سلامت خانم‌های باردار و جنین، یکی از دغدغه‌های اصلی پزشکان زنان و زایمان است. زنان قبل از باردار شدن بایستی تمامی آزمایشات مربوط به سلامت جسمی و روان را انجام دهند. یکی از عواملی که سلامت مادر و کودک را به خطر می‌اندازد، کمبود کلسیم در دوران بارداری است. در این مطلب قصد داریم به عوارض و نشانه‌های کمبود کلسیم بپردازیم. اگر شما نیز در ابتدای دوران بارداری هستید و یا قصد دارید باردار شوید، تا انتهای این مطلب از اسنپ مارکت همراه ما باشید.
کمبود کلسیم در بارداری
یکی از حساس ترین مواردی که در دوران بارداری باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد، میزان کلسیم در بدن مادر است. کمبود کلسیم در دوران بارداری ممکن است پس از تولد نوزاد مشکلات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. به طور کلی کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی برای تمامی افراد خطرناک است. اما زنان باردار و جنین، بیشتر در معرض خطر هستند. به این دلیل که جنین برای رشد و نمو، از بدن مادر تغذیه می‌کند.
همچنین یکی از مهم ترین و اساسی ترین نیازهای جنین جهت رشد و شکل گیری استخوان‌ها، کلسیم است. علاوه بر این کلسیم موجب تقویت رشد عضلات، قلب و اعصاب می‌شود. این مادۀ معدنی به حفظ سلامت اسکلت بدن و دندان‌ها نیز کمک می‌کند. به همین دلیل اگر مادر به اندازۀ کافی کلسیم مصرف نکند، احتمال اینکه ذخایر مواد معدنی خود را از دست دهد و در مراحل بعدی زندگی به پوکی استخوان دچار شود را افزایش می‌دهد. در ادامۀ این مطلب قرار است بدانیم چگونه متوجه کمبود کلسیم در بدنمان شویم.
از کجا بدانیم کمبود کلسیم داریم
همان طور که می‌دانیم، زنان از مرحلۀ جنینی تا سالمندی و حتی پس از یائسگی به کلسیم بیشتری نسبت به مردان نیاز دارند. این نیاز، با بالا رفتن سن بیشتر می‌شود. زیرا کمبود کلسیم در سنین پیری خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
کمبود کلسیم برای زنان ممکن است پیامدهای زیادی داشته باشد. کمبود کلسیم در دوران بارداری مشکلاتی را برای نوزاد در مراحل بعدی زندگی ایجاد می‌کند. کمبود این مادۀ معدنی ارزشمند در بدن، نشانه‌ها و علائمی دارد که باید با دقت بررسی شود. احتمال دارد فردی که دچار کمبود کلسیم در بدن است با موارد زیر درگیر شود:
مشکلات عضلانی
- درد و گرفتگی عضلانی
- درد در بازوها هنگام حرکت
- درد ران‌ها هنگام راه رفتن
- گزگز پاها، دست‌ها، بازوها و اطراف دهان
علائمی که به صورت مختصر مطرح شدند ممکن است در زمان‌های مختلف، فرد دچار کمبود کلسیم را درگیر کنند و در مواقعی نیز از بین بروند. بسیار مهم است که هنگام مواجه شدن با چنین علائمی، آن را جدی بگیرید. در موارد شدیدتر این نشانه ها نیز شدت می‌یابند و بسیار خطرناک است:
- تشنج
- آریتمی
- مرگ
خستگی مفرط
به طور معمول در هنگام مواجه شدن بدن با سطح پایین کلسیم، علائمی نظیر کمبود انرژی و احساس سستی و رخوت را از خود نشان می‌دهد. با طولانی شدن این نشانه، مشکلات دیگری نیز به وجود خواهند آمد:
- سرگیجه
- کمبود تمرکز
- گیجی و یا فراموشی
- بی خوابی
افسردگی
برخی از تحقیقات نشان می‌دهند کم بودن سطح کلسیم موجب اختلالات خلقی نیز می‌شود. با این حال منابع اطلاعاتی کافی برای قطعیت این تاثیرگذاری وجود ندارد. افرادی که تصور می‌کنند کمبود کلسیم در ایجاد افسردگی آن‌ها نقش دارد، بهتر است با یک متخصص مشورت کنند.
سندروم پیش از قاعدگی شدید
میزان کلسیم در بدن همچنین بر روی سندروم پیش از قاعدگی نیز تاثیرگذار است. طی یک مطالعه در سال 2017، هر شرکت کننده با مصرف 500 میلی گرم کلسیم در مدت 2 ماه، شاهد بهبود خلق و خو و کاهش میزان احتباس مایعات بودند. محققان با بررسی بیشتر این آزمایشات دریافتند که مکمل‌ها می‌توانند به تسکین نشانه‌های PMS کمک کنند.
مشکلات پوستی و ناخن ها
کمبود کلسیم اگر ادامه پیدا کند و دائمی شود، علائم زیر در فرد دیده می‌شود:
- ناخن‌های خشک و شکننده
- خشکی شدید پوست
- ریزش مو به صورت تکه ای
- التهاب پوستی
مشکلات دهان و دندان
هنگام مواجه شدن با سطوح پایین کلسیم، بدن این کمبود را از منابعی مانند دندان جبران می‌کند. این مسئله می‌تواند منجر به مشکلات دندانی زیر شود:
- پوسیدگی دندان
- دندان‌های شکننده
- تحریک پذیری لثه‌ها
- ضعیف شدن ریشه‌های دندان
- مختل شدن ریشه دندان در نوزاد
پوکی استخوان
یکی از مهم ترین عواملی که بر سلامت استخوان‌ها موثر است، میزان کلسیم در بدن می‌باشد. در واقع، استخوان‌ها محل ذخیره کلسیم هستند. همچنین برای قوی ماندن به سطوح بالای این ماده معدنی نیاز دارند.
کمبود کلسیم باعث شکنندگی و آسیب دیدگی استخوان‌ها می‌شود. با ادامه پیدا کردن پایین بودن سطح کلسیم، تراکم مواد معدنی در استخوان‌ها کاهش می‌یابد و به مرور زمان باعث پوکی استخوان و آسیب پذیر شدن آن در برابر درد و شکستگی می‌شود.
بهترین زمان مصرف کلسیم
زمان مصرف کلسیم به موارد زیادی بستگی دارد. برای استفاده از مکمل‌های کلسیم باید توجه داشته باشیم که چه نوع کلسیمی مصرف می‌کنیم. به عنوان مثال سیترات کلسیم را می‌توان بدون غذا نیز مصرف کرد. یکی دیگر از مواردی که برای زمان مصرف مکمل کلسیمی دارای اهمیت است، دوز کلی روزانه می‌باشد.
بهترین زمان برای دریافت کلسیم، به ویژه کربنات کلسیم، همراه با غذاست. اسید معده هنگام خودن غذا به بدن کمک می‌کند تا کربنات کلسیم جذب بدن شود. به طور تقریبی، مکمل کلسیم باید 2 ساعت قبل و 4 الی 6 ساعت بعد از هرگونه دارویی که ممکن است با مصرف کلسیم تداخل داشته باشد، دریافت شود.
مکمل کلسیم را می‌توانید همراه با نوشیدنی اسیدی مثل آب پرتقال مصرف کنید. به طور کلی بهتر است برای مصرف مکمل‌ها به خصوص مکمل کلسیمی، با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف قرص کلسیم در سه ماه اول بارداری
زنانی که پس از هفتۀ بیستم با فشار خون بالا و دفع پروتئین مواجه می‌شوند، به کمبود کلسیم در دوران بارداری شناخته می‌شوند. اغلب زنان به خصوص افرادی که در کشورهای کم درآمد زندگی می‌کنند، در رژیم غذایی خود کلسیم کافی و مورد نیاز بدن قرار نمی‌دهند.
قرار دادن کلسیم اضافی در رژیم غذایی در زنان باردار نشان داده است که در طول نیمه دوم بارداری، خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیده شدن پروتئین در ادرار و سایر مشکلات نظیر لخته شدن خون، تجمع مایع در ریه‌ها، نارسایی کلیوی، تشنج، سکته مغزی یا حتی مرگ را کاهش می‌دهد.
تحقیقات زیادی در جهت مصرف کلسیم در دوران قبل و یا در اوایل بارداری انجام شده است که نتیجه با کاهش پیامدهای نامطلوب بارداری، هم برای مادر و هم برای نوزاد همراه است. در هر صورت استفاده از مکمل‌های کلسیم در دوران بارداری نیاز به مشورت با یک پزشک متخصص دارد.
خوردن کلسیم در بارداری
زنان باردار روزانه در حدود 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارند. این موضوع به این معناست که افراد در روز تقریباً باید چهار وعده از غذاهای غنی از کلسیم را دریافت کنند. مصرف کلسیم برای مادران آینده بی خطر در نظر گرفته می‌شود. با این حال نباید بیش از حد از این مکمل‌ها استفاده کرد. به این دلیل که مصرف بیش از حد کلسیم می‌تواند عواض جانبی ناخوشایندی مثل نفخ و یا یبوست را به دنبال داشته باشد. یک رژیم غذایی خوب با میزان کافی از کلسیم در دوران بارداری، مقدار کلسیم مورد نیاز مادر و کودک را فراهم می‌کند.
افرادی که گیاهخوار هستند و یا عدم تحمل لاکتوز دارند، می‌توانند از منابع گیاهی کلسیم مثل سبزیجات یا برگ‌های تیره استفاده کنند و یا برای استفاده از مکمل‌های کلسیم با پزشک مربوطه مشورت کنند. اگر شما در دوران بارداری از مکمل آهن استفاده می‌کنید، باید توجه داشته باشید که هرگز نباید مکمل کلسیم را همزمان با آهن مصرف کرد، زیرا می‌تواند مانع از جذب آهن شود.
به طور کلی یک رژیم کامل غذایی می‌تواند کلسیم مورد نیاز بدن شما را تامین کند. اما اگر فکر می‌کنید بدن شما نمی‌تواند از رژیم غذایی روزانه، کلسیم مورد نیاز را دریافت کند، یا دچار کمبود کلسیم در دوران بارداری شده‌اید، بهتر است برای گرفتن کلسیم اضافی با پزشک خود صحبت کنید.
کمبود ویتامین D3 در بارداری
ویتامین D3 یک ویتامین محلول در چربی بسیار ضروری و تعدیل کننده متابولیسم کلسیم در کودکان و بزرگسالان است. این ویتامین برای زنان باردار دارای اهمیت زیادی است و همچنین برای ساخت استخوان‌ها و دندان‌های کودک نیز مهم می‌باشد. در واقع عدم دریافت کافی ویتامین D3 ارتباط زیادی با کمبود کلسیم در دوران بارداری دارد. یکی دیگر از دلایل مهم بودن این ویتامین، حفظ سلامت بینایی و پوست است.
به طور کلی، ناکافی بودن ویتامین D در بدن، به ویژه در دوران بارداری، افزایش رشد غیر طبیعی استخوان و شکستگی آن را در این دوران به دنبال دارد. کمبود ویتامین D موجب راشیتیسم و یا همان ایجاد پای پرانتزی در نوزادان می‌شود.
برخی مطالعات نشان داده است که کم بودن سطح ویتامین D و به طور کلی کمبود کلسیم در دوران بارداری، خطر دیابت بارداری، وزن کم نوزاد هنگام تولد و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. علائم دیگری نیز در زمان کمبود ویتامین D روی می‌دهد که ممکن است خفیف و نا محسوس باشند. درد عضلات، ضعف، درد استخوان و نرم شدن آن می‌تواند از نشانه‌های کمبود این ویتامین باشد.
یکی از عواملی که ممکن است زنان باردار را در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دهد، چاقی است. به این دلیل که چربی بدن مقدار بسیار زیادی ویتامین D جذب می‌کند. مورد دیگر می‌تواند پوست تیره باشد. افرادی که پوست تیره تری دارند، ملانین بیشتری نیز دارند که می‌تواند به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی عمل کند و باعث کاهش تولید ویتامین D در پوست شود.
قرص ویتامین در بارداری
یکی از موارد مهم و حیاتی در دوران بارداری که بر روی رشد و تکامل کودک تاثیر می‌گذارد و موجب سلامت او می‌شود، تغذیه خوب و غنی است. افراد باردار بایستی مواد مغذی کافی را برای رفع نیازهای خود و جنین، مصرف کنند. در واقع افراد باردار به مقادیر بیشتری از پروتئین، ید، آهن و ویتامین‌ها نیاز دارند. برای جلوگیری از مشکلاتی مثل کمبود کلسیم در دوران بارداری، بهتر است رژیم غذایی غنی و کامل داشته باشید.
توجه داشته باشید که بدن هر شخص فقط به مقدار مشخصی از مواد مغذی نیاز دارد و الزاماً مصرف مقادیر زیاد این مواد، بهتر نیست. حتی در برخی مواقع مصرف بیش از حد آن‌ها باعث بروز آسیب‌هایی در بدن نیز می‌شود و حتی ممکن است خطرناک باشد. بهتر است مواد مغذی مورد نیاز بدن را از مواد غذایی طبیعی دریافت کنید. اگر رژیم غذایی روزانه شما، ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز بدن شما را تامین نمی‌کند، با یک متخصص مشورت کنید.
قرص کلسیم دی
این قرص که یک داروی ترکیبی است، که برای پیشگیری و درمان افرادی مناسب می‌باشد که دارای سطوح پایین کلسیم خون هستند و از رژیم غذایی خود به میزان کافی کلسیم دریافت نمی‌کنند. از این داروی ترکیبی در مواردی مثل: پوکی استخوان، استخوان‌های ضعیف یا راشیتیسم، کاهش فعالیت غده پاراتیروئید و بیماری‌های خاص عضلانی استفاده می‌شود. در حقیقت اگر خون، کلسیم کافی نداشته باشد، بدن کمک می‌کند تا کلسیم و ویتامین D مورد نیازش را از استخوان بگیرد و تأمین کند. در نتیجه استخوان‌ها به مرور ضعیف می‌شوند و تحلیل می‌روند.
سخن پایانی
در رژیم‌های غذایی ناسالم امروزی، زنان زیادی با کمبود کلسیم در دوران بارداری مواجه می‌شوند. در قدم اول بهتر است قبل از بارداری رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. اگر در هفته‌های اول بارداری هستید، از مواد مغذی طبیعی جهت تامین مقادیر کافی کلسیم استفاده کنید. حتی اگر فکر می‌کنید میزان کافی از این مواد را از طریق برنامه غذایی روزانه خود دریافت می‌کنید و یا هنگام بروز هر گونه مشکل در این زمینه، به پزشک خود مراجعه کنید.
برای خرید انواع مکلمل به منظور رفع کمبود کلسیم در دوران بارداری می‌توانید خرید خود را به صورت آنلاین انجام دهید. با نصب اسنپ مارکت و تنها با چند کلیک، به راحتی می‌توانید برای خرید مواد غذایی مورد نیاز خود، بدون مراجعۀ حضوری و در هر زمان اقدام نمایید. تحویل اقلام خریداری شده از این اپلیکیشن 2 الی 3 ساعته صورت می‌گیرد. علاوه بر دسترسی راحت و آسان به کالا می توانید از مطالب مفید و علمی موجود در وبلاگ اسنپ مارکت استفاده کنید.