همه ما درد در ناحیه شکم را تجربه کرده‌ایم و می‌دانیم که چقدر اذیت‌کننده است. تغذیه نامناسب افراد در دنیای مدرن، این مشکلات را بیشتر کرده است. اگر مدتی‌ست درد در ناحیه روده‌ها یا مشکلات دفع را تجربه می‌کنید، ممکن است دچار سندروم روده تحریک پذیر شده باشید. برای این‌که ببینید آیا این بیماری را دارید یا خیر، با ما تا انتهای این مقاله از بلاگ اسنپ مارکت همراه باشید.
این بیماری بسیار شایع است. با این‌که افراد زیادی از آن رنج می‌برند، اما یک بیماری وخیم و نگران‌کننده نیست و به‌راحتی قابل درمان است. مهم‌ترین نکته این است که بتوانید علت بیماری خود را پیدا کنید و سپس به‌سراغ راهکار مناسبی برای درمان آن بروید. در این مقاله، به بررسی دقیق تعریف، علت‌ها، نشانه‌ها، تشخیص و درمان سندروم روده تحریک پذیر پرداخته خواهد شد. همچنین، راهکارهای پیشگیری و کاهش علائم آن را بررسی می‌کنیم.
سندروم روده تحریک پذیر یا ibs چیست؟
سندروم روده تحریک پذیر که به نام بیماری ibs هم شناخته می‌شود، روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این‌که این اختلال خطرناک و تهدیدکننده نیست، اما دردناک و اذیت‌کننده است. این بیماری به‌قدری شایع است که تقریبا از هر 10 نفر، 3 نفر مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر هستند و علت بیشتر دردهای ناحیه شکم، همین بیمار‌ی‌ست.
جالب است بدانید زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. ibs با بیماری التهابی روده که به آن ibd گفته می‌شود، متفاوت است. این بیماری به‌طور معمول با اسهال یا یبوست، بی‌اشتهایی، درد و گرفتگی همراه است. این اختلال ممکن است بر اثر علت‌های مختلف ژنتیکی، تغذیه‌ای و روان‌شناختی اتفاق بیفتد که باید توسط پزشک تشخیص داده شود.
علت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
باید بگوییم علت مشخصی برای این بیماری اعلام نشده است. دانشمندان معتقدند علت بیماری سندروم روده تحریک پذیر ترکیبی از مشکلات مربوط به نحوه انقباض عضلات دستگاه گوارش و حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش، حساسیت احشایی (اعصاب فوق حساس در دستگاه گوارش) و ارتباط نادرست بین اعصاب مغز و روده است.
اما به هر حال موارد مشترکی در افراد مبتلا به این اختلال مشاهده می‌شود. برخی از مواردی که ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند، عبارتند از رژیم غذایی، استرس، عفونت و داروها. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، متوجه می‌شوند که برخی از غذاها علائم آن‌ها را بدتر می‌کنند؛ اما این غذاهای محرک از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
رژیم غذایی نامناسب هم یکی از مواردی‌ست که می‌تواند در بلندمدت آسیب‌رسان باشد. عدم دریافت غذاهای حاوی فیبر، غذاهای آماده، مواد حساسیت‌زا، قند لاکتوز و غیره ممکن است از مواردی باشند که منجر به بروز علائم در برخی افراد می‌شوند.
علائم ibs شما ممکن است پس از یک عفونت، مانند گاستروانتریت، بعد از یک دوره استرس زیاد یا پس از مصرف دارو شروع شده باشد. همین‌طور برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌اسیدها و داروهای ضد درد می‌توانند بر علائم آن تاثیر بگذارند. در این موارد به پزشک خود مراجعه کنید تا بررسی کند که آیا ممکن است علائم شما در اثر داروها باشد یا خیر؛ و این‌که چه درمانی برای شرایط شما مناسب‌تر است.
علائم و نشانه های بیماری ibs
برخی از علائم سندروم روده تحریک پذیر عبارتند از:
- درد شکم
- نفخ معده
- اسهال شدید، یبوست یا متغیر بین این دو حالت
- وجود مخاط سفیدرنگ در برخی افراد
- حالت تهوع
- کاهش درد ibs با خروج نفخ یا مدفوع
اگر در مورد علائم خود نگران هستید یا علائمتان شدید شده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر متوجه خونی در مدفوع خود شدید، اگر کاهش وزن ناگهانی دارید یا تب و اسهال شدید را تجربه می‌کنید، باید بدانید که بعید است که این‌ها از علائم این بیماری باشند؛ بنابراین حتما با یک پزشک متخصص صحبت کنید تا در صورت وجود بیماری جدی‌تر، آن را درمان کنید.
نحوه تشخیص ibs چیست؟
معمولا پزشک شما می‌تواند این بیماری را فقط با پرسیدن چند سوال کلیدی در مورد علائم شما تشخیص دهد. در صورتی که معیارهای زیر در فرد دیده شود، می‌توان گفت که مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر است.
- درد مکرر شکم (حداقل یک روز در هفته در طی 3 ماه گذشته) همراه با حداقل 2 مورد از این علائم:
- درد مربوط به حرکت روده
- تغییر در نوبت‌های دفع مدفوع (بیشتر یا کم‌ترشدن)
- تغییر در حالت مدفوع
این علائم باید به مدت 6 ماه قبل از تشخیص وجود داشته باشد تا بتوان از بیماری مطمئن شد. اگر بیش از 40 سال سن دارید، سابقه خانوادگی یا شخصی سرطان روده دارید یا اگر پزشک فکر می‌کند که علائم شما ممکن است با بیماری دیگری مرتبط باشد، ممکن است به انجام این آزمایش‌ها نیاز داشته باشید:
- آزمایش خون (برای بررسی بیماری سلیاک)
- آزمایش مدفوع
- سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی
روش های درمان سندروم روده تحریک پذیر
اقدام برای درمان، هرچه زودتر صورت گیرد، موثرتر خواهد بود. روش‌های متفاوتی برای کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر وجود دارد. از درمان‌های خانگی گرفته تا درمان‌ها دارویی و روان‌شناختی، می‌تواند به کم‌ترشدن علائمتان کمک کند. برای درمان این بیماری می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
تغییر رژیم غذایی
این کار را بهتر است زیر نظر یک متخصص تغذیه انجام دهید. متخصص تغذیه رژیم غذایی شما را طوری تنظیم می‌کند که علاوه‌بر درمان بیماری سندروم روده تحریک پذیر، هیچ‌یک از مواد مغذی مهم را از دست ندهید. مصرف برخی از مواد غذایی مانند مواد دارای فیبر هم می‌تواند کمک‌کننده باشد. در بخش‌های بعدی این مقاله، غذاهای مفید و مضر برای این بیماری را آورده‌ایم.
داروها
در مواردی خاص، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند؛ از جمله داروهای ضد اسپاسم، ضد اسهال، داروهای ضد افسردگی یا آنتی‌بیوتیک‌ها که تسکین‌دهنده علائم هستند. پزشک شما چندین فاکتور را قبل از توصیه یک درمان در نظر می‌گیرد؛ از جمله این‌که آیا مدفوع شما حالت اسهال یا یبوست دارد یا این‌که بین این دو متغیر است.
پروبیوتیک‌های بدون نسخه هم ممکن است در بهبود علائم سندروم روده تحریک پذیر نقش داشته باشند. برای اطمینان، قبل از استفاده از پروبیوتیک‌ها یا سایر داروها و روش‌های جایگزین، با پزشک خود مشورت کنید. اگر پزشک شما پروبیوتیک‌ها را توصیه می‌کند، با او در مورد میزان و مدت‌زمان مصرف پروبیوتیک صحبت کنید.
درمان روان‌شناختی
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، یکی از دلایل رایج این بیماری، اضطراب و استرس زیاد است. برخی از درمان‌های رفتاری و روان‌شناختی وجود دارند که نشان داده‌اند علائم سندروم روده تحریک پذیر را بهبود می‌بخشند. اگر متوجه شدید که علائم شما تحت تاثیر استرس یا اضطراب تحریک می‌شود، مراجعه به مشاور روان‌شناس می‌تواند مفید باشد. تمرینات ریلکسیشن، می‌تواند به شما در شل‌کردن عضلات و کاهش استرس کمک کند.
فعالیت بدنی
تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت بدنی منظم، در کاهش علائم این بیماری تاثیرگذار است؛ بنابراین سعی کنید در کنار تغذیه سالم، در طول روز به‌میزان کافی فعالیت بدنی داشته باشید. ورز‌ش‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن که به کاهش اضطراب کمک می‌کنند هم تاثیرگذار هستند.
درمان سنتی
برخی از گیاهان دارویی مانند زنجبیل، نعنا و آویشن هم در کاهش علائم تاثیرگذار هستند؛ زیرا در هضم و جذب بهتر مواد غذایی به دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
نوشیدن آب کافی
ساده‌ترین راهی که می‌توانید علائمی مثل یبوست و خشکی را در این بیماری کم‌تر کنید، نوشیدن مقدار کافی از آب در طول شبانه‌روز است.
نقش رژیم غذایی در سندروم روده تحریک پذیر
اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از ibs پیشگیری کرد، اما رعایت رژیم غذایی سالم و سبک زندگی درست، تا حد زیادی کمک‌کننده است و علائم را کاهش می‌دهد.
غذاهای مفید برای ibs
یکی از نکاتی که ممکن است به شما در کاهش علائم کمک کند، افزایش مصرف غذاهای پرفیبر است. برای جلوگیری از نفخ و ناراحتی ناشی از آن، بهتر است به‌تدریج و روزانه مصرف فیبر غذایی خود را افزایش دهید. برای بزرگسالان خوردن حداقل 25 گرم تا 30 گرم فیبر در روز توصیه می‌شود.
در یک روز معمولی، سعی کنید صبح‌ها یک وعده غلات صبحانه با فیبر بالا، حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات در طول روز و 3 وعده لبنیات (بدون لاکتوز) مصرف کنید. همچنین سعی کنید در طول روز 6 تا 8 لیوان آب بنوشید.
غذاهای مضر برای ibs
برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها معمولا باعث تحریک بیماری ibs می‌شوند. پیشنهاد ما این است که غذاهایی را که می‌خورید یادداشت کنید تا بتوانید بفهمید کدام غذاها باعث تشدید علائم می‌شوند. اکنون محرک‌های رایج را در این‌جا نام می‌بریم؛ بنابراین سعی کنید مصرف موارد زیر را کاهش دهید:
- غذاهای تولیدکننده گاز مانند پیاز، کلم، کلم بروکلی، لوبیا، عدس و گل‌کلم
- غذاهای حاوی لاکتوز مانند شیر، بستنی و ماست
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی در غذا و نوشیدنی مانند آسپارتام، سوربیتول و مانیتول
- مواد غذایی کافئین‌دار (قهوه، شکلات، چای و نوشابه‌های‌گازدار)
سخن آخر
اگرچه سندروم روده تحریک پذیر اغلب یک بیماری خفیف است که با رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی به‌راحتی درمان می‌شود؛ اما متاسفانه به‌طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. اگر ibs باعث می‌شود احساس ناراحتی یا اضطراب داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم با پزشک عمومی خود در مورد روش‌های درمان آن مشورت کنید.
همچنین رعایت رژیم غذایی سالم را فراموش نکنید. شما می‌توانید به‌راحتی لبنیات فاقد لاکتوز و یا محصولات غذایی حاوی فیبر را از سایت اسنپ مارکت تهیه کنید. برای ما در قسمت نظرات بنویسید که شما چه علائمی از این بیماری را تجربه کرده‌اید؟