یکی از اولین چیزهایی که افراد در دوران بارداری می‌آموزند این است که چه چیزی را نمی‌توانند بخورند. به بیان ساده‌تر متوجه می‌شوند که غذاهای ممنوعه در دوران بارداری کدامند. خوشبختانه، تعداد چیزهایی که می‌توانید بخورید نسبت به چیزهای که نمی‌توانید بخورید، بیشتر است پس اگر باردار هستید، به آنچه می‌خورید و می‌نوشید توجه کنید تا یک رژیم غذایی ایمن در دوران بارداری داشته باشید.
در این دوران در عین اینکه برخی از غذاها باید به ندرت مصرف شوند، از برخی دیگر نیز باید کاملاً اجتناب کرد زیرا ممکن است شما را بیمار یا به کودک شما آسیب برسانند. از این رو ما در این مطلب به غذاها و نوشیدنی‌هایی که در دوران بارداری باید از آنها اجتناب کرد یا مصرف آنها را به حداقل میزان رساند، اشاره خواهیم کرد. مفتخریم که ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.
غذاهای مضر در دوران بارداری
هنگامی که باردار هستید، هر چیزی که می‌خورید ضمن اینکه با کودکتان به اشتراک می‌گذارید به رشد او نیز کمک می‌کنید پس نباید این نکته را که برخی از انواع غذاها، نوشیدنی‌ها و یا حتی میوه‌ها ممکن است به شما و کودکتان آسیب برساند فراموش کنید.
به طور کلی خوردن وعده‌های غذایی متعادل در همه زمان‌ها مهم است اما زمانی که باردار هستید، اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند پس برای حفظ امنیت خود و کودکی که در وجودتان دارید، از خوردن غذاهای مضر در دوران بارداری اجتناب کنید تا در این دوران تغذیه سالمی داشته باشید:
- گوشت خام یا نیم‌پز:
از آنجایی که فرآورده‌های گوشتی ممکن است در طول فرآوری یا نگهداری به باکتری‌های مختلفی آلوده شوند، اگر نپخته یا نیم‌پز باشند می‌توانند از جمله غذاهای ممنوعه در دوران بارداری به شمار بیایند.
غذاهایی چون گوشت گاو، بره و گوساله اگر نپخته یا نیم‌پز باشند خطر ابتلا به عفونت از طریق چندین باکتری یا انگل از جمله کلیفرم و ای‌کولی را افزایش می‌دهند. زنان باردار به شدت مستعد ابتلا به عفونت لیستریا هستند.
این باکتری‌ها ممکن است سلامت کودک شما را تهدید کنند. وجود آنها در بدنتان می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری‌های عصبی شدید از جمله ناتوانی ذهنی، نابینایی و صرع را افزایش دهند و یا منجر به سقط جنین شوند.
از سوی دیگر توکسوپلاسموز عفونتی است که توسط انگل توکسوپلاسما ایجاد می‌شود و می‌تواند در گوشت‌های خام یا نیم‌پز یافت گردد. این انگل علاوه بر مشکلات فوق قادر است به اعضای بدن کودک شما آسیب برساند.
مصرف تکه‌های گوشت (کامل – برش‌خورده – چرخ کرده) در صورتی می‌توانند از گروه غذاهای مضر در دوران بارداری نباشند که حتماً قبل از مصرف شسته و از درون و بیرون کاملاً پخته شده باشند. گوشت مرغ و بوقلمون نیز از این قاعده مستثنا نیستند و هرگز نباید به صورت نیم‌پز مصرف شوند.
- گوشت جگر:
گوشت جگر منبع بسیار خوبی برای تأمین انواع مواد مغذی اعم از آهن، ویتامین B12، ویتامین A، روی، سلنیوم و مس است و می‌تواند مفید باشد.
درست است جگر از غذاهای ممنوعه در دوران بارداری نیست اما مصرف بیش از حد ویتامین A حیوانی در این دوران توصیه نمی‌شود چراکه می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های مادرزادی و یا سقط جنین شود.
- ماهی‌های دارای جیوه:
اگر فکر می‌کنید غذاهای دریایی بی‌ضرر هستند اشتباه می‌کنید. ماهی‌هایی که دارای سطوح بالایی از جیوه هستند از غذاهای ممنوعه در دوران بارداری به شمار می‌آیند.
برخلاف مصرف متعادل برخی از ماهی‌های مفید، باید کاملاً از مصرف انواع ماهی‌هایی که مقادیر بالای جیوه دارند اجتناب کرد چراکه می‌توانند بر سیستم عصبی مادر تأثیر بگذارند و موجب آسیب مغزی یا مشکلات شنوایی و بینایی برای نوزاد شوند.
در کنار این ماهی‌ها کنسرو ماهی تن سبک معمولاً نسبت به سایر ماهی‌های تن جیوه کمتری دارد و از غذاهای ممنوعه در دوران بارداری نیست اما همچنان باید در حد اعتدال مصرف شود.
- ماهی خام:
از آنجا که باکتری لیستریا را می‌توان در آب آلوده نیز یافت، غذاهای دریایی مانند ماهی می‌تواند با آن آلوده شود بنابراین انواع باکتری‌ها و انگل‌های ماهی خام یا دودی می‌توانند اثرات نامطلوبی بر سلامتی داشته باشند و به شما و جنینتان آسیب برسانند.
- تخم‌مرغ خام یا آب‌پز:
تخم مرغ می‌تواند مکمل مفیدی برای یک رژیم غذایی متعادل و سالم باشد، اما اگر باردار هستید باید از مصرف غذاهای حاوی تخم‌مرغ خام و آب‌پز خودداری کنید. ضمناً از تخم‌مرغ های ترک خورده نیز استفاده نکنید.
سس‌هایی مانند سس سالاد سزار، سس مایونز و یا هر سس خانگی که با تخم‌مرغ خام تهیه می‌شود از غذاهای مضر در دوران بارداری به شمار می‌آیند. بستنی خانگی و مایه کیک خانگی مواردی دیگری هستند که در گروه غذاهای ممنوعه در دوران بارداری جای می‌گیرند چراکه از تخم‌مرغ خام تشکیل شده‌اند.
بنابراین اگر می‌خواهید هر غذایی که حاوی تخم‌مرغ است را میل کنید بهتر است از اینکه تخم‌مرغ‌ها کاملاً پخته شده‌اند اطمینان حاصل کنید و یا از تخم‌مرغ پاستوریزه استفاده کنید چراکه این امر از خطر مسمومیت غذایی با سالمونلا جلوگیری می‌کند.
علائم کلی عفونت سالمونلا شامل تب، تهوع، استفراغ، گرفتگی معده و اسهال است. با این حال، در موارد نادر، عفونت ممکن است منجر به زایمان زودرس یا به دنیا آمدن نوزاد مرده شود.
- لبنیات غیرپاستوریزه:
محصولات لبنی غیر پاستوریزه از غذاهای مضر در دوران بارداری محسوب می‌شود. در این دوران از مصرف آنها دوری کنید زیرا ممکن است دارای باکتری لیستریا باشند که باعث بیماری لیستریوز شوند مگر اینکه در توضیحات آنها به وضوح بیان شده باشد که از شیر پاستوریزه تهیه شده‌اند.
لازم به ذکر است که این بیماری علائمی چون آنفولانزا، حالت تهوع، اسهال دارد و موجب زایمان زودرس، تولد نوزاد مرده و سقط جنین در خانم‌های باردار می‌شود.
بسیاری از محصولات لبنی مانند خامه، ماست، شیر و پنیر در مغازه‌ها، سوپرمارکتها و رستوران‌ها پاستوریزه هستند. در غیر این صورت از پاستوریزه بودن لبنیاتی که مصرف می‌کنید مطمئن شوید. اگر روی برچسب محصول کلمه پاستوریزه نوشته نشده است، باید محصول پاستوریزه را جایگزین کنید.
- میوه‌ها و سبزیجات شسته نشده:
میوه‌ها و سبزیجات در کل در گروه غذاهای ممنوعه در دوران بارداری قرار نمی‌گیرند و بی‌خطر هستند. حتی می‌توان گفت بخشی ضروری از یک رژیم غذایی متعادل را در این دوران شکل می‌دهند. با این حال، برای پاک شدن تمام آثار خاک و کثیفی و جلوگیری از قرار گرفتن در معرض احتمالی توکسوپلاسموز، اطمینان از شسته شدن آنها ضروری است چراکه توکسوپلاسموز ممکن است خاک محل رشد سبزیجات را آلوده کند.
- جوانه خام:
از این جهت که ممکن است جوانه‌های خام از جمله یونجه، شبدر، تربچه و جوانه ماش به سالمونلا آلوده باشند از غذاهای ممنوعه در دوران بارداری بوده و توصیه نمی‌شود. بنابراین سالاد‌هایی که از مواد نامرغوب تشکیل شده‌اند می‌توانند در دسته غذاهای مضر در دوران بارداری قرار بگیرند.
در سه ماه اول بارداری چی نخوریم؟
بارداری سفری است که تغییرات زیادی از حالت تهوع صبحگاهی گرفته تا تغییرات سریع در ساختار بدن را با خود به همراه دارد. یکی از تغییرات اصلی، رژیم غذایی است. این بدین معناست که باید دقیقاً بدانید چه چیزهایی برای خوردن ایمن و مفید است و چه چیزهایی نیست.
حتی می‌توان گفت توجه به رژیم غذایی سالم در سه ماه اول بارداری از اهمیت بیشتری نسبت به ماه‌های آتی این دوران برخوردار است. در اینجا به مواردی که در سه ماه اول بارداری باید از آنها اجتناب کنید، می‌پردازیم.
در سه ماه اول بارداری بدن شما دستخوش تغییرات زیادی می‌شود زیرا کودک شما به آرامی در رحمتان شروع به رشد می‌کند.
سه ماه اول زمان حیاتی برای رشد کودک شماست به همین علت برخی از انواع غذاها می‌توانند برای شما مضر باشند و بر سلامت و رشد کودک شما تأثیر بگذارند. بنابراین باید از مصرف غذاهای مضر در دوران بارداری به خصوص در سه ماه اول اجتناب کنید:
- غذاهای دریایی دودی یا مانده در یخچال
- ماهی‌های دارای سطح بالایی از جیوه
- گوشت خام یا نیم‌پز
- خمیر کیک یا شیرینی خام
- تخم‌مرغ آب‌پز
- سس خانگی حاوی تخم‌مرغ خام
- محصولات لبنی غیر پاستوریزه مانند شیر و انواع پنیر
- انواع جوانه‌های خام مانند ماش و شبدر
- سبزیجات یا میوه‌های شسته نشده
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین – الکل
- ویتامین A اضافی
- سایر غذاهایی که به آنها حساسیت دارید
شاید این لیست از بایدها و نبایدها در سه ماه اول بارداری در نگاه اول کمی ترسناک به نظر برسد اما نباید اجازه دهید که شما را بترساند! این موارد تنها برای مراقبت از شما و کودکتان گفته می‌شود.
میوه های ممنوع در دوران بارداری
بدن شما از مواد مغذی و انرژی تأمین شده توسط غذاها و میوه‌هایی که می‌خورید هم برای رشد یک کودک سالم و هم برای قوی نگه‌داشتن بدنتان استفاده می‌کند پس از میوه‌ها و غذاهای ممنوعه در دوران بارداری دوری کنید.
- در دوران بارداری خربزه نخورید.
- آناناس همچنین به زنان باردار توصیه نمی‌شود به خصوص اگر در سه ماه اول بارداری خود باشند. زیرا حاوی آنزیم‌های خاصی هستند که بافت دهانه رحم را تغییر می‌دهند که می‌تواند باعث انقباضات زودرس و سقط جنین شود.
- اگرچه خوردن موز در دوران بارداری بی خطر تلقی می‌شود اما در موارد خاص باید از مصرف آن اجتناب کرد. برای مثال این میوه برای خانم‌هایی که از آلرژی رنج می‌برند و یا به دیابت بارداری مبتلا هستند توصیه نمی‌شود.
- هندوانه به طور کلی برای بدن انسان مفید است اما خوردن هندوانه در دوران بارداری ممکن است کودک را در معرض سموم مختلفی قرار دهد. از عوارض نامطلوب آن می‌تواند افزایش سطح گلوکز خون شما توسط محتوای قند موجود در آن باشد.
- خانم‌های باردار باید از انواع توت‌های یخ زده یا هر چیزی که در مدت زمان طولانی منجمد شده است خودداری کنند. به همین دلیل بهتر است توت‌های تازه را به جای انواع منجمد یا کنسرو شده انتخاب کنند.
- از آنجا که مصرف انگور در بدن گرما تولید می‌کند خصوصاً در سه ماهه اول و آخر بارداری توصیه نمی‌شود.
- خرما سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی ضروری است، اما اغلب به زنان باردار توصیه نمی‌شود.
نوشیدنی های مضر در دوران بارداری
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار:
ممکن است نوشیدنی‌هایی مانند قهوه، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، شکلات و نوشابه احتمالاً مورد علاقه شما باشد اما به دلیل وجود کافئین در آنها از جمله غذاهای ممنوعه در دوران بارداری محسوب می‌شوند.
از آنجا که این نوشیدنی‌ها می‌توانند منجر به از دست دادن آب و کلسیم شوند بهتر است آنها را با آب، آب میوه و شیر فراوان جایگزین کنید.
در صورتی که علاقه بسیار شما به این نوشیدنی های مضر در دوران بارداری دست و پایتان را بسته است، دمنوش‌های گیاهی مفید و قهوه‌های بدون کافئین آن هم به مقدار بسیار کم می‌توانند گزینه‌هایی باشند اما ایمن‌ترین کار این است که تا حد امکان از مصرف کافئین در این دوران خودداری کنید زیرا سطوح بالای آن با عوارض بارداری مرتبط است.
- الکل:
از مصرف الکل در دوران بارداری باید کاملاً پرهیز شود چراکه ثابت شده از نوشیدنی‌های مضر در دوران بارداری است. هیچ مقدار مطمئنی از این نوشیدنی که قطعاً نوشیدنی های مضر در دوران بارداری است وجود ندارد که بی‌خطر باشد.
این نوشیدنی ممنوعه در خون شما جریان پیدا کرده و از طریق بند ناف یا شیردهی به کودک شما منتقل می‌شود. مصرف الکل بر رشد و تکامل جنین تأثیرات و خطرات مضری دارد که نتیجه این تأثیرات ناتوانی‌های ذهنی، جسمی و حتی سقط جنین است.
- آب میوه‌های غیرپاستوریزه:
زنان باردار باید آبمیوه پاستوریزه را مصرف کنند زیرا آبمیوههای غیرپاستوریزه می‌توانند سلامت مادر و کودکشان را به خطر بیندازند.
برخی از بازارها آب میوه غیرپاستوریزه را در یخچال‌های خود می‌فروشند که جزء نوشیدنی های مضر در دوران بارداری محسوب می‌شوند و باید از آنها دوری کرد.
از طرفی دیگر آبمیوههای جعبه‌ای و بطری شکل موجود در قفسه‌های سوپرمارکتها از نوشیدنی های مضر در دوران بارداری به حساب نمی‌آیند و برای خانم‌های باردار بی‌خطر هستند.
کلام آخر
وقتی متوجه شدید که باردار هستید ممکن است هر روز سؤالات بیشتری در مورد بارداری سالم پیش بیاید. سؤال شما هر چه باشد، درک درست هفتگی از دوران بارداری می‌تواند به شما کمک کند تا در این دوران تصمیمات خوبی بگیرید.
بایدها و نبایدهای تغذیه ضمن نوشیدنی های مضر در دوران بارداری را بیاموزید تا با اصول اولیه مسائل بارداری سالم آشنا شوید. هرچه هفته به هفته درباره بارداری خود بیشتر بدانید آمادگی بیشتری برای رویارویی با آنچه پیش‌رو دارید، خواهید داشت.