دندان‌های ما یکی از مهم‌ترین و اولین چیزهایی هستند که در ارتباطات ما به چشم می‌آیند. به همین علت سلامت و زیبایی آن‌ها اهمیت زیادی دارد. لکه قهوه ای روی دندان می‌تواند ظاهر ناخوشایندی به دندان‌های ما دهد و اگر درمان نشود، در طولانی‌مدت ممکن است باعث واردکردن آسیب‌هایی جدی به سلامت دندان‌ها شود. در ادامه این مقاله از بلاگ اسنپ مارکت، به بررسی علل بوجود آمدن لکه قهوه ای روی دندان و روش‌های درمان خانگی آن می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.
لکه قهوه ای دندان چیست؟
لکه‌های قهوه‌ای‌رنگ روی دندان‌ها در بین افراد بسیار شایع است و به علت سبک زندگی و مصرف مواد غذایی خاصی به‌وجود می‌آیند. رنگ لکه قهوه‌ای دندان می‌تواند از قهوه‌ای مایل به زرد تا قهوه‌ای تیره و مایل به سیاه متفاوت باشد. همچنین شکل و اندازه آن در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد ممکن است متوجه لکه‌هایی نامنظم و تقریبا گرد شوند؛ در حالی که برخی دیگر دارای خطوط قهوه‌ای‌رنگ هستند.
علل بوجود آمدن لکه های قهوه ای روی دندان
به‌طور کلی عوامل زیر می‌توانند منجر به قهوه ای شدن رنگ دندان شوند:
· غذاها و نوشیدنی‌ها
بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌های تیره‌رنگ حاوی مواد شیمیایی به نام کروموژن هستند؛ مانند اسیدتانیک موجود در نوشابه مشکی. این مواد شیمیایی می‌توانند باعث بهوجودآمدن لکه قهوه ای روی دندان شوند.
در صورتی که بهداشت دهان و دندان به‌خوبی رعایت نشود، با گذشت زمان ممکن است این لکه‌ها دائمی شوند. غذاها و نوشیدنی‌های حاوی رنگ‌های مصنوعی هم می‌توانند باعث ایجاد لکه‌های قابل توجهی روی دندان‌ها شوند. دقت کنید که مصرف مداوم نوشیدنی‌هایی مثل چای و قهوه هم در ایجاد این لکه‌ها روی دندان تاثیر بسزایی دارند.
· نیکوتین و محصولات تنباکو
نیکوتین و تنباکو حاوی ذراتی هستند که می‌توانند به منافذ میکروسکوپی در مینای دندان بچسبند. این ذرات در اثر مصرف مکرر محصولات نیکوتین‌دار مثل سیگار ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث قهوه ای شدن رنگ دندان شوند. دقت کنید که لکه قهوه ای روی دندان در اثر مصرف سیگار، به‌مرور زمان تیره‌تر و پاک‌کردن و درمان آن سخت‌تر می‌شود.
· تارتار (Tartar)
هزاران باکتری در دهان به‌طور مداوم با بزاق و ذرات غذا مخلوط می‌شوند و لایه‌ای چسبناک و شفاف به نام پلاک تشکیل می‌دهند. سطح پلاک را می‌توان با مسواک‌زدن و نخ دندان کشیدن تحت کنترل نگه داریم. بهداشت نامناسب دهان باعث سخت‌شدن این پلاک‌ها می‌شود و به یک پوشش دائمی‌تر به نام تارتار تبدیل خواهد شد.
تارتار یکی دیگر از علل بوجود آمدن لکه قهوه ای روی دندان است. پس از تشکیل تارتار، فقط یک متخصص دندانپزشکی می‌تواند آن را از بین ببرد. به‌غیر از بهداشت نامناسب دهان، عوامل زیر، خطر ابتلا به تارتار را افزایش می دهند:
- کشیدن سیگار
- بیمار در بستر یا بی‌حرکت‌بودن
- دیابت
- تغییرات هورمونی (مانند تغییراتی که در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی رخ می‌دهد)
- داروهای کاهش‌دهنده بزاق دهان (مانند مسدودکننده‌های عصبی یا داروهای مدیریتی برای ایدز)
- پوسیدگی دندان
باکتری‌های پلاک و تارتار با خوردن قندهایی که از دهان عبور می‌کنند، اسیدهایی تولید می‌کنند که باعث ضعیف‌شدن مینای دندان می‌شود. ماهیت غلیظ و لایه‌ای پلاک و تارتار باعث می‌شود که این اسیدها برای مدتی طولانی به دندان بچسبند.
همان‌طور که اسیدها مینای دندان را ضعیف می‌کنند، لایه‌های زردرنگ زیر دندان آشکارتر می‌شوند؛ سپس دندان‌ها ممکن است زرد مایل به قهوه‌ای به نظر برسند. اگر پوسیدگی به‌اندازه کافی شدید باشد، اسیدها می‌توانند سوراخ یا حفره‌ای را در دندان ایجاد کنند. این رنگ تیره خواهد بود.
· سالخوردگی
با افزایش سن افراد، مینای سفیدی که از دندان‌ها محافظت می‌کند، به‌آرامی تحلیل می‌رود و لایه‌های عاج زردرنگ زیر آن را آشکار می‌کند. این فرآیند طبیعی می‌تواند منجر به لکه قهوه‌ای روی دندان یا تغییر رنگ آن شود.
· مصرف داروهای خاص
برخی از داروها، به‌ویژه آنتی‌بیوتیک، تتراسایکلین و مشتقات آن، باعث تغییر رنگ و قهوه ای شدن رنگ دندان می‌شوند. این اتفاق در کودکان خردسال رایج است؛ به‌ویژه که معمولا شربت آهن در این سنین مصرف می‌شود و رنگ دندان را تغییر می‌دهد. سایر داروهای مرتبط با لکه قهوه ای روی دندان عبارت‌اند از:
- گلی بن کلامید (گلیناز)
- کلرهگزیدین، یک دهانشویه دارویی
- هیپوپلازی مینای دندان
· فلوئوروزیس
مصرف فلوراید بیش از حد، به‌خصوص در کودکان کم‌تر از 8 سال، می‌تواند مینای دندان را لکه‌دار کند. این تغییر رنگ فلوئوروزیس نامیده می‌شود؛ ممکن است به‌صورت رگه‌های سفید یا خاکستری روی دندان ظاهر شود. در موارد شدید، فلوئوروزیس می‌تواند باعث لکه قهوه ای روی دندان و گودال‌های قهوه‌ای تیره شود. در حالی که علائم آن ممکن است مشابه علائم پوسیدگی دندان باشد، باید بدانید فلوئوروزیس به‌طور کلی بی‌ضرر است.
روش های پیشگیری و درمان لکه قهوه ای روی دندان
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. لکه‌های قهوه‌ای روی دندان هم با اصلاح سبک زندگی و تغییر رفتارها قابل پیشگیری‌اند. ساده‌ترین راه برای جلوگیری از قهوه ای شدن رنگ دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان است. همچنین رعایت نکات زیر موثر است:
- دندان‌ها را دو بار در روز به مدت 2 دقیقه با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- روزی یکبار نخ دندان بکشید.
- بعد از غذا، دهان را با آب بشویید یا دندان‌ها را مسواک بزنید؛ به‌خصوص زمانی که وعده‌های غذایی حاوی مقادیر زیادی قند، کروموژن یا تانن هستند.
- روزانه از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید. توجه کنید که این کار برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی‌شود.
- به‌طور منظم دندان‌هایتان را تمیز و ارزیابی کنید.
- مصرف نیکوتین یا محصولات تنباکو را متوقف کنید.
- هنگام نوشیدن نوشیدنی‌هایی به‌غیر از آب، از نی استفاده کنید.
- با دندانپزشک در مورد هر عادتی که ممکن است به دندان آسیب برساند، مانند دندان‌قروچه صحبت کنید.
علاوه‌بر این‌ها، از کارهایی که باعث ضعیف‌شدن مینای دندان و لکه‌دارکردن دندان می‌شود، پرهیز کنید. بهتر است از مواد غذایی زیر تا جای ممکن کم‌تر استفاده کنید:
- غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- غذاهایی با رنگ مصنوعی
- قهوه و چای
- مشروبات الکلی
- آب‌میوه‌های تیره
- مرکبات و آب‌میوه‌های مصنوعی
- سس‌های تیره مانند سس سویا و سس گوجه فرنگی
درمان خانگی لکه قهوه ای روی دندان
برخی از غذاها می‌توانند به تقویت مینای دندان و جلوگیری از تغییر رنگ کمک کنند که به‌نوعی درمان خانگی لکه قهوه ای روی دندان محسوب می‌شوند. آن‌هایی که سرشار از علوفه یا فیبر هستند، می‌توانند به پاک‌کردن باکتری‌ها و تکه‌های پلاک از روی دندان کمک کنند.
برخی دیگر، موانعی برای پلاک ایجاد می‌کنند یا حاوی مواد شیمیایی هستند که به خنثی‌شدن اسیدهای ضعیف‌کننده مینای دندان کمک می‌کنند. غذاهایی که ممکن است به جلوگیری از تغییر رنگ دندان کمک کنند عبارتند از:
- سبزیجات سبز و برگ‌دار مانند کلم پیچ، اسفناج و کلم بروکلی
- پنیرها و ماست‌های تخمیری
- میوه‌ها و سبزیجات با فیبر بالا مانند سیب، آلو، گلابی و کرفس
- غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌های خاص، از جمله هویج، زنجبیل و سیر
- غلات کامل و غلات
- آجیل
درمان لکه قهوه ای روی دندان
همان‌طور که گفته شد، بهتر است با اصلاح سبک زندگی از بروز لکه قهوه ای روی دندان پیشگیری کنید؛ اما در صورت بروز در مراحل اولیه می‌توان از درمان‌های خانگی هم استفاده کرد. برای پیداکردن بهترین درمان خانگی لکه قهوه ای روی دندان، باید علت آن را پیدا کنیم. برای مثال اگر علل بوجود آمدن لکه قهوه ای روی دندان در اثر مصرف سیگار باشد، در قدم اول باید سیگار را ترک کنید. روش‌هایی که برای درمان خانگی استفاده می‌شوند، می‌توانند لکه‌های ناشی از غذاها، نوشیدنی‌ها یا عادات سبک زندگی مانند سیگارکشیدن را از بین ببرند.
- دندان‌ها را هر چند روز یکبار با مخلوط جوش شیرین و آب مسواک بزنید.
- هر روز یا هر چند روز یکبار دهان را با محلول پراکسیدهیدروژن رقیق‌شده شستشو دهید. همیشه بعد از آن دهان را با آب بشویید.
بسیاری از محصولات بدون نسخه می‌توانند تغییر رنگ دندان را از بین ببرند. یک فرد معمولا بعد از یک تا دو هفته نتایج را می‌بیند. برخی از گزینه‌های بدون نسخه شامل موارد زیر می‌شوند:
- دهانشویه‌ها و شوینده‌های سفیدکننده حاوی پراکسیدهیدروژن
- خمیردندان‌های سفیدکننده حاوی هیپوکلریت سدیم
- نوارهای سفیدکننده حاوی پراکسید کاربامید
- سیستم‌های سفیدکننده حاوی ژل سفیدکننده کاربامید پراکسید
اگر تغییر رنگ ناشی از تارتار یا شرایط پزشکی باشد، ممکن است فرد نیاز به مراجعه به دندانپزشک داشته باشد.
جمع‌بندی
لکه قهوه‌ای روی دندان‌ها اغلب نتیجه عدم رعایت بهداشت دهان، سیگارکشیدن یا مصرف بسیاری از غذاها و نوشیدنی های تیره‌رنگ است. این لکه‌های بیرونی دندان اغلب قابل پاک‌سازی هستند و می‌توان با شناخت علل بهوجودآمدن آن‌ها، از بروزشان جلوگیری کرد. قهوه ای شدن رنگ دندان به‌ندرت نشان‌دهنده یک وضعیت پزشکی است. اگر لکه‌های قهوه‌ای با علائم دیگری همراه باشند یا با درمان‌های خانگی از بین نروند، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
در این مقاله مهم‌ترین علل بوجود آمدن لکه قهوه ای روی دندان را بررسی کردیم. مواد لازم برای درمان خانگی لکه قهوه ای روی دندان را می‌توانید از اسنپ مارکت سفارش دهید. در قسمت نظرات بنویسید که شما چه تجربه‌ای از درمان خانگی این لکه‌ها داشتید؟ آیا به‌سادگی می‌توان آن‌ها را پاک کرد؟