سوزش سر معده یکی از احساسات ناخوشایند و فراگیر در بین افراد است. دردی‌ست در وسط قفسه سینه که در اغلب اوقات پس از خوردن غذا به سراغتان می‌آید و لذت غذاخوردن را از یادتان می‌برد. ممکن است برای شما هم سوال باشد که سوزش سر معده نشانه چیست یا درمان آن چگونه است؟ به‌طور کلی علت سوزش سر معده، برگشت اسید معده به مری است.
سوزش سر معده درمان خانگی موفقیت‌آمیزی دارد؛ اما اگر شدت و تکرر آن را حس کردید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. در این مقاله به بررسی علائم این بیماری، شرایط و خوراکی‌های محرک، درمان سوزش سر معده و این‌که سوزش سر معده از چیست می‌پردازیم. اگر از این درد رنج می‌برید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
علائم سوزش معده و رفلاکس
سوزش سر دل یک درد ناراحت‌کننده در وسط قفسه سینه است. همچنین ممکن است احساسات زیر را علاوه‌بر آن تجربه کنید:
- احساس سوزش در گلو
- فشار یا درد پشت سینه
- مشکل در بلع و فرودادن غذا
- بدترشدن درد پس از درازکشیدن یا خم‌شدن
- طعم اسیدی، ترش یا تلخ در دهان
- سرفه یا گرفتگی صدا
علامت‌های سوزش سر معده چقدر طول می‌کشد؟
سوزش سر معده می‌تواند افراد را در حالت‌های گوناگونی درگیر کند. در مجموع، علائم سوزش معده و رفلاکس مدت کوتاهی بعد از خوردن غذا شروع می‌شود و می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت هم طول بکشد.
مدت‌زمانی که علائم، شما را همراهی می‌کنند، بستگی به زمینه درد و علت آن دارد. همچنین به واکنش شما در برابر اولین علائم هم برمی‌گردد. برای مثال گاهی تا پایان هضم غذا این درد همراه شماست و اگر چیز جدیدی روی غذا بخورید، زمان بیشتری طول می‌کشد. در بعضی اوقات هم اگر به‌جای درازکشیدن بایستید، به بهبود علائم و از بین رفتن آن‌ها کمک کرده‌اید.
به چه علت سوزش سر معده اتفاق می‌افتد؟
سوزش سر معده معمولا زمانی رخ می‌دهد که محتویات معده به مری برمی‌گردد. مری هم همان لوله‌ای‌ست که غذا و نوشیدنی را از دهان شما به معده می‌فرستد. به محل اتصال مری به معده، دریچه کاردیا، فم‌المعده یا اسفنکتر (sphincter) گفته می‌شود.
در حالت سلامتی، این دریچه پس از ورود غذا یا نوشیدنی به معده بسته می‌شود؛ اما وقتی سوزش سر معده اتفاق می‌افتد، یعنی این دریچه دچار مشکل شده و اسید معده به مری ریخته است. به این وضعیت رفلاکس گفته می‌شود.
برخی از شرایط و عوامل زیر، احتمال سوزش سر معده را بیشتر می‌کنند:
- فتق هیاتال (Hiatal): زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت بالایی معده از طریق عضله دیافراگم، به قفسه سینه فشار بیاورد.
- بارداری: بر اساس یک بررسی در سال ۲۰۱۵، سوزش سر معده یکی از شایع‌ترین چیزها، مخصوصا در سه‌ماهه دوم بارداری است.
- سیگارکشیدن: طبق یک بررسی انجام‌شده در سال ۲۰۱۸، افرادی که سیگار را ترک می‌کنند یا آن را کاهش می‌دهند، سه برابر بیشتر از بقیه در کم‌کردن علائم سوزش سر معده موفقند.
- چاقی یا اضافه‌وزن: یک بررسی معتبر در سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد چاقی یکی از عوامل اصلی در بروز سوزش سر معده و رفلاکس (GERD) است.
- مصرف داروهای خاص: بعضی از داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن، آرام‌بخش‌ها و داروهای فشار خون، احتمال ابتلا به سوزش سر دل را افزایش می‌دهند.
علت سوزش معده در شب
علت سوزش سر معده در شب، غذاخوردن با فاصله کم از خواب است. افقی‌شدن بدن هم به ایجاد علائم این بیماری در شب کمک می‌کند. بنابراین توصیه می‌کنیم بین شام‌خوردن و خوابیدن، حداقل دو ساعت فاصله بیندازید. خوردن غذاهای خاص و نوشیدنی زیاد هم به ایجاد علائم آن کمک می‌کند. همچنین مصرف برخی داروها ممکن است چنین عارضه‌ای را داشته باشد.
چه چیزهایی به شدت و تحریک سوزش سر معده کمک می‌کند؟
- نوشیدنی‌های گازدار
- شکلات
- قهوه
- مرکبات
- گوجه‌فرنگی و تمام محصولات مربوط به آن
- نعنا فلفلی
- غذاهای سرخ‌شده
- غذاهای پرچرب
- غذاهای ادویه‌دار
- الکل
سایر محرک‌هایی که به سوزش سر معده کمک می‌کنند، خوردن بیش از اندازه در یک وعده غذایی و پوشیدن لباس‌های تنگ هستند.
درمان سریع سوزش معده در خانه
مهم‌ترین وجه درمان در این‌گونه بیماری‌ها، توجه به تغییر و اصلاح سبک زندگی است. در واقع سوزش سر معده یا علائم مشابه، نشان از یک اختلال در وضعیت خواب، خوراک و سایر رفتارهای شما دارد. پس درمان سریع سوزش معده، اصل درمان نیست و باید به دنبال ریشه‌یابی این موضوع باشید. همچنین درمان‌های عمومی به علت تفاوت مزاج افراد و ویژگی بدن آن‌ها، ممکن است دارای عوارض و پیامدهای منفی باشد.
اما اگر بخواهیم چند درمان خانگی را معرفی کنیم، روش‌های زیر را پیشنهاد می‌دهیم. بدیهی‌ست که برای استفاده از هر کدام آن‌ها، ابتدا باید به ویژگی‌های بدن خود توجه کنید و مشورت با پزشک کاربلد را در دستور کارتان قرار دهید. همچنین ممکن است تحقیقات انجام‌شده روی هر روش، کارایی و جامعیت کاملی نداشته باشد. خلاصه هیچ چیز جای مراجعه به دکتر متخصص و مشورت با او را نمی‌گیرد.
· جویدن آدامس
برخی از تحقیقات قدیمی نشان داده‌اند که جویدن آدامس به کاهش اسید معده کمک می‌کند. استفاده از آن همچنین می‌تواند به تولید بزاق بیشتر منجر شود و در پاکسازی مری از اسید، موثر باشد.
· بالابردن سر در هنگام خواب
علائم سوزش سر معده گاه در زمان خواب به سراغ شما می‌آید. بالابردن سر در محل خواب، به دلیل ارتباط جاذبه با اسید معده می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
· خوردن زودهنگام شام
خوابیدن با معده پر طبیعی‌ست که مبتلایان به سوزش سر معده را اذیت کند. بنابراین سعی کنید شام را سر شب میل کنید و دو ساعت بعد از آن به خواب بروید.
· وعده‌های غذایی کم‌حجم
هر چه حجم معده پرتر باشد، برای هضم به اسید بیشتری نیاز است. بنابراین تلاش کنید تا قبل از احساس سیری، دست از غذاخوردن بکشید. البته این یکی از اصول سلامتی‌ست و برای همه توصیه می‌شود. اگر در بین وعده‌های غذایی گرسنه شدید، با خوردنی‌هایی مثل مویز، بادام و امثال این‌ها ضعف خود را از بین ببرید.
· مدیریت وزن و چربی شکم
وزن و چربی شکمی زیاد می‌تواند به جابه‌جایی دریچه اسفنکتر و تشدید علائم سوزش سر معده کمک کند. برای دستیابی به وزن ایده‌آل بدنتان با توجه به نوع مزاج و ساختار آن، حتما با پزشکی کاربلد مشورت کنید.
· کاهش و حذف قهوه
مطالعات نشان می‌دهند که قهوه به‌طور موقت اسفنکتر را شل می‌کند و باعث می‌شود سوزش سر معده به سراغتان بیاید. سعی کنید به‌طور تدریجی این ماده کافئین‌دار را از برنامه غذایی خود حذف کنید.
· گازدارها ممنوع!
گاز یا حباب موجود در نوشیدنی‌ها و آب‌های گازدار احتمال برگشت اسید معده به مری را افزایش می‌دهند.
· پرهیز از مرکبات
مرکبات یکی از محرک‌های قوی برای ایجاد سوزش سر معده به حساب می‌آیند. اسید موجود در این مواد و دیگر ترکیبات آن‌ها می‌توانند پوشش مری را تحریک کنند.
· اصلاح و کاهش چربی غذا
اصلاح روغن، یکی از ارکان اساسی تغییر سبک زندگی و بهبود آن به نوع سالم است. روغن زیاد و ناسالم به تحریک مری و معده شما کمک می‌کند. سعی کنید مصرف غذاهای پرچرب مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده، پیتزا، سوسیس، کالباس و سوخاری‌ها را کم کنید. همچنین روغن خود را از روغن‌های صنعتی و نباتی به روغن‌های سالمی مانند شحم، زرد گاوی و دنبه تغییر دهید.
از غذاهای مناسب برای سوزش معده خبر دارید؟
تجویز عمومی غذاها و خوراکی‌ها برای درمان سوزش سر معده، بدون توجه به مزاج افراد، کاری نادرست و غیرمتعهدانه است. همان‌طور که در بالاتر اشاره کردیم، برای تنظیم برنامه غذایی متناسب با مشکلی که دارید، حتما باید به پزشکی ماهر مراجعه کنید؛ کسی که با علم درست نسبت به مواد غذایی و شناخت مزاج‌ها و اثراتشان، بتواند ریشه سوزش سر دل شما را تشخیص دهد و با اصلاح تغذیه و سبک زندگی، به درمان شما کمک کند.
حذف غذاها و خوراکی‌های مضری که قبل‌تر ذکر کردیم، گام اول برای درمان غذایی و اصلاح تغذیه است. کنارگذاشتن آن‌ها را با تمام سختی‌ها جدی بگیرید و از کم شروع کنید تا دل‌زده نشوید. در پایان امیدواریم دردها و غم‌هایتان مانند سوزش سر دل، بی‌معنا و بدون حاصل نباشد. چراکه غم و دل با هم دوقلو هستند و دل آدمی قرار نیست بدون غم باشد.
پس کاش غم‌هایی از جنس معنا مهمانش کنیم تا مایه کار و حاصلی در بیرون باشند. به‌قول خیام نیشابوری «ز آن می که حیات جاودانی‌ست بخور/ سرمایه لذت جوانی‌ست بخور/ سوزنده چو آتش است لیکن غم را/ سازنده چو آب زندگانی‌ست بخور». شما چه راهکارهایی را برای درمان سوزش سر معده امتحان کرده‌اید؟ در قسمت نظرات، از تجربیات خودتان بنویسید تا مرهمی بر سوز دل دیگر خواننده‌ها باشید! جانتان سلامت.