هر یک از ارگان‌های ما، نقش مهمی در بدنمان ایفا می‌کنند که بدون آن‌ها، حیات بدن ما با مشکل مواجه خواهد شد. کلیه‌ها با توجه به این‌که خون را از مواد زائد تصفیه می‌کنند، یکی از مهم‌ترین سیستم‌های بدن ما محسوب می‌شوند. بنابراین، آشنایی با نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه، ما را از عملکرد صحیح این عضو مهم مطمئن می‌کند.
نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه کدام‌اند؟ خوراکی های مفید برای کلیه چه خوراکی‌هایی هستند؟ اگر به بیماری کلیوی مبتلا هستیم، چه مواردی را در تغذیه کلیه بگنجانیم؟ برای پاسخ به این سوالات، حتما تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
نقش کلیه در بدن چیست؟
کلیه‌های ما، دو اندام لوبیایی‌شکلی به‌اندازه یک مشت هستند که درست زیر قفسه سینه قرار دارند و در هر طرف ستون فقراتمان قرار گرفته‌اند. کلیه‌های یک فرد سالم، در هر دقیقه نیم‌فنجان خون را فیلتر و مواد زائد و آب اضافی بدن را از طریق ادرار دفع می‌کنند. ادرار از طریق دو لوله نازک ماهیچه‌ای از کلیه‌ها به مثانه جریان می‌یابد، در مثانه انباشه و سپس دفع می‌شود.
کلیه‌ها مواد زائد و مایعات اضافی را از بدن خارج و اسیدی را که توسط سلول‌های بدنمان تولید می‌شود دفع می‌کنند. کلیه‌ها به حفظ تعادل آب، املاح و مواد معدنی مانند سدیم، کلسیم، فسفر و پتاسیم در بدن کمک می‌کنند. بدون این تعادل، اعصاب، ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های بدن ممکن است نتوانند به‌طور طبیعی کار کنند.
اما برای آن‌که این تعادل حفظ شود، نیاز به رعایت یک‌سری نکات رژیمی‌ست. ما در این مقاله خواهیم گفت که نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه چیست. ادامه مقاله را از دست ندهید.
چرا سلامت کلیه مهم است؟
کلیه‌ها نقش بسیار مهمی را در بدن برعهده دارند که مهم‌ترین آن‌ها، دفع مواد زائد، آب اضافی و سایر ناخالصی‌ها از خون است. این مواد زائد در مثانه انباشته و سپس از طریق ادرار دفع می‌شوند. علاوه‌بر این، کلیه‌ها سطح pH، نمک و پتاسیم را در بدن ما تنظیم می‌کنند.
کلیه‌ها همچنین هورمون‌هایی تولید می‌کنند که فشار خون و تولید گلبول‌های قرمز را تحت کنترل قرار می‌دهند. این اندام‌های لوبیایی‌شکل، مسئول فعال‌کردن نوعی ویتامین D هستند که به بدن شما کمک می‌کند کلسیم را برای ساختن استخوان‌ها و تنظیم عملکرد عضلات، جذب کند.
حفظ سلامت کلیه برای سلامت کلی و نشاط عمومی بدن مهم است. با حفظ سلامت کلیه‌ها، بدن شما مواد زائد را به‌درستی فیلتر و دفع می‌کند؛ همچنین هورمون‌هایی را تولید می‌کند که به عملکرد صحیح بدن کمک می‌کنند. در ادامه درباره نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه صحبت خواهیم کرد.
خوراکی های مفید برای کلیه
با توجه به نقش مهمی که کلیه‌ها در بدن ما ایفا می‌کنند، خوردن خوراکی های مفید برای کلیه ضروری‌ست. در این بخش از نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه، به معرفی خوراکی های مفید برای کلیه خواهیم پرداخت.
به‌عنوان یکی از نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه، توجه داشته باشید که برای سلامت کلیه‌ها یا بهبود علائم بیماری‌های کلیوی، باید غذاهایی را مصرف کنید که سدیم، پتاسیم و فسفات آن‌ها بسیار کم است. اگر از ما می‌پرسید که چه مواردی را در تغذیه کلیه بگنجانیم، موارد زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
· سفیده تخم مرغ
سفیده تخم مرغ غنی از پروتئین‌های باکیفیت است و مصرف آن برای سلامت کلیه‌ها پیشنهاد می‌شود.
· مرغ بدون پوست
سینه مرغ بدون پوست در مقایسه با بخش‌های پوست‌دار مرغ، حاوی فسفر، پتاسیم و سدیم کمتری‌ست و برای سلامت کلیه‌ها پیشنهاد می‌شود.
· روغن زیتون
روغن زیتون منبعی عالی از چربی سالم و عاری از فسفر است؛ بنابراین، مصرف آن به سلامت کلیه‌های توصیه می‌شود.
· آجیل ماکادمیا
ماکادمیا در مقایسه با مغزهایی مثل بادام زمینی و بادام درختی، فسفر بسیار کمتری دارد و از این بابت، دوست کلیه‌های ما محسوب می‌شود.
· بلغور
بلغور از گندم کامل به‌دست می‌آید و برای سایر غلات کامل که حاوی فسفر و پتاسیم بسیار بالایی هستند، جایگزینی عالی محسوب می‌شود.
خوراکی های مفید برای کلیه: میوه‌ها و سبزیجات
در کنار فواید بی‌شماری که میوه‌ها و سبزیجات برای بدن به ارمغان می‌آورند، این‌ها را می‌توان خوراکی های مفید برای کلیه هم در نظر گرفت. از جمله بهترین میوه‌ها و سبزیجات برای سلامت کلیه عبارت‌اند از:
· گل کلم
گل کلم علاوه‌بر این‌که حاوی انواع ویتامین‌ها و ترکیبات ضد التهابی است، سدیم، پتاسیم و فسفر بسیار کمی دارد. بنابراین، یکی از خوراکی های مفید برای کلیه محسوب می‌شود.
· زغال‌اخته
زغال‌اخته میوه‌ای بسیار خوشمزه است که در هر 150 گرم آن 1.5 میلی‌گرم سدیم، 114 میلی‌گرم پتاسیم و 18 میلی‌گرم فسفر وجود دارد. این میوه را در رژیم غذایی خود بگنجانید و علاوه‌بر طعم، از فواید آن برای کلیه هم بهره‌مند شوید.
· انگور قرمز
دانه‌های زیبا و خوش‌طعم انگور قرمز، علاوه‌بر کاهش التهاب و کمک به سلامتی قلب، دوست کلیه‌های شما هم هستند.
· سیر
مگر کسی هم هست که با فواید بی‌شمار سیر برای بدن آشنا نباشد؟ سیر برای کلیه‌ها هم فواید زیادی را به‌ارمغان می‌آورد.
· سایر سبزیجات
فلفل دلمه‌ای، پیاز، گیاه آروگولا، تربچه، شلغم و آناناس از دیگر خوراکی های مفید برای کلیه محسوب می‌شوند.
نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه: نوشیدنی‌های مفید
از جمله نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه که اکثر ما می‌دانیم اما کمتر به آن عمل می‌کنیم، نوشیدن آب کافی‌ست. اگر چه میزان مصرف آب با توجه به فعالیت و نیازهای بدن هرکس متفاوت است، اما متخصصان توصیه می‌کنند روزانه به‌طور متوسط 8-6 لیوان آب بنوشید. به‌عنوان یکی از نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه، نوشیدنی‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
- آب انواع میوه (به‌شرط آن‌که طبیعی و فاقد شکر مصنوعی باشد)
- آب چغندر
- نوشیدنی‌های حاوی کلسیم مانند شیر بادام یا شیر سویا
- دمنوش‌هایی مثل دمنوش زنجبیل، قاصدک و گزنه
- عرقیاتی مثل عرق هل، خارشتر، گلاب و یونجه
رعایت برخی نکات در زندگی روزمره
با توجه به نقش پررنگی که کلیه‌ها در سلامت بدن و حفظ عملکرد صحیح آن ایفا می‌کنند، جدی‌گرفتن نکات تغذیه ای مهم برای سلامت کلیه ها ضروری‌ست. اما در کنار رعایت نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه، رعایت برخی نکات که مربوط به زندگی روزمره می‌شود، تاثیر بسزایی در سلامت کلیه‌ها دارد. لطفا به این موارد دقت کنید.
1. ورزش کنید و تناسب اندام داشته باشید
باید بدانید ورزش منظم در کنار رعایت نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه، تاثیر فوق‌العاده‌ای به‌همراه خواهد داشت. ورزش می‌تواند خطر بیماری مزمن کلیوی را کاهش دهد. همچنین، بر کاهش فشار خون و بهبود سلامت قلب که هر دو برای جلوگیری از آسیب کلیه مهم هستند، تاثیر دارد.
برای آن‌که از مزایای ورزش برای سلامتی بهره‌مند شوید، لازم نیست حرفه‌ای ورزش کنید و در ماراتن بدوید. پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری و حتی رقصیدن برای سلامتی شما عالی هستند. فعالیتی را پیدا کنید که شما را مشغول و سرگرم کند.
در این حالت به فعالیت خود پایبندی بیشتری خواهید داشت و نتایج بهتری کسب خواهید کرد. یادتان باشد، در کنار ورزش، باید به نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه هم توجه داشته باشید. نمی‌شود هم ورزش کنیم و هم هرچه دم دستمان بود، بخوریم!
2. قند خونتان را کنترل کنید
افراد مبتلا به دیابت یا سایر شرایطی که باعث افزایش قند خون در بدن می‌شود، ممکن است به آسیب کلیه دچار شوند. هنگامی که سلول‌های بدن نمی‌توانند از گلوکز (قند) موجود در خون استفاده کنند، کلیه‌ها ناچار برای فیلترکردن خون سخت کار می‌کنند. به‌مرور زمان، این مسئله می‌تواند آسیب‌های تهدیدکننده‌ای را به‌همراه داشته باشد.
با این حال، اگر بتوانید قند خون خود را کنترل کنید، خطر ابتلا به آسیب‌های کلیوی کاهش پیدا خواهند کرد. همچنین، اگر این آسیب‌ها به‌موقع تشخیص داده شود، پزشک می‌تواند اقداماتی را برای کاهش یا جلوگیری از پیشرفت آسیب انجام دهد. به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه، مصرف متعادل غذاهای قنددار و کنترل قند خون است.
3. فشار خونتان را کنترل کنید
فشار خون بالا آسیب به کلیه را به‌همراه دارد. اگر فشار خون بالا با سایر مشکلات سلامتی مانند دیابت، بیماری قلبی یا کلسترول بالا همراه باشد، تاثیر قابل توجهی بر بدن خواهد گذاشت. فشار خون سالم 120/80 است و اگر فشار خون شما به‌طور مداوم بالای 140/90 باشد، ممکن است فشار خون بالا داشته باشید. حتما با پزشک خود در مورد کنترل منظم فشار خون، ایجاد تغییرات در سبک زندگی و مصرف دارو برای بهبود شرایط صحبت کنید.
4. وزنتان را کنترل کنید و رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
داشتن رژیم غذایی سالم، یکی از نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه است. افرادی که اضافه‌وزن دارند یا چاق هستند، در خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها مانند دیابت، بیماری قلبی و بیماری کلیوی هستند که هر یک به‌نوبه خود ممکن است سلامتی کلیه‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد.
یک رژیم غذایی سالم که میزان مصرف نمک، گوشت‌های فرآوری‌شده و سایر غذاهای مضر برای کلیه در آن کم باشد، به کاهش خطر آسیب کلیه کمک می‌کند. سعی کنید بیشتر از مواد ارگانیکی که به‌طور طبیعی کم‌نمک هستند، مانند گل کلم، زغال اخته، ماهی، غلات کامل و غیره مصرف کنید.
5. مایعات فراوان بنوشید
اگر از ما می‌پرسید که نوشیدنی مفید برای کلیه چیست، بی‌برو برگرد می‌گوییم آب. اگر چه هیچ جادویی پشت توصیه کلیشه‌ای «روزی 8 لیوان آب بنوشید» وجود ندارد، اما حداقل فایده نوشیدن آب این است که بدنتان را هیدراته نگه می‌دارد؛ همچنین مصرف منظم و مداوم آب برای کلیه‌ها مفید است.
همان‌طور که در بخش نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه گفتیم، مایعات نقش مهمی در سلامت کلیه‌ها دارند. آب به پاکسازی سدیم و سموم از کلیه‌ها کمک می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی را کاهش می‌دهد. این‌که دقیقا روزانه به چه مقدار آب نیاز دارید، تا حد زیادی به سلامتی و سبک زندگی شما بستگی دارد.
عواملی مانند آب‌وهوا، ورزش، جنسیت، سلامت کلی و بارداربودن یا شیردهی، میزان مصرف روزانه آب را تعیین می‌کند. اما به‌عنوان یک قاعده کلی، سعی کنید روزانه 1.5 تا 2 لیتر آب بنوشید. افرادی که قبلا سنگ کلیه داشته‌اند، باید آب بیشتری بنوشند تا در آینده از رسوب سنگ در کلیه‌ها جلوگیری شود.
6. سیگار نکشید
سیگار به رگ‌های خونی بدن شما آسیب می‌رساند و منجر به کندی جریان خون در سراسر بدن و کلیه‌ها می‌شود. سیگارکشیدن، کلیه‌های شما را هم در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار می‌دهد. اگر سیگار را ترک کنید، بسیاری از خطرهای تهدیدکننده سلامت، کاهش می‌یابند.
7. در مصرف قرص‌های مسکن زیاده‌روی نکنید
اگر به‌طور منظم از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده می‌کنید، به کلیه‌هایتان آسیب خواهید زد. در صورت مصرف مدام داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن، بیماری کلیوی در کمین شما خواهد بود. یکی از نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه این است که در مصرف دارو، زیاده‌روی نکنید.
افرادی که مشکل کلیوی ندارند و گه‌گاه از دارو استفاده می‌کنند، خطری تهدیدشان نمی‌کند. اما اگر روزانه از این داروها استفاده کنید، ممکن است سلامت کلیه‌های خود را به خطر بیندازید. در صورت ابتلا به درد مزمن و لزوم مصرف مسکن، حتما با پزشکتان درباره داروهایی که برای کلیه مضر نیستند صحبت کنید.
8. چکاپ کلیه را جدی بگیرید
اگر در معرض خطر آسیب یا بیماری کلیوی هستید، بهتر است به‌طور منظم چکاپ کلیه انجام دهید. افراد زیر بیشتر از سایرین در معرض خطر بیماری‌های کلیوی قرار دارند:
- افرادی که بالای 60 سال سن دارند.
- افرادی که با وزن کم متولد شده‌اند.
- افرادی که به بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا هستند یا در خانواده آن‌ها کسی به بیماری قلبی مبتلاست.
- افرادی که خودشان مبتلا به فشار خون هستند یا سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارند.
- افرادی که چاق هستند.
- افرادی که علائم آسیب کلیوی را در خود مشاهده می‌کنند.
آزمایش منظم عملکرد کلیه، راهی عالی برای اطلاع از سلامت کلیه و بررسی تغییرات احتمالی‌ست. تشخیص زودهنگام هرگونه آسیب، می‌تواند به کاهش یا جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک کند
حرف آخر پیرامون نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه
با وجود اهمیتی که کلیه‌ها برای بدن دارند، توجه به نکات مهم تغذیه ای برای سلامت کلیه واجب است. در مقاله پیش رو با شما درباره انواع خوراکی های مفید برای کلیه صحبت کردیم و به شما گفتیم که چگونه می‌توانید به سلامت کلیه‌هایتان کمک کنید. اگر تابه‌حال تجربه ابتلا به بیماری‌های کلیه را داشته‌اید، کدام مواد غذایی به کاهش علائمتان کمک کرده‌اند؟ به ما پیشنهاد می‌کنید چه مواردی را در تغذیه کلیه بگنجانیم؟