فولیکول چیست؟ در ساده‌ترین حالت، اگر فولیکول‌های مو یک روز تصمیم بگیرند که دیگر کار نکنند، کچل خواهید شد! در تبلیغات شامپو و محصولات مو، از نام فولیکول بسیار استفاده می‌شود. اما واقعا فولیکول چیست؟ یا بهتر است بگوییم نقش فولیکول در رویش مو چیست؟ در ادامه سعی کرده‌ایم به زبانی بسیار ساده فولیکول مو را موشکافی و تشریح کنیم تا از این به بعد بیشتر مراقب ریشه موهایتان باشید و با آنها مهربان‌تر رفتار کنید.
ساختار و کاربرد فولیکول مو
اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم که فولیکول چیست، باید بگوییم فولیکول‌های مو سوراخ‌های بسیار ریزی‌اند که روی پوست سرتان وجود دارند و باعث رشد مو می‌شوند. هر انسانی به‌طور متوسط صد هزار فولیکول مو روی سر خود دارد؛ حتی اگر کچل باشد!
اما ساختار فولیکول چیست و چه شکل و شمایلی دارد؟ نمی‌خواهیم کلاس زیست راه بیندازیم؛ پس خیلی ساده باید بگوییم که فولیکول مو ساختار تونل‌شکلی دارد و روی پوسته بیرونی سر یا همان اپیدرم جای گرفته است. در ته این تونل، مو شروع به رشد می‌کند. ریشه مو برای این‌که رشد کند و بزرگ شود، نیاز به غذا دارد. غذای ریشه مو چیزی نیست جز سلول‌های پروتئینی و خون رگ‌های مجاور. به زبان ساده، فولیکول مانند گلدانی‌ست که مو در آن قرار می‌گیرد.
وقتی سلول‌های بیشتری به وجود می‌آیند، جای مو تنگ می‌شود و کم‌کم از پوست بیرون می‌آید و روی سر ظاهر می‌شود. غدد چربی نزدیک فولیکول مو، روغنی تولید می‌کند که مو و پوست از آن تغذیه می‌کنند.
چرخه رشد مو از درون فولیکول مو
الان که می‌دانید فولیکول چیست، وقت آن رسیده که نقش فولیکول در رویش مو بیشتر بررسی شود. مو برای این‌که رشد کند و از فولیکول به سطح پوست برسد، چرخه‌ای را پشت سر می‌گذارد. البته سرعت این چرخه یا همان رشد مو، در افراد مختلف متفاوت است. چرخه رشد مو سه مرحله دارد:
- مرحله رشد (آناژن): در این مرحله، مو از ریشه شروع به رشد می‌کند. البته این مرحله 2 تا 7 سال طول می‌کشد. این موها در اندازه‌های مختلفی رشد می‌کنند: از موهای بلند و ضخیم ریشه تا موهای کوتاه و کم‌رنگ.
- مرحله انتقال (کاتاژن): در این مرحله که چند هفته طول می‌کشد، سرعت رشد مو کاهش می‌یابد و فولیکول مو کوچک می‌شود.
- مرحله استراحت (تلوژن): در این مرحله، مو باید کمی استراحت کند و دست از رشدکردن بردارد. دیگر وقت آن رسیده که موهای قدیمی بریزند و از همان فولیکول، موهای جدیدی رشد کنند. استراحت مو تقریبا سه ماه طول می‌کشد. وقتی استرس داشته باشید، موهای بیشتری وارد فاز استراحت می‌شوند و برای همین است که شاهد ریزش موی بیشتری خواهید بود.
در آخر یادتان باشد که فولیکول‌های مو همه در یک مرحله نیستند و ممکن است تعدادی از فولیکول‌ها در مرحله رشد و دیگری در فاز استراحت باشند.
روش های تقویت فولیکول های مو
شاید تا این‌جای کار که نقش فولیکول در رویش مو را فهمیده‌اید، فکر کنید که باید حسابی هوای این فویکول‌های کوچک روی سرتان را داشته باشید؛ یا این‌که بپرسید که روش‌های تقویت و رسیدگی به فولیکول چیست؟ البته یک چیز را یادتان باشد: اگر یک فولیکول مو از بین رفت، هیچ راه برگشتی در کار نیست. پس بهتر است که قبل از هر اتفاقی، آنها را حسابی تقویت کنید.
· رژیم غذایی متعادل
از آن رژیم‌های غذایی که با حذف کربوهیدرات وعده می‌دهند در یک ماه کلی وزن کم کنید و سری کچل هدیه بگیرید، دوری کنید! در رژیم غذایی‌تان برای آهن جایگاه ویژه‌ای قائل شوید و گوشت گاو و مرغ را در رژیمتان بگنجانید.
· استفاده نکردن از اتو مو و بابلیس
می‌دانیم که صاف‌کردن موها در عرض چند دقیقه بسیار لذت‌بخش است؛ اما این کار باعث می‌شود که به ریشه موها آب کافی نرسد. اگر مجبور به استفاده از این ابزار شدید، دمای اتو، فرکننده یا حتی سشوار را در درجه پایین قرار دهید و قبل از استفاده از اسپری محافظ مو استفاده کنید.
· خشک نکردن کامل موهای خیس
اگر این موضوع به نظرتان عجیب می‌رسد و می‌گویید نقش این موضوع در فولیکول چیست، طبیعی‌ست؛ اما وقتی موها خیس خیس هستند، سشوارکشیدن باعث ضعیف ریشه مو می‌شود. پس 30 الی 45 دقیقه صبر کنید و بعد موها را با درجه پایین سشوار خشک کنید.
· استفاده نکردن از مواد شیمیایی مو
سری که دائما با مواد شیمیایی مثل رنگ مو و دکلره پوشانده شود، موهای آن فرصتی برای رشد ندارند. پس نقش فولیکول در رویش مو را جدی بگیرید و کمتر از مواد شیمیایی استفاده کنید.
· نبستن موها به یک شکل
اگر موهایی بلند دارید، همیشه آن را رها نکنید؛ زیرا ممکن است به ریشه موها آسیب برساند. از طرف دیگر، دم‌اسبی‌بستن همیشگی موها هم ممکن است خطرناک باشد و به ریشه و فولیکول مو فشار وارد کند. سعی کنید هر از گاهی مدل بستن موهایتان را تغییر دهید.
بیماری های مرتبط با فولیکول های مو
همان‌طور که نقش فولیکول در رویش مو را نمی‌توان نادیده گرفت، بیماری‌های ناشی از اختلال در کارکرد فولیکول مو را هم نباید از یاد برد. اما بیماری‌های مرتبط با فولیکول چیست؟ به‌طور کلی، اکثر این بیماری‌ها به‌نوعی باعث ریزش مو می‌شوند. در ادامه مهم‌ترین این بیماری‌ها توضیح داده شده‌اند.
· طاسی با الگوی مردانه (ریزش موی آندروژنیک)
گفتیم که مو برای رشدکردن، چرخه‌ای را پشت سر می‌گذارد؛ اما در طاسی مردانه، چرخه رشد مو کند و کندتر می‌شود تا این‌که کاملا از حرکت بازمی‌ایستد و مویی رشد نمی‌کند. نتیجه یک سر بی‌مو و طاس می‌شود. البته منظور از الگوی مردانه، این نیست که زنان به این مورد مبتلا نمی‌شوند؛ ولی تعداد مردان طاس بیشتر از زنان است.
· طاسی با الگوی زنانه
ریزش مو در زنان با مردان تفاوت دارد و معمولا تمام سطح سر به‌صورت یکنواخت کم‌پشت می‌شود؛ اما خط مو حفظ می‌شود و به‌ندرت مانند مردان شاهد طاسی کامل هستیم.
· کچلی سکه‌ای
در این مورد، موهای یک منطقه به‌صورت سکه‌ای می‌ریزند. دلیل این بیماری خودایمنی است؛ یعنی سیستم ایمنی گل‌به‌خودی می‌زند و فولیکول‌های مو را با سلول‌های خارجی اشتباه می‌گیرد و به آنها حمله می‌کند.
· ریزش موی تلوژون افلوویوم
از اسم این بیماری نترسید؛ به زبان ساده ریزش موی منطقه‌ای در اثر وقایع استرس‌زا مثل جراحی، زایمان یا هر شوک دیگری! همان‌طور که گفتیم، رویدادهای استرس‌زا می‌توانند باعث شوند که مو زودتر از موعد وارد مرحله استراحت شود. البته در بیشتر مواقع، این ریزش مو موقتی‌ست و موهای جدید به‌جای آن رشد می‌کنند.
· فولیکولیت (عفونت ریشه مو)
وقتی فولیکول‌های مو به دلیل عفونت ملتهب می‌شوند، این بیماری رخ می‌دهد و به‌شکل جوش‌های روی سر، نمایان می‌شوند. تصور شما از این بیماری فولیکول چیست؟ تعدادی برجستگی عفونتی روی سر که مدام می‌خارد و بسیار دردناک می‌شود. پس کلاه‌های خیلی تنگ نپوشید و در صورت اصلاح سر یا صورتتان از تیغ‌های تمیز و بهداشتی استفاده کنید.
عمر فولیکول به تار مویی بند است!
اکنون که می‌دانید فولیکول چیست و موها چه راه دور و درازی را طی می‌کنند تا روی سرتان سبز شوند، کمی بیشتر به محصولاتی که به موهایتان می‌زنید و غذاهایی که می‌خورید توجه کنید. یک فولیکول مرده دیگر هیچ‌وقت احیا نمی‌شود و ممکن است کار به طاسی یا ریزش سکه‌ای برسد.
توصیه‌های گفته‌شده را جدی بگیرید و اگر الان یک فرد طاس هستید هم نگران نباشید: کچل‌‌ها هم جذابیت خودشان را دارند. از نظر شما فولیکول چیست؟ آیا تا‌به‌حال در تعذیه و سبک زندگی خود به آن فکر کرده‌اید؟