مدرسه به عنوان مکانی که دانش آموزان زمان زیادی را در آن می‌گذرانند، اهمیت زیادی دارد و بهداشت دانش آموزان مسئله مهمی در آن به حساب می‌آید. اگر مدرسه اصول بهداشت را رعایت نکند، بیماری‌های مختلفی مانند اوریون، سرماخوردگی، آبله مرغان و حتی کرونا شیوع زیادی پیدا می‌کنند. این در حالی است که با همکاری والدین و مسئولین مدرسه می‌توان این ویروس‌ها را به حداقل رساند. در این مقاله از اسنپ مارکت به سراغ بهداشت دانش آموزان در مدرسه می‌رویم و نقش مدرسه و والدین را در تحقق آن بررسی می‌کنیم.
ضرورت رعایت بهداشت در مدرسه
نکات و اصول مختلفی وجود دارند که مدرسه با رعایت کردن آنها نقش مهمی در حفظ سلامت و بهداشت دانش آموزان ایفا می‌کند. در ادامه با این وظایف آشنا می‌شویم.
سرویس بهداشتی مدارس
سرویس بهداشتی محل تجمع میکروب‌هاست به همین دلیل رعایت بهداشت آن توسط مدارس و خود دانش آموز اهمیت زیادی دارد. در همه مدارس باید یک نفر مسئول رسیدگی به تمیز کردن سرویس‌های بهداشتی باشد. در این راستای تحقق این موضوع نظافت چی کارهایی نظیر شستن سرویس‌های بهداشتی، خالی کردن سطل زباله‌ها و پر کردن مایع دستشویی را انجام می‌دهد.
تهویه کلاس‌ها
با شروع پاییز و فصل سرد، سرماخوردگی و بیماری‌های مشابه نیز شیوع پیدا می‌کنند. مدرسه و مسئولین برای به حداقل رساندن بیماری باید زمانی که مدرسه تعطیل است، وسایل گرمایشی و سرمایشی را خاموش کنند و در و پنجره‌ها را باز کنند تا تهویه به خوبی انجام شود. سپس اگر فصل زمستان است قبل از ورود دانش آموزان در و پنجره‌ها را بسته و بخاری یا شوفاژ را روشن کنند تا هوا به خوبی گرم شود. همچنین اگر هنوز هوا گرم است کولرها را روشن کنند تا هوای معتدل و مطبوعی در جریان باشد. این کار باعث تهویه هوا شده و آلودگی‌های را در کلاس کمتر می‌کند.
ممنوع بودن خوراکی‌های ناسالم
بسیاری از تنقلات مانند پفک، چیپس و لواشک برای دانش آموز به خصوص اگر در سن رشد باشد، مضر است. در واقع تنقلات هم در بهداشت دانش آموزان تأثیر دارد. به همین دلیل مدرسه ضمن ممنوع کردن آنها به عنوان تغذیه باید بر بوفه مدرسه نیز نظارت داشته باشد تا آن مرکز هم از آوردن این خوراکی‌ها خودداری کنند.
از دیگر کارهایی که مدرسه می‌تواند برای ارتقای بهداشت دانش آموزان انجام دهد، قرار دادن یکی از مسئولین یا دانش آموزان به عنوان مأمور نظارت به خوراکی‌های بوفه و دانش آموزان است. این مسئول می‌تواند در صورت مشاهده هر گونه ماده غذایی ناسالم بعد از تذکر دادن به مدرسه گزارش دهد.
شستشوی کلاس‌ها
قبل از شروع هر سال تحصیلی یا بعد از تعطیلی‌های طولانی مانند تعطیلات عید نوروز، لازم است کلاس‌ها و نیمکت‌ها شسته و تمیز شوند. بهداشت نیمکت‌ها به عنوان محلی که دانش آموز تماس زیادی با آن دارد، در اولویت بالایی است.
برگزاری رویدادهای بهداشتی
مدرسه و مربی بهداشت با کمک خلاقیت خود می‌توانند رویدادهای مختلفی را برگزار کنند تا آموزش به بچه‌ها با همکاری خودشان و سریع تر انجام شود. همچنین ساخت روزنامه دیواری و نصب پوسترهای کارتونی و جذاب در قسمت‌های مختلف می‌تواند یک گزینه دیگر باشد.
مربی بهداشت
در هر مدرسه مربی بهداشت وظیفه نظارت بر بهداشت دانش آموزان، مدرسه و آموزش نکات و اصول رعایت بهداشتی به دانش آموزان را بر عهده دارد. در اغلب مدارس یک دانش آموز در هر کلاس توسط مربی بهداشت انتخاب می‌شود تا به طور منظم موارد مختلف مانند ناخن کوتاه و داشتن لیوان شخصی را بررسی کند. دادن مسئولیت‌های مختلف به خود دانش آموزان کمک می‌کند به موارد بهداشتی حساس شوند، بهتر نکات را یاد بگیرند و در حفظ آنان کوشاتر باشند.
از دیگر کارهایی که یک مربی بهداشت انجام می‌دهد نظارت بر تغذیه دانش آموزان است. ایجاد جشن‌ها و دورهمی‌های مختلف برای صرف صبحانه یا برگزار کردن رویدادهای مختلف تهیه غذاها و میان وعده‌های سالم یکی از اقدامات مؤثر در این زمینه است. از نکات بهداشتی مهمی که مربی می‌تواند به دانش آموزان آموزش دهد، طریقه صحیح شستن دست‌ها، مسواک زدن و استفاده از دهانشویه است. در ادامه مواردی که توسط مربی بهداشت برای ارتقای بهداشت دانش آموزان بررسی می‌شود، آمده است:
ناخن‌ها
ناخن محل مناسبی برای زندگی میکروب‌هاست. به همین منظور شستن منظم دست‌ها قبل از غذا خوردن، بعد از تماس با محیط‌های مختلف و دست زدن به حیوانات ضروری است. اغلب کودکان عادت به جویدن ناخن‌هایشان دارند که باعث می‌شود میکروب وارد بدن شود و مشکلات دیگری را به وجود آورد. مطمئن ترین و بهداشتی ترین راه برا ی حفظ بهداشت دانش آموزان نیز کوتاه نگه داشتن ناخن‌هاست.
موها
موها باید همیشه مرتب و پاکیزه باشند. به همین منظور کودکان باید به طور منظم موهای خود را بشویند تا از بروز بیماری‌های مربوط به مو جلوگیری شود. اگر معلوم یا مربی بهداشت متوجه مشکلات مو مانند شپش شود باید در سریع ترین زمان اقدامات لازم را برای جلوگیری از شیوع بیشتر آن انجام دهد.
استفاده از دستمال
بهتر است هر دانش آموز یک بسته دستمال کاغذی تمیز در کیف خود داشته باشد و مربی بهداشت استفاده از دستمال کاغذی هنگام سرفه، عطسه و آبریزش بینی را به عادات دانش آموز تبدیل کند. اگر هنگام سرفه و عطسه دستمال در دسترس نبود، دانش آموز از قسمت داخلی آرنج برای پوشاندن دهان خود استفاده می‌کند.
استفاده از ماسک و ضدعفونی کننده
با شیوع ویروس کرونا دانش آموزان به خصوص هنگامی که در کلاس هستند باید از ماسک تمیز و استاندارد استفاده کنند. استفاده از ماسک‌های از قبل استفاده شده، نامرغوب و پارچه‌ای تأثیری در جلوگیری از پخش ویروس ندارد. لازم است هر دانش آموز یک ضدعفونی کننده شخصی داشته باشد و قبل از خوردن خوراکی دست‌های را به طور کامل ضدعفونی کند. در این زمینه مدرسه می‌تواند محلول‌های ضدعفونی کننده را در قسمت‌های مختلف مانند نزدیک آبخوری‌ها تعبیه کند.
آموزش بهداشت فردی به دانش آموزان
اگر دانش آموزان در خانه و توسط والدین نکات بهداشتی ضروری را یاد بگیرند در هر مکانی که حضور پیدا کند بهداشت فردی خود را رعایت می‌کند. در ادامه آموز‌ش‌هایی که توسط والدین انجام می‌شود و نکاتی که باید تحت کنترل داشته باشند را می‌خوانید.
همراه داشتن وسایل بهداشتی
هر روز کوله پشتی کودک خود را چک کنید و از همراه داشتن وسایل بهداشتی ضروری اطمینان داشته باشید. لیوان شخصی، دستمال کاغذی، ژل ضدعفونی کننده و ماسک از وسایل ضروری برای هر کودک به شمار می‌روند.
واکسن‌های کودک را به موقع بزنید
واکسن سه گانه، سرخک و واکسن کرونا از جمله واکسن‌هایی است که قبل از رفتن کودک به مدرسه باید تزریق شود. مدرسه به علت شلوغی و ماندن کودک در آن برای ساعت‌های طولانی می‌تواند محل انتقال بسیاری از بیماری‌ها باشد. در نتیجه واکسن‌ها را به موقع به کودک خود تزریق کنید و آن را پشت گوش نیندازید.
دست شستن را به کودک آموزش دهید
از همان سنین ابتدایی کودک خود را عادت دهید تا پس از لمس محیط‌های عمومی و وسایل آلوده و قبل از خوردن هر گونه خوراکی دست خود را بشوید. طرز صحیح شستن دست یعنی استفاده از مایع دستشویی و به مدت مشخص تا همه میکروب‌ها از بین بروند. یک ژل ضدعفونی کننده در کیف او بگذارید که اگر امکان شستن دست‌ها وجود نداشت از آن استفاده کند.
استفاده از خوراکی‌های سالم
با کمی خلاقیت و حوصله می‌توانید خوراکی‌های سالمی که کودک به آنها علاقه نشان می‌دهد برای او فراهم کنید تا تمایلش به سمت تنقلات ناسالم کمتر شود. آجیل‌ها، میوه‌ها، پنکیک‌ها و کیک‌های خانگی از جمله این خوراکی‌ها هستند. استفاده از تغذیه‌های سالم از اضافه وزن کودک جلوگیری می‌کند و علاقه ای به خرید از بوفه ندارد. اغلب محصولات سوپرمارکتی شکر و روغن فراوانی داشته و ارزش غذایی کمی دارند. ضمن اینکه کودکان معمولاً تاریخ انقضا محصولات را چک نمی‌کنند و بهتر است مدرسه بر این مورد نظارت داشته باشد.
رعایت بهداشت مدرسه
به کودک خود آموزش دهید که همیشه زباله را در هر موقعیتی در سطل زباله بیندازد. مدرسه را به عنوان خانه دوم او معرفی کنید تا ضمن اینکه در رعایت بهداشت آن سهیم باشد، حس خوبی به محیط مدرسه داشته باشد.
به علائم بیماری کودک حساس باشید
اگر علائم بیماری مانند سرفه و عطسه در کودک خود مشاهده کردید، اجازه دهید در خانه استراحت کند. این کار باعث می‌شود بیماری را به دیگر دانش آموزان انتقال ندهد و روند سریع تری در بهبودی طی کند.
به کودک یاد بدهید کمک بخواهد
بسیاری از کودکان هنگامی که با مشکلی مواجه می‌شوند از مطرح کردن آن به معلم احساس شرم می‌کنند. اگر کودک یاد بگیرد هر موردی مانند احساس کسالت، رفتن به توالت، دیدن هر گونه موارد عجیب و مشکلات خود را به معلم و والدین خود بگوید از بروز بسیاری از معضلات جلوگیری می‌شود. بهترین راه آموزش این مورد به کودک این است که هنگامی که کودک شما از موضوعی مطلع می‌کند با روی باز او را بشنوید و راهکار درستی را انتخاب کنید که کودک را سرکوب نمی‌کند.
حمام منظم
برای جلوگیری از هرگونه بیماری پوست و مو کودک را یک روز در میان به حمام ببرید. در حمام با همکاری کودک دوش گرفتن را به یک فعالیت تفریحی تبدیل کنید تا هر دفعه کودک خود مشتاق آن کار باشد.
بهداشت دانش آموزان در مورد ناخن‌ها
همیشه ناخن‌های فرزند خود را کوتاه نگه دارید چرا که محل مناسبی برای رشد میکروب‌هاست. به خصوص در کودکانی که عادت به جویدن ناخن‌ها دارند. اگر کودک شما مدام ناخن خود را می‌جود یا انگشت خود را می‌مکد، سعی کنید به مرور این عادت را در او از بین ببرید. برای این کار می‌توانید به یک روانشناس یا مشاور مدرسه مشورت کنید.
داشتن فعالیت روزانه
بازی و ورزش برای کودکی که در سن رشد قرار دارد، ضروری است. کار دیگر این است که برای او در این زمینه یک الگو باشید و خودتان به طور روزانه فعالیت لازم را داشته باشید. چه بهتر اگر کودکتان را نیز در این کار شریک کنید. به همین منظور فرزند خود را تشویق کنید تا در مدرسه فعالیت کند و با بقیه دوستانش بازی کند. این کار نه تنها به بهداشت دانش آموزان از نظر سلامت جسمی و روانی کمک می‌کند بلکه روش خوبی برای تقویت مهارت‌های دوست یابی آنها به شمار می‌رود.
آب خوردن با لیوان شخصی
برای فرزند خود یک لیوان سر دار در کیفش قرار دهید. به او یاد بدهید حتماً با لیوان و نه با دست آب بنوشد. همچنین قبل از خوردن آب لیوان خود را بشوید. اگر هم لیوان در دسترس کودک نبود، از لیوان یکبار مصرف استفاده کند. استفاده از قمقمه شخصی نیز یک روش بهداشتی دیگر است. این کار کمک می‌کند کودک همیشه آب در دسترس داشته باشد و تشنه نشود. لازم است به کودک خود آموزش دهید همیشه از قمقمه شخصی خود استفاده کند و آن را با کسی شریک نشود مگر آن که از لیوان استفاده شود و دهان نزنند.
استفاده از کیف و کفش استاندارد
سعی کنید هر روز کتاب‌های ضروری را در کیف فرزند خود بگذارید تا کوله پشتی او سنگین نشود و حتماً از دو بند کوله پشتی استفاده کند. به مرور به فرزندتان یاد دهید از شب قبل وسایلش را در کیفش بگذارید. برای پیشگیری از فراموش کردن وسیله خاصی از یک چک لیست استفاده کنید و در مراحل مختلف کنار او باشید. رفته رفته نقش خود را کمرنگ تر کرده و کارها را به طور کامل به خود او بسپارید. اگر خطایی انجام داد او را سرزنش نکنید و فرصت تازه ای به فرزندتان بدهید.
بچه‌ها ساعت زیادی را در مدرسه می‌گذرانند و در این زمان فعالیت‌های مختلفی انجام می‌دهند. در نتیجه کفشی راحت و مناسب فصل برای او در نظر بگرید. جوراب‌های فرزندانتان را روزانه بشویید. به علاوه او را عادت بدهید هر بار که از مدرسه می‌آيد پاهای خود را بشوید.
رعایت نکات ایمنی در مسیر
به فرزندتان یاد دهید در مسیری که خودش به تنهایی می‌رود یا زمانی که در انتظار شما یا سرویس ایستاده، با افراد غریبه هم کلام نشود. به هیچ وجه در خودرو افراد غریبه سوار نشود و اگر مورد مشکوکی دید به مدرسه و به والدین خودش گزارش بدهد. همچنین هنگام عبور از خیابان تا حد امکان از پل عابر پیاده استفاده کند و اگر پل عابر وجود نداشت صبر کند تا چراغ عابر پیاده سبز شود و از مکان‌های خط کشی شده عبور کند.
بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن از کارهایی است که اگر عادت آن ایجاد شود، کار آسانی خواهد بود. استفاده منظم از مسواک و حداقل یک بار در روز، آن هم قبل از خواب، برای هر فردی واجب است. استفاده از سیب و هویج به عنوان تغذیه کودک، دندان‌ها را تمیز و قوی نگه می‌دارد.
در برنامه‌های بهداشتی مدرسه مشارکت کنید
اگر نقد و پیشنهادی برای رعایت بهتر اصول بهداشتی دارید، حتماً آن را به مدرسه گزارش دهید و پیگیر عملی شدن آن باشید. انتقاد کردن و پیگیری شما باعث می‌شود مدرسه خود را مسئول تر بداند و سطح بهداشت آن ارتقا پیدا کند. همچنین در برنامه‌های بهداشتی که مدرسه تدارک می‌بیند مشارکت کنید. اگر متوجه نشانه صدمه و آسیب خاصی در فرزندتان از طرف هر شخصی، شدید، آن را به مدرسه گزارش دهید تا ادامه پیدا نکند.
سخن آخر
در این مقاله از اسنپ مارکت در مورد بهداشت دانش آموزان در مدرسه صحبت کردیم. نکات بهداشتی مهمی را بررسی کردیم که رعایت آنها در حیطه مسئولیت‌های مدارس است. پس از آن، قسمتی از مسئولیت والدین را معرفی کردیم. اگر شما هم نکته یا فوت و فن خاصی برای رعایت بهداشت دانش آموزان در نظر دارید آن را با ما به اشتراک بگذارید.