مهد کودک عامل مهمی در رشد تحصیلی کودکان است چراکه اغلب، این اولین سال رسمی آموزش آن‌هاست. این، بدین معنی است که کودکان در تمام مدت سال تحصیلی خود در کنار آشنایی با چندین مهارت جدید، مهارت اجتماعی شدن را نیز تمرین می‌کنند. به همان اندازه که محیط آموزشی مهم است، روش آموزش توسط مربیان خوب نیز اهمیت دارد. بنابراین همه با ویژگی‌های ذاتی مربی خوب پیش دبستانی متولد نمی‌شوند و دارای مهارت‌های کافی برای این کار نیستند.
اگر تمایل دارید کودک خود را به یک مهد کودک خوب بفرستید اما درباره خصوصیات مهد کودک خوب آگاهی کمی دارید، خالی از لطف نیست که ما را تا انتهای این مطلب از مطالب اسنپ مارکت همراهی کنید. زیرا ما در این مقاله به برخی از ویژگی‌های کلیدی یک مربی خوب مهد کودک نگاهی انداخته و به موضوعی چون هرآنچه که باید از ویژگی های مهد کودک خوب بدانید، پرداخته ایم.
اهمیت شناخت مهد کودک خوب در رشد کودکان
بدیهی است که هر کودکی حق دارد به یک آموزش ایمن و با کیفیت دسترسی داشته باشد. با این حال، در سراسر جهان بسیاری از کودکان از این مزیت بی بهره اند و یا به دلیل کیفیت پایین آموزش، مهارت‌های اساسی را یاد نمی‌گیرند. برای مثال برخی از دختران، کودکان دارای معلولیت، کودکان مناطق فقیرنشین و دورافتاده و به طور کلی آن‌هایی که از گروه‌های اقلیت هستند، اغلب از دسترسی به آموزش با کیفیت محروم هستند. این امر پیامدهای گسترده ای دارد که بر آینده، خانواده، جوامع و کشورهای آن‌ها تأثیر بسزایی می‌گذارد. پس دو عامل محیط آموزش و نقش مربیان و معلمان در ارتقاء کودک به مراتب بالاتر، می‌تواند از کلیات ضروری برای رشد کودکان به شمار بیاید.
محیط آموزشی
رشد کودکان در اوایل کودکی، به شدت تحت تأثیر محیطی است که در آن قرار می‌گیرند، ضمن اینکه این تأثیر می‌تواند بر باقی زندگی آن‌ها نیز مؤثر باشد. از این رو مهد کودک مهم ترین مرحله در رشد تحصیلی آنان است و کودکانی که در برنامه‌های آموزشی با کیفیت مهد کودک یا پیش دبستانی شرکت می‌کنند، می‌توانند نتایج سلامتی، اجتماعی، عاطفی و آموزشی بهتری را نسبت به سایرین تجربه کنند.
در واقع مهد کودک اولین مرحله در رشد تحصیلی کودکان است که آموزش‌های رسمی سال اول زندگی تحصیلیشان را دریافت می‌کنند و با مهارت‌های جدیدی مانند صداهای حروف، شمارش اعداد، انواع رنگ‌ها و غیره آشنا می‌شوند که این مهارت‌ها می‌توانند زمینه ای را برای موفقیت آینده آن‌ها ایجاد کنند.
مربیان مهد کودک
به واسطه نتیجه تحقیقات بسیار، پایه‌های یادگیری تا حد زیادی، در سال‌های اولیه زندگی کودکان شکل می‌گیرد. از این رو علاوه بر محیط آموزش، مربیان نیز می‌توانند در رشد کودکان نقش مهمی را ایفا کنند. دقیقاً به همین علت است که در سال‌های ابتدایی مدرسه نیز احساس کودک از خود تا حد زیادی حول محور تجربیات او با مربیان سابق در مهد کودک و معلمان مدرسه فعلی خود می‌چرخد. همانطور که یک تجربه مثبت با یک معلم یا مربی می‌تواند اعتماد به نفس کودک را افزایش دهد، تعامل منفی نیز می‌تواند برای مدت طولانی به عزت نفس کودک آسیب بزرگی وارد نماید.
اگرچه مربیان و معلمان خوب برای هر مقطعی بسیار مهم تلقی می‌شوند اما چیزی که بیشتر از نقش مربیان در مهد کودک اهمیت دارد، مؤثر بودن آموزش آن‌هاست. از آنجایی که این مرحله حساسی در رشد تحصیلی کودکان است، باید توسط معلمان و مربیان آموزش دیده اداره شود. به همین دلیل است که وجود مربی خوب یک عامل بسیار مهم در مهد کودک تلقی می‌شود و همه نمی‌توانند مربی خوبی برای مهد کودک باشند. آن‌ها باید با روش آموزش درست یادگیری کودکان آشنا باشند تا بتوانند آن‌ها را به درستی آموزش دهند. البته ناگفته نماند که برخی از ویژگی‌ها در بین بعضی از مربیان مهد کودک نیز مشترک است.
چندین ویژگی وجود دارد که یک معلم پیش دبستانی را مؤثر می‌سازد. این دقیقاً چیزی است که والدین در زمان یافتن یک مهد کودک خوب و مدیران مجموعه هنگام استخدام مربی پیش دبستانی باید به آن‌ها توجه کنند. در غیر این صورت، کودکان ممکن است در نقطه شروع رشد تحصیلی خود، نتیجه درستی نگیرند و از پایه به صورت قدرتمند کار خود را شروع نکنند. پس یک مربی خوب در مهد کودک باید در مورد توانایی‌های کار با کودکان و همچنین ایجاد انگیزه در آن‌ها دارای آگاهی لازم و کافی باشد.
قطعاً تا به اینجا متوجه شده اید که شناخت و انتخاب مهد کودک خوب در رشد کودکان پیش دبستانی (کودکان بین سه تا شش سال)، چقدر اهمیت دارد و کودکی که در مهد کودک مناسب رشد می‌کند، می‌تواند چقدر در آینده با کودک محروم از یک برنامه آموزشی با کیفیت، تفاوت داشته باشد.
مهمترین ویژگی های یک مهد کودک خوب و استاندارد
سال‌های اولیه زندگی کودک فرصتی منحصر به فرد را برای شکل دادن به مسیر رشدی او فراهم می‌کنند. یکی از مواردی که می‌تواند در تحقق این امر مؤثر باشد، محیط آموزشی مناسب است. طراحی و ایجاد یک محیط آموزشی حمایتی برای رفع نیازهای کودکان پیش دبستانی، نیازمند زمان، تفکر و برنامه ریزی است. از آنجایی که کودکان چندین ساعت در روز را در مهد کودک می‌گذرانند، این محیط نقش مهمی در کمک به رشد و یادگیری آنان دارد.
همانطور که تحقیقات نشان می‌دهند، یک محیط آموزشی استاندارد و با کیفیت بالا می‌تواند به کاهش چالش‌های پیشرفت کمک کند تا بچه‌ها بیشترین بهره را از محیط‌های آموزشی خود دریافت کنند. اما سؤال اینجاست که یک مهد کودک خوب و استاندارد باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
- دارای کادر آموزشی برای یادگیری مثبت، انعطاف پذیر و قابل اعتماد
- دارای بستری مناسب و سازماندهی شده برای رشد، مشارکت و یادگیری کودکان
- دارای دستورالعمل‌های مفید و مؤثر
- دارای امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای فعالیت‌های آموزشی
- مکانی امن و تمیز برای بازی و کاوش
- محیطی مناسب سن، ایمن، تمیز و قابل دسترس برای همه کودکان
- دارای مدیریت حرفه ای
- ارزیابی کیفیت برنامه‌های آموزشی برای کودکان
- ارزیابی برای درک بهتر علایق و احساسات کودکان
- ارائه منابع و مسیر برای مدیران و مربیان به جهت ایجاد فرصت‌های یادگیری اولیه و کیفیت بالا برای کودکان
- ارائه تغذیه سالم
- دارای فضایی برای زمان استراحت
مهمترین خصوصیات مدیران و مربیان مهد کودک
در اینجا چند ویژگی مهم یک مربی خوب مهد کودک آورده شده است که دانستن آن‌ها خالی از لطف نیست:
صبوری
از آنجایی که این شغل، دشوار و اغلب استرس زاست، از میان همه ویژگی‌های مربیان مهد کودک، شاید صبر را باید مهم ترین آن‌ها دانست. پس به عنوان یک مربی خوب مهد کودک باید بسیار صبور باشید. زیرا شما شخصی تأثیرگذار هستید و مستقیماً با کودکانی در ارتباط خواهید بود که هنوز در حال یادگیری اساسی ترین مهارت‌های لازم هستند و سعی می‌کنند خود را با نظم اجتماعی جدید وفق دهند. علاوه بر این، شما باید توانایی یادگیری متفاوتی را بین بچه‌ها مدیریت کنید، زیرا هر کودک با سرعت خاص خود رشد می‌کند. قطعاً این می‌تواند چالش برانگیز و اغلب استرس زا باشد.
بنابراین به عنوان یک مربی، شما جزو اولین کسانی هستید که با کودکان در ارتباط هستید و مراحل رشد آن‌ها را در مسائل اجتماعی و عاطفی، مهارت‌های حرکتی ظریف، مدیریت اضطراب جدایی از والدین برای مدت طولانی، تنظیم احساسات و غیره مشاهده می‌کنید. به عنوان مربی کودکان، شما مسئول کمک به آن‌ها برای غلبه بر این موانع مهم هستید و در عین حال باید بتوانید نکات مهمی را در این فرآیند به آنان آموزش دهید.
در طرف دیگر ماجرا والدین ناامید یا ناراحت هستند که یک مربی خوب باید بتواند این والدین را کنترل کند، اعتماد ایجاد کند و به آن‌ها چگونگی روند کارها را توضیح دهد.
اشتیاق به کار
تدریس در هر سطحی، کار سختی است و آموزش به کودکان نیز چالش‌های منحصر به فرد خود را دارد. پس مانند سایر حرفه‌ها، اشتیاق در شغل مربی مهد کودک نیز بسیار مهم است و یکی از ویژگی‌های ضروری یک مربی خوب به شمار می‌آید. آموزش دادن به بچه‌ها می‌تواند حتی خسته کننده باشد، به ویژه زمانی که بچه‌ها سرکش می‌شوند. در چنین لحظاتی، به فردی نیاز است که برای انجام وظیفه خود دارای انگیزه زیادی باشد و احساس نماید که می‌تواند در زندگی بچه‌ها تغییر ایجاد کند. به عنوان یک مربی، فرد باید احساس موفقیت کند تا انگیزه ادامه کار را در خود حفظ نماید.
اگر آموزش به بچه‌ها باعث برانگیختن شور و اشتیاق درونی مربی نشود، می‌توان نتیجه گرفت که این شغل مناسب او نیست. بنابراین هرگز نباید دوست داشتن بچه‌ها را با وظیفه مربیگری مهد کودک اشتباه گرفت زیرا این باعث نمی‌شود که فرد یک مربی خوب برای یک مهد کودک باشد.
انعطاف پذیری
برای اینکه در مهد کودک، یک مربی خوب و مؤثر باشید، باید انعطاف پذیر نیز باشید. کودک بسته به آنچه که در کلاس می‌گذرد، از بعد درونی یا بیرونی تغییر می‌کند. بنابراین باید بسیار مراقب خلق و خوی آن‌ها بود و برای درگیر نگه داشتن کودکان تغییراتی ایجاد کرد. گاهی اوقات، کلاس ممکن است پر شود از بچه‌هایی که آماده یادگیری هستند اما لحظاتی بعد ببینید که همه چیز تغییر می‌کند و افراد کلاس، خواب آلود و خسته به نظر می‌رسند. در چنین مواردی انعطاف پذیری مربی به کمک او می‌آید زیرا باید نوع آموزش کلاس را تغییر دهد.
گاهی اوقات، مشکل می‌تواند از سیستم مجموعه آموزشی باشد. برای مثال مجموعه آموزشی از ابزارهای کافی برای آموزش برخوردار نباشد یا برای برهه ای، آن ابزارها خراب باشند. یا مثلاً اگر برنامه این بود که کلاس در فضای باز برگزار شود اما باران بارید، مربی باید به سرعت برنامه آموزشی را متناسب با فضای دیگری ترتیب دهد. پس یک مربی مهد کودک باید به اندازه کافی انعطاف پذیر باشد تا بتواند از مواد و شرایط موجود به بهترین نحو استفاده کند یا دستورالعمل کلاس را برای آن روز تغییر دهد. این چیزی است که میزان انعطاف پذیری او را مشخص می‌کند.
خلاقیت
یادگیری چیزی نیست که بتوان آن را به یک کودک کوچک تحمیل کرد. در عوض، این چیزی است که به طور طبیعی در طول بازی و کاوش در محیط برای کودک اتفاق می‌افتد. برخورد با بچه‌ها مستلزم آن است که معلم بسیار خلاق باشد. بنابراین خلاقیت باید یکی از بارزترین ویژگی‌های یک مربی عالی باشد.
به سبب اینکه بچه‌های پیش دبستانی بسیار کم حوصله هستند و می‌توانند به راحتی در طول آموزش دچار اختلال و خستگی شوند، یک معلم خلاق می‌تواند با ایده‌های نوآورانه ای که ارائه می‌دهد، یادگیری را برای کودکان، جذاب و آموزنده کند تا بهتر مطالب کلاس را درک کنند و یاد بگیرند. ایده‌های خلاقانه یک مربی مهد کودک، ضمن اینکه کودک را در مسیر یادگیری نگه می‌دارند، به مربی نیز کمک می‌کنند تا بفهمد که چه زمانی باید موضوع را با تغییر حالات کودکان، تغییر دهد.
مراقبت و نظارت
کودکان کوچک همیشه نمی‌توانند درباره آنچه که به آن‌ها گذشته است صحبت کنند، بنابراین مهم است که مربیان مهد کودک بسیار مراقب باشند. مربیان این مقطع تحصیلی با تماشای هر روز یک کودک در کلاس درس، می‌توانند سرنخ‌های مهمی را در مورد شرایط اجتماعی، عاطفی و رشدی او بیابند.
در مقابل، مربی که به مراحل رشد کودک توجه دقیقی ندارد، می‌تواند همین سرنخ‌ها را از دست بدهد البته عواقب آن ممکن است وخیم باشد. بنابراین، مربیان مهد کودک یا پیش دبستانی باید به موفقیت و شرایط رفاهی کودکان خردسال خود علاقه خاصی نشان دهند و به اندازه کافی مراقبشان باشند تا در صورت نیاز در جهت امنیت آنان اقدام کنند.
دلسوزی
اهمیت دلسوزی در محیط آموزشی مهد کودک دوچندان است. اولاً رفتاری دلسوزانه نسبت به بچه‌ها بسیار مهم است چراکه کودکان باید در محیط آموزشی خود احساس امنیت داشته باشند. این رفتار، مهد کودک را برای کودکان به جایی تبدیل می‌کند که در آن احساس می‌کنند معلم به آن‌ها احترام می‌گذارد و برایشان ارزش قائل است. از سوی دیگر نه تنها سطح راحتی و امنیت کودک به خودی خود بسیار مهم است، بلکه یک پیش نیاز ضروری برای یادگیری به شمار می‌آید.
دوماً، بخشی از چیزی که از یک فرد، یک مربی پیش دبستانی خوب می‌سازد، توانایی آموزش کودکان به رفتاری دلسوزانه با دیگران است. آموزش شخصیت به اندازه هر مهارت آکادمیک دیگری که در مدارس آموزش داده می‌شود، مهم است زیرا تأثیر غیرقابل انکاری در آینده کودکان برجای می‌گذارد. اگر می‌خواهیم بچه‌هایمان، بزرگسالانی احساسی و همدل شوند، بسیار مهم است که زیر نظر مربیانی آموزش ببینند که این ویژگی‌ها را داشته باشند و بتوانند به عنوان الگو در کلاس درس عمل کنند.
کلام آخر
مربیان مهد کودک از مهم ترین افراد جامعه ما هستند، به طوری که نمی‌توان از میزان تأثیر قابل توجه آن‌ها در شکل گیری شخصیت و یادگیری کودکان غافل بود. در حالی که برخی از مهارت‌های مربی پیش دبستانی را که در این مقاله به آن‌ها پرداختیم می‌توان با تمرین آموخت یا توسعه داد، برخی دیگر به شخصیت، ویژگی‌ها و ارزش‌های فرد بستگی دارند. پس برای اینکه از ویژگی‌های مهد کودک خوب آگاه شوید باید قبل از هر اقدامی، جدا از بررسی ویژگی‌های محیط آموزشی مورد نظر خود، مربیان و مدیریت آنجا را نیز مورد بررسی قرار دهید.