آشنایی با نشانه های دیابت نوع دو در درمان سریع این بیماری نقشی حیاتی دارد. احتمالا شما هم با شنیدن کلمه دیابت قبل از هر چیزی به انسولین و سوزن‌های دردناک فکر می‌کنید، اما باید بدانید خوشبختانه دیابت نوع دو هیچ ارتباطی با انسولین ندارد. درمان دیابت نوع دو اغلب بسیار ساده است و تنها با اصلاح عادات غذایی و داشتن یک سبک زندگی سالم قابل درمان است.
دیابت یک بیماری پیچیده است و به چند گروه مختلف تقسیم می‌شود. دیابت نوع یک، شدیدترین شکل این بیماری در جمعیت عمومی‌ست و وابسته به مصرف انسولین است. علایم و نشانه های دیابت نوع دو تا حد زیادی با نوع یک این بیماری همپوشانی دارد و به همین خاطر هر دو به یک اسم خوانده می‌شوند. علت اصلی دیابت نوع یک مربوط به ژنتیک است اما در دیابت نوع دو، عوامل محیطی نقش پررنگ‌تری دارند.
دیابت نوع دو شایع‌ترین فرم بیماری‌ست و می‌تواند افراد را در سنین مختلف درگیر کند. چاقی و تحرک کم از مهم‌ترین علل ایجاد این عارضه هستند. خبر خوب این است که دیابت نوع دو قابل درمان است و با کنترل سطح قند خون در مدت مشخصی رفع می‌شود. در این مقاله با مهم‌ترین علایم و نشانه های دیابت نوع دو و راه‌های موثر برای کنترل آن آشنا می‌شویم.
مهم‌ترین علایم و نشانه های دیابت نوع دو
- خستگی مداوم
- کمبود انرژی
- درد عضلانی
- تشنگی زیاد
- پرادراری
- خشکی دهان
- گرسنگی شدید و غیر معمول
- نوسانات وزن
- خواب‌رفتن دست و پا
- تارشدن دید یکی از چشم‌ها یا هردو
- عفونت‌های قارچی تکرارشونده
- زمان زیاد برای بسته‌شدن زخم‌های پوستی
دیابت نوع دو چیست؟
بیماری دیابت نوع دو، یک عارضه نسبتا شایع است که حدود 10% جمعیت عمومی را درگیر می‌کند. علایم و نشانه های دیابت نوع دو متغیر است، اما اگر زود تشخیص داده شود، به‌راحتی قابل درمان است. برخلاف نوع یک، در این بیماری هورمون انسولین به اندازه کافی در بدن وجود دارد. اختلال اصلی در تعداد پذیرنده‌های هورمون روی سطح سلول‌هاست که به دنبال تجمع توده چربی، تعداد آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
در این بیماری مزمن، مقدار قند اصلی موجود در خون یعنی گلوکز بالا می‌رود. با یک آزمایش خون ساده و اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا و بررسی هموگلوبین A1C می‌توان به‌آسانی این بیماری را تشخیص داد. اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، حتی بدون نیاز به مصرف دارو و تنها با تغییر سبک زندگی می‌توانید از آن رهایی پیدا کنید.
شاید با خود بگویید افزایش قند خون از نشانه های دیابت نوع دو است؛ پس چه دلیلی برای ضعف عمومی بدن و بی‌حالی مداوم وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که مقدار گلوکز در جریان خون افراد مبتلا بسیار زیاد است اما داخل سلول‌ها قحطی قند وجود دارد!
گلوکز، سوخت اصلی اکثر بافت‌های بدن است و کمبود آن باعث ایجاد اختلال در متابولیسم عمومی بدن می‌شود و سطح تولید انرژی به مقدار قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند. این موضوع می‌تواند آثار گسترده‌ای روی عملکرد بدن داشته باشد. در مراحل اولیه بیماری، درمان آن آسان است اما اگر به آن بی‌توجهی کنید می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد.
علت ایجاد بیماری دیابت نوع دو
دیابت نوع دو در دسته بیماری‌های چندعاملی قرار می‌گیرد و عوامل ژنتیکی و محیطی، هر دو روی بروز آن اثر دارند. اساس ژنتیک دیابت نوع دو تقریبا ناشناخته است و تنها چند جایگاه احتمالی روی ژنوم انسان برای آن پیشنهاد شده است.
دیابت نوع دو و چاقی در بیشتر موارد کنار هم دیده می‌شوند اما موارد استثنا هم وجود دارد. چاقی باعث مقاومت بدن به اثر انسولین می‌شود و عملکرد پانکراس را که محل اصلی تولید این هورمون است، به‌هم می‌ریزد.
تغذیه نامناسب و میزان تحرک پایین، از دلایل اصلی ظهور علایم و نشانه های دیابت نوع دو هستند. افراد مبتلا به این بیماری، به‌صورت مداوم احساس تشنگی دارند و نیازمند مواد غذایی قندی هستند. این افراد عاشق نوشابه هستند! علت این موضوع این است که نوشابه همزمان نیاز آن‌ها را به قند رفع می‌کند و عطش بالای آن‌ها را از بین می‌برد.
اثرات بلندمدت دیابت نوع دو روی بدن
علایم و نشانه های دیابت نوع دو معمولا ابتدا محدود به خستگی، درد عضلانی و تشنگی مداوم است. با پیشرفت بیماری، نشانه های دیابت نوع دو گسترده‌تر و چشمگیرتر می‌شوند. افراد معمولا این نشانه‌ها را به فشار کاری و اضطراب مربوط می‌دانند و آن‌ها را جدی نمی‌گیرند. وقتی بیماری از حد مشخصی شدیدتر شود، آثار جبران‌ناپذیر و خطرناکی روی بدن می‌گذارد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.
بیماری‌های قلبی و عروقی
از علایم و نشانه های دیابت نوع دو در بلندمدت، به‌وجودآمدن بیماری‌های قلبی و عروقی است. این اتفاق در افراد مبتلایی که بالاتر از 45 سال دارند نسبتا شایع است. سطح بالای گلوکز در بدن با افزایش سطح کلسترول در ارتباط است و در بلندمدت می‌تواند باعث رسوب کلسترول روی سطح داخلی رگ‌ها شود.
دیابت یکی از عوامل زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی‌ست. در افرادی که سابقه خانوادگی بیماری عروق کرونر و هایپرکلسترولمی دارند، ابتلا به دیابت، یک فاکتور هشداردهنده است.
سکته
نادرترین و خطرناک‌ترین عارضه بیماری دیابت نوع دو، سکته است. این اتفاق تنها در مراحل پیشرفته بیماری رخ می‌دهد و علت اصلی آن، بسته‌شدن یکی از رگ‌های مغز است. میزان بروز سکته در افراد مبتلا به دیابت حدود 1.5 برابر بیشتر از جمعیت عمومی‌ست.
مشکلات بینایی
یکی از شایع‌ترین علایم و نشانه های دیابت نوع دو، تاری دید و مشکلات بینایی در سنین بالاتر است. این بیماری‌ها به‌صورت نهفته و با سرعت کم پیشرفت می‌کنند. تشخیص نقایص چشمی در مراحل اولیه قابل درمان است اما اگر در زمان مناسب تشخیص داده نشود، ممکن است در نهایت منجر به فقدان کامل بینایی در فرد مبتلا شود.
بیماری‌های چشمی مرتبط با دیابت نوع دو
- آب‌مروارید (کاتاراکت)
- گلوکوم (آب سیاه)
- رتینوپاتی
آسیب به اعصاب
با گذشت زمان، افزایش بی‌رویه قند خون می‌تواند باعث آسیب به اعصاب شود. از آن‌جا که عصب‌ها به همه اندام‌های انسان کشیده شده‌اند، بنابراین درگیری اعصاب به‌صورت گسترده، اعضای بدن را درگیر می‌کند.
علایم و نشانه های دیابت نوع دو بر اساس نوع عصب درگیر عبارتند از:
- احساس گزگز در دست و پا
- بی‌حسی در اندام‌های حرکتی
- عدم تعادل
- تیرکشیدن نواحی مختلف بدن
- اسهال
- بی‌اختیاری ادرار
- اختلالات جنسی
نقایص کلیوی
پرادراری یکی از اولین علایم و نشانه های دیابت نوع دو است. بالابودن میزان گلوکز، روی عملکرد کلیه اثر می‌گذارد و موجب دفع بیشتر آب از طریق ادرار می‌شود. در بلندمدت مقدار زیاد قند خون باعث کاهش توانایی کلیه‌ها در تصفیه خون می‌شود و حتی ممکن است بیمار در ادرار خود خون دفع کند.
زخم پا
این زخم‌ها در ابتدا بسیار جزئی هستند و بیمار آن را جدی نمی‌گیرد. همزمان با درگیری اعصاب پا و گسترش زخم، محل آسیب دچار عفونت می‌شود. در صورتی که بیمار زود متوجه این زخم شود درمان آن معمولا آسان است، اما اگر زخم در مراحل پیشرفته باشد، متاسفانه باید محل دچار عفونت را قطع کرد.
راه‌های پیشگیری از دیابت نوع دو
دیابت نوع دو یکی از بیماری‌هایی‌ست که با داشتن یک سبک زندگی سالم، به‌سادگی قابل کنترل است. علایم و نشانه های دیابت نوع دو حتی در کسانی که زمینه ارثی این بیماری را دارند هم قابل پیشگیری‌ست. تنها با رعایت چند نکته می‌توانید از بروز این بیماری مزمن جلوگیری کنید.
تغذیه سالم
در یک رژیم غذایی مناسب، مصرف کربوهیدرات‌ها نباید بیش از حد معمول باشد. فراموش نکنید همه قندها لزوما شیرین نیستند و خانواده بزرگ کربوهیدرات‌ها شامل قندهای غیر شیرین مانند نشاسته موجود در نان و برنج هم می‌شود. در رژیم غذایی خود از فیبر استفاده کنید و مصرف مواد غذایی پرچرب را تا حد امکان کاهش دهید.
مواد غذایی مناسب برای پیشگیری و کنترل دیابت
- انواع سبزیجات
- مغزها
- ماهی سالمون
- ماهی کاد
- آووکادو
- دانه کتان
- دانه چیا
- ماست یونانی
- سرکه سیب
- روغن زیتون فرابکر
برای درمان دیابت نوع دو از مصرف چه چیزهایی پرهیز کنیم؟
- الکل
- لبنیات پرچرب
- مارگارین
- حلزون
- مواد غذایی فراوری‌شده
- غلات صبحانه
- غذاهای سرخ‌شده
ورزش
دیابت نوع دو رابطه تنگاتنگی با تحرک پایین دارد. برای حل این مشکل باید ورزش و فعالیت‌های بدنی را به برنامه روزانه خود اضافه کنید. ورزش و تحرک، حساسیت گیرنده‌های سطح سلولی برای برداشت گلوکز از جریان خون را افزایش می‌دهد.
کنترل وزن
اضافه‌وزن با مشکلات متعددی همراه است و دیابت هم از این موضوع مستثنی نیست. برای پیشگیری از این عارضه، همواره وزن خود را در یک بازه نرمال ثابت نگه دارید. عواملی که را موجب اضافه‌وزنتان شده‌اند، مشخص کنید و برای رفع آن‌ها از طریق روش‌های اصولی، برنامه‌ریزی داشته باشید.
تشخیص بیماری دیابت نوع دو
علایم و نشانه های دیابت نوع دو با بیماری‌های زیادی همپوشانی دارد؛ به همین خاطر تشخیص آن ممکن است ساده نباشد. برای تشخیص قطعی این بیماری، پزشک آزمایشاتی برای بیمار تجویز می‌کند. در نهایت اگر این تست‌ها ابتلا به دیابت را تایید کنند، پزشک توصیه‌های لازم برای درمان بیماری را در اختیار بیمار قرارمی‌دهد.
تست هموگلوبین A1C
این تست، میانگین قند خون را در سه ماه گذشته بررسی می‌کند. این آزمایش نیازی به ناشتابودن یا پرهیز غذایی ندارد. اگر مقدار A1C ( هموگلوبین گلیکوزیله) بیش از 7 باشد، احتمال دیابت نوع دو تایید می‌شود.
تست FPG
این تست، گلوکز موجود در پلاسما را در حالت ناشتا بررسی می‌کند. در صورتی که مقدار این فاکتور بیش از 126 میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر باشد، به احتمال زیاد فرد به دیابت نوع دو مبتلاست.
تست تحمل OGTT
در این تست، میزان تحمل گلوکز خوراکی اندازه‌گیری می‌شود. اندازه‌گیری قند خون یک بار در حالت ناشتا و یک بار دو ساعت پس از خوردن شربت قندی انجام می‌شود. اگر مقدار گلوکز در آخرین اندازه‌گیری بالاتر از 200 میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر باشد، احتمال ابتلا به دیابت نوع دو مطرح می‌شود.
درمان دارویی دیابت نوع دو
در بعضی از موارد، کنترل و درمان علایم و نشانه های دیابت نوع دو، تنها به کمک تغییر سبک زندگی امکان‌پذیر نیست. در چنین مواردی، پزشک برای بیمار داروهای خاصی تجویز می‌کند تا درمان بیماری با سرعت بیشتری انجام شود. این داروها ممکن است اثرات جانبی داشته باشند یا با سایر داروهای مصرفی تداخل کنند؛ بنابراین مصرف آن‌ها تنها با دستور پزشک مجاز است.
- متفورمین
- سولفونیل اوره
- مگلیتینید
- تیازولیدیندیون
- بازدارنده‌های دی‌پپتیدیل پپتیداز
سخن پایانی
دیابت نوع دو به دلیل شیوع بالا در جمعیت، بسیار مورد توجه قرار دارد. علایم و نشانه های دیابت نوع دو در افراد مختلف می‌تواند بسیار متفاوت باشد؛ اما خستگی و ضعف عمومی تقریبا همیشه مشاهده می‌شود. بیماری دیابت نوع دو نیازی به تزریق انسولین ندارد و معمولا از والدین به فرزندان منتقل نمی‌شود. اگر این بیماری در مراحل اولیه ابتلا مشخص شود، معمولا نیازی به مداخله دارویی وجود نخواهد داشت.
بهترین روش برای پیشگیری از ایجاد علایم و نشانه های دیابت نوع دو، داشتن یک سبک زندگی سالم و اصلاح عادات غذایی نادرست است. ورزش منظم و کنترل وزن می‌تواند اثر چشمگیری در پیشگیری یا درمان این بیماری داشته باشد.
آیا شما یا اطرافیانتان سابقه ابتلا به دیابت نوع دو را داشته‌اید؟ تا چه حد با علایم و نشانه های دیابت نوع دو آشنا هستید؟ چه اقداماتی برای مقابله با این بیماری توصیه می‌کنید؟ چه ورزش‌هایی را برای کنترل وزن و مدیریت بیماری پیشنهاد می‌دهید؟