، درمان آن امکان‌پذیر است.
سهل‌انگاری در درمان تاخیر گفتار می‌تواند تبعات جدی به‌همراه داشته باشد. در بسیاری از موارد علت دیر حرف زدن نوزاد زمینه ارثی ندارد و امکان درمان آن با مداخلات پزشکی، دارویی یا رفتاری میسر است.
علل اصلی دیر حرف زدن کودک
علت دیر حرف زدن نوزاد می‌تواند موارد مختلفی باشد؛ بنابراین برای درمان دیر حرف زدن کودک باید ریشه این مشکل به‌درستی شناسایی شود.
مشکلات شنوایی
یکی از دلایل این معضل، وجود مشکلات شنوایی‌ست. کودک باید صداهای محیطی را به‌درستی بشنود تا بتواند آن‌ها را درک و در نهایت از آن‌ها تقلید کند. صحبت‌کردن، یک توانایی ذاتی‌ست که بیش از آموزش مستقیم، از راه غیر‌مستقیم آموخته می‌شود.
در صورت مشاهده علائم تاخیر تکلم حتما به یک کلینیک شنوایی‌سنجی مراجعه کنید تا از سلامت شنوایی فرزند خود مطمئن شوید. اختلالات شنوایی می‌توانند موقتی باشند و با مداخلات پزشکی درمان شوند. عفونت گوش هم یک علت دیر حرف زدن نوزاد محسوب می‌شود؛ بنابراین رعایت بهداشت و اقدامات لازم برای پیگیری از بیماری‌های مربوط به گوش و قوس‌های حلقی اهمیت زیادی دارد.
ارتباط نامناسب با والدین
کودک بیشترین زمان خود را با والدین سپری می‌کند و آن‌ها نقش پررنگی در شکل‌گیری شخصیت او ایفا می‌کنند. پدر و مادر باید به‌اندازه کافی برای فرزندشان وقت بگذارند، با او سرگرم شوند و صحبت کنند.
والدین باید با زبان خود کودک با او حرف بزنند و از به‌کاربردن جملات پیچیده خودداری کنند. شما باید برای صحبت‌کردن کودکتان به او انگیزه دهید و برایش جایزه در نظر بگیرید. با فرزند خود مکالمات زیادی داشته باشید؛ چرا که او شاید نتواند شما را همراهی کند، اما همیشه در حال یادگیری از شماست.
عدم تکامل صحیح حنجره و تارهای صوتی
مشکلات جسمی می‌توانند یک علت دیر حرف زدن نوزاد به‌شمار بیایند. برخی مشکلات در زمان تکوین جنین موجب شکل‌گیری نادرست تارهای عصبی یا تکامل ناقص حنجره می‌شوند. شکاف لب و کام هم می‌تواند از دیگر دلایل دیر حرف زدن کودک باشد که برای رفع این موارد باید از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.
اختلالات سیستم عصبی
اختلالات عصبی، عقب‌ماندگی ذهنی و بیماری‌های طیف اوتیسم می‌توانند علت دیر حرف زدن نوزاد باشند. در این مواقع، درمان‌های نورولوژیکی، رفتاردرمانی و گفتاردرمانی می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند. فراموش نکنید که هرگز نباید با کودکان دارای این اختلالات، پرخاشگرانه رفتار کنید. همراه با صبر و حوصله روند درمان را پیگیری کنید و به آن‌ها انگیزه دهید.
علایم هشدار دیر حرف زدن کودک
پاسخ‌ندادن به صداهای اطراف و نداشتن عکس‌العمل، یک علت دیر حرف زدن نوزاد است که باید به آن توجه کنید. موارد زیر مهمترین علایم هشدار دیر حرف زدن کودک است که در صورت مشاهده باید سریعا به پزشک اطفال اطلاع دهید تا در صورت لزوم، پروسه درمان را آغاز کنید. این علائم بعد از 12 ماهگی اهمیت بیشتری دارند و دلایل دیر حرف زدن کودک پس از این سن باید بیش از همیشه جدی گرفته شوند.
- کودک توجهی به درخواست‌های شما ندارد.
- به چیزی اشاره نمی‌کند.
- به‌جای کلمات، تنها از حرکات برای رساندن منظور خود استفاده می‌کند.
- حرف‌ها را تقلید نمی‌کند.
- جملات و کلمات ساده را ادا نمی‌کند.
- کودک به‌صورت خودجوش صحبت نمی‌کند و تنها در صورتی که از او بخواهید با اکراه این کار را انجام می‌دهد.
- تنها کلمات خاصی را به‌صورت مرتب تکرار می‌کند و هیچ خلاقیتی به‌خرج نمی‌دهد.
- از برقراری ارتباط خودداری می‌کند.
- دستورالعمل‌های ساده را دنبال نمی‌کند.
- تن صدای تودماغی و گرفته دارد.
- به‌اندازه هم‌سن‌های خود فعال نیست.
- جملات را ناقص رها می‌کند.
- تلفظ ضعیفی دارد.
- توانایی در تغییر لحن بیان ندارد.
- بیشتر آواهای او نامفهوم است و از کلمات واضح استفاده نمی‌کند.
کودکان از چه زمانی صحبت می‌کنند؟
صحبت‌کردن کودکان مراحل مختلفی دارد و ابتدا از تولید آواهای بی‌معنا آغاز می‌شود تا در نهایت بتوانند در سنین خاصی اولین کلمه خود را به‌صورت کامل بیان کنند. برای پی‌بردن به علت دیر حرف زدن نوزاد باید به الگوهای آوایی او در ماه‌های مختلف بعد از تولد دقت داشته باشید.
درمان دیر حرف زدن کودک معمولا پیش از یک‌سالگی صورت نمی‌گیرد؛ چرا که قبل از این سن نوزادان تنها تلاش می‌کنند با محیط اطراف آشنا شوند و اصوات بی‌معنا تولید می‌کنند. این آواها اولین تلاش‌های یک کودک برای آغاز سخن‌گفتن محسوب می‌شوند و در این سن او در حال یادگیری و تقلید از محیط است.
2 تا 4 ماهگی
در این سن تولید صوت در نوزادان تنها محدود به گریه‌کردن است. او برای بیان نیازهای خود گریه می‌کند و از آن‌جا که پیش‌سازهای گفتاری در حال شکل‌گرفتن هستند، شکل گریه او می‌تواند برای بیان نیازهایش متفاوت باشد. از 3 تا 4 ماهگی نوزاد کمتر گریه می‌کند و اصوات او حالت هیجانی‌تری پیدا می‌کنند.
4 تا 6 ماهگی
این بازه اهمیت زیادی دارد و علت دیر حرف زدن نوزاد می‌تواند مربوط به تاخیر یا عدم تولید اصوات مناسب تا قبل از 6 ماهگی باشد. نوزادان تا این سن یاد می‌گیرند تا لحن و تن صدای خود را تغییر دهند. آن‌ها در این سن باید بتوانند به سخنان شما واکنش نشان دهند و اغلب با خود با آواهای بی‌معنا حرف می‌زنند. او در این سن می‌تواند عکس‌العمل‌هایی مانند خنده و لبخند داشته باشد. اغلب از صداهای جدیدی که در موقعیت‌های مختلف ایجاد می‌کند متعجب خواهید شد.
6 تا 12 ماهگی
نوزادان در این بازه سنی تولید اصوات پشت سر هم را شروع می‌کنند. نوزادان در این بازه برای اولین بار از آوای «ماما» یا «بابا» استفاده می‌کنند؛ اما به‌طور معمول اکثر نوزادان قادر به گفتن کلمات بیشتری نیستند.
۱۲ تا ۱8 ماهگی
در این بازه نوزادان کلمات ساده‌ای به‌زبان می‌آوردند و معمولا مفهوم این کلمات را درک می‌کنند. کودکان پس از یک سالگی می‌توانند روی جملات شما متمرکز شوند و از سخنان دستوری‌تان پیروی کنند. تا سن 18 ماهگی معمولا کودک می‌تواند 10 کلمه را به‌درستی ادا کند. او به‌سرعت در حال پیشرفت و آنالیز محیط است.
۱۸ تا ۲۴ ماهگی
اکثر کودکان می‌توانند تا دو سالگی حدود 40 کلمه را به‌درستی بیان کنند. کودکان دوساله می‌توانند کلمات ساده را با هم ترکیب و جملات ساده و دو تا سه کلمه‌ای را بیان کنند. آن‌ها در این سن می‌توانند منظور خود را تا حد زیادی به مخاطب برسانند. هرگونه نشانه‌ای از دیر حرف زدن نوزاد در این سن قابل اغماض نیست و باید درمان دیر حرف زدن کودک جدی گرفته شود.
۲ تا ۳ سالگی
در این سن همزمان با پیشرفت قوه ادراک کودک، توانایی او در صحبت‌کردن به‌طرز شگفت‌آوری افزایش پیدا می‌کند. بسیاری از کودکان در این سن می‌توانند بدون هیچ مشکلی از جملات ساده و پیچیده استفاده کنند.
راه های درمان دیر حرف زدن کودک
پس از فهمیدن علت دیر حرف زدن نوزاد، باید اقدامات لازم برای درمان دیر حرف زدن کودک را به‌سرعت در دستور کار قرار داد. گفتاردرمانی، بهبود محیط و تکرار و تمرین، بهترین راهکارهای درمان دیر حرف‌زدن کودک است.
گفتاردرمانی
معمولا پزشک معالج پس از شناسایی دلایل دیر حرف زدن کودک، والدین را به یک گفتاردرمانگر ارجاع می‌دهد. تعداد و طول جلسات گفتاردرمانی برای هر فرد متفاوت است و این جلسات ممکن است چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال ادامه پیدا کند.
هنگام انتخاب گفتاردرمانگر باید به نکات مختلفی توجه کنید؛ به‌عنوان مثال شخص درمانگر باید رابطه خوبی با کودکان داشته باشد و باید در زمینه روانشناسی هم دارای اطلاعات و مهارت بالایی باشد. کودک باید بتواند با درمانگر ارتباط برقرار کند و نسبت به او حس خوبی داشته باشد. هرگز نباید کودک را برای رفتن به جلسات گفتاردرمانی مجبور کنید. او باید به این جلسات علاقه نشان دهد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
تمرین در خانه
والدین در کنار پزشک و گفتاردرمانگر باید برای علت دیر حرف زدن نوزاد، چاره‌ای پیدا کنند. پدر و مادر باید با صبر و حوصله این مسیر را طی کنند و به‌اندازه کافی برای این موضوع وقت اختصاص دهند. توجه به نکات زیر می‌تواند تاثیر زیادی در درمان دیر حرف زدن کودک داشته باشد.
- به‌صورت مداوم با فرزندتان گفتگو کنید.
- اگر پاسخ مورد نظر را از او نشنیدید، ناامید نشوید و به تلاش‌کردن ادامه دهید.
- هرگز با لحن پرخاشگرایانه با اون صحبت نکنید.
- برای او آهنگ‌های شاد و کودکانه پخش کنید.
- مرتبا وضعیت بهداشت گوش، حلق و بینی نوزاد را بررسی کنید.
- برای او کتاب داستان بخوانید
- به‌صورت مکرر از تلفظ‌های او ایراد نگیرید.
- برای پیشرفت‌های او جایزه در نظر بگیرید.
- واضح حرف بزنید و از به‌کاربردن کلمات دشوار خودداری کنید.
- او را با هم‌سالان دیگر مقایسه نکنید.
- با لحنی آرام و مهربان به او آموزش دهید.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی علت دیر حرف زدن نوزاد پرداختیم و راهکارهایی برای درمان این مشکل ارائه دادیم. مهمترین نکته برای درمان دیر حرف زدن کودک، پیدا‌کردن علت اصلی و ریشه‌ای مشکل است. پس از پی‌بردن به علت، باید در زمان مناسب مداخلات درمانی لازم را انجام دهید و با صبر و حوصله روند تمرینات و جلسات گفتاردرمانی را پیگیری کنید.
به نظر شما مهمترین علت دیر حرف زدن نوزاد چیست؟ چه راهکارهایی را برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌دهید؟ آیا اولین کلمه‌ای که فرزندتان گفت را به‌خاطر دارید؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌های اسنپ مارکت یادداشت کنید.