سوهان یزد یک شیرینی سنتی ایرانی است که بافتی ترد و طعم شیرینی دارد که با مغزهایی که داخل آن است، طعم و مزه عالی پیدا کرده است. اولین سوهان یزد در زمان امپراتوری قاجار در ایران به وجود آمد. در متون تاریخی از سوهان به نوعی حلوای ایرانی یاد کرده‌اند که مردم محلی با یادگیری طرز تهیه سوهان یزدی، این شیرینی را با گندم و کره درست می‌کنند. اما اندکی بعد، این سوهان راه خود را به شهرهای دیگری مانند اصفهان، کرمان و قم باز کرد.
با این حال محبوب‌ترین سوهان همچنان متعلق به یزد است و در آنجا نیز تنوع بیشتری دارد. سوهان هم در مجالس رسمی و هم در مجالس غیر رسمی قابل استفاده است اما هرگز در مجالس عروسی و عزا آن را سرو نمی‌کنند. به نظر می‌رسد این شیرینی برای سرو در مهمانی‌های خودمانی مناسب‌تر باشد. سوهان یکی از بهترین سوغات یزد است که به راحتی می‌توانید آن را در قنادی‌های یزد پیدا کنید. در این بررسی ما درباره سوهان یزدی و طرز تهیه سوهان آردی می‌پردازیم.
انواع سوهان یزدی
سوهان در ایران انواع مختلفی دارد. سوهان کاری (کره‌دار) معروف‌ترین و اصیل‌ترین سوهان یزدی است. انواع دیگری از آن نیز وجود دارند که شامل سوهان عسلی که منشأ آن اصفهان است که با بادام و عسل درست می‌شود. سوهان کنجدی نوع دیگری است که با کنجد و عسل تهیه می‌شود. انواع دیگر آن بادام، گز و پشمک تهیه می‌شوند. سوهان یک شیرینی مقوی است که روی آن مغزهایی وجود دارد که ارزش غذایی آن را بالا برده است. در طرز تهیه سوهان یزدی، مغزها نقش زیبایی و تزئینی نیز دارند.
خواص سوهان اردی یزدی
سوهان عمدتاً با گندم و کره درست می‌شود. بنابراین دارای کالری بالای 500 کیلو کالری است. 8 گرم پروتئین، 60 گرم کربوهیدرات و 25 گرم چربی در هر 100 گرم است. از آنجایی که ماده اصلی آن گندم است، این شیرینی حاوی تمام انواع ویتامین B است. همچنین شامل ویتامین C و مقداری ویتامین Eنیز است. از برخی مواد معدنی ضروری مانند منیزیم، سدیم و پتاسیم تشکیل شده است.
اما اگر دیابت دارید یا کلسترول خونتان بالاست، هرگز این شیرینی را نخورید. شیرینی ایرانی فاقد مواد غذایی حیوانی است. بنابراین، این سوهان یک انتخاب عالی برای دسر و شیرینی برای گیاهخواران و وگان‌ها است. تنها عنصری که ممکن است نیاز به تغییر در این دستور داشته باشید، کره است. این امکان را دارید تا به جای کره از روغن نباتی استفاده کنید. اما بیشتر خواص سوهان رادی به ماده اولیه آن یعنی گندم مربوط است.
ترکیبات سوهان یزدی
ماده اصلی پخت سوهان گندم است. بهتر است از گندم خالص و مقداری گندم آسیاب شده در طرز تهیه سوهان یزد استفاده کنید. علاوه بر این، باید مقادیر مناسبی از آب و کره تهیه کنید. اگر گیاهخوار هستید، این امکان را دارید به جای کره از روغن نباتی استفاده کنید. شکر و عسل موادی هستند که برای شیرین کردن سوهان به آن نیاز دارید. بهتر است مقداری ادویه مانند هل، نمک و زعفران نیز به آن اضافه کنید. برخی از مغزها مانند بادام، پسته و گردو مورد نیاز هستند.
طرز تهیه سوهان یزدی
آرد گندم، پودر گندم و شکر را در قابلمه‌ای با هم مخلوط کرده و به مدت 3 دقیقه حرارت دهید. آنها را در حین گرم کردن بکوبید تا نسوزند. سپس آب را اضافه کرده و ترکیب را تا حدی مخلوط کنید که شکر در آب حل شود. سپس کره یا روغن نباتی را اضافه کرده و صبر کنید تا آب شود. در این مرحله عسل، هل آسیاب شده، نمک و زعفران دم کرده را اضافه کنید. توجه داشته باشید که مخلوط را تا 260 درجه سانتی‌گراد گرم کنید. پس از گرم شدن خمیر، بادام را اضافه کنید و خمیر را به شکل دایره در ظرف‌ها بریزید. صبر کنید تا خشک، شکننده و ترد شوند.
موارد لازم برای تهیه سوهان یزدی
- 1 قاشق غذاخوری + ½ قاشق چایخوری آرد همه منظوره سفید نشده
- 1 قاشق غذاخوری آرد گندم کامل (بهتر است اگر آرد جوانه گندم باشد)
- 100 گرم = ½ فنجان شکر گرانول
- 3 قاشق غذاخوری + 2 قاشق غذاخوری آب
- 1 قاشق چایخوری گلاب
- 70 گرم = 5 قاشق غذاخوری کره بدون نمک
- 1 و ½ قاشق غذاخوری عسل
- 1 و½ قاشق غذاخوری شربت ذرت
- ¼ قاشق چایخوری هل آسیاب شده یا پودر شده
- 8/1 قاشق چایخوری زعفران آسیاب شده و پودر شده (خشک، حل نشده)
- 50 گرم پسته با پوست، خام یا بو داده، بدون نمک
طرز تهیه سوهان آردی یزد
- زمان آماده سازی: 10 دقیقه
- زمان پخت: 20 دقیقه
- کل زمان تهیه: 30 دقیقه
- کالری:
- مناسب برای: 16 نفر
طرز تهیه سوهان یزدی شامل مراحل زیر است:
1- هیچ یک از مواد را جایگزین، حذف، کاهش یا افزایش ندهید. جایگزینی گلاب با مقدار مشابه آب کارایی لازم را دارد، اگرچه گلاب به میزان قابل توجهی به عطر و طعم سوهان می‌افزاید.
2- تمام مواد خود را اندازه گیری کرده و به ترتیب مورد استفاده قرار دهید. مغز پسته را خرد کنید و در گوشه‌ای قرار دهید.
3- یک قابلمه متوسط و نچسب را روی اجاق بگذارید و روی حرارت متوسط رو به بالا گرم کنید تا داغ شود. برای از بین بردن بوی خامی یا مزه آردها، مخلوط آرد را اضافه کنید و با قاشق چوبی دسته بلند کمی هم بزنید. قابلمه را روی حرارت بگذارید، سپس شکر را اضافه کنید و خوب مخلوط کنید
4- حرارت را کم کرده، گلاب و آب را اضافه کنید، هم بزنید تا خوب مخلوط شوند. قابلمه را دوباره روی حرارت قرار دهید، مدام هم بزنید تا بجوشد تا زمانی که کف کند. کره را اضافه کرده و هم بزنید تا کاملاً ذوب شود. کمی آن را از روی حرارت بردارید و مخلوط شربت عسل و ذرت و هل را اضافه کنید و کمی هم بزنید و زعفران را اضافه نمایید. دوباره آن را روی حرارت قرار دهید، حدود شش دقیقه به شدت هم بزنید. بعد از اینکه خمیر کاملاً جدا و غلیظ شد، کار تمام می‌شود.
5- مخلوط را روی ورقه پخت آستر شده در یک تکه بزرگ یا پنج عدد کوچک و گرد بریزید. چند ثانیه صبر کنید تا کمی پخش شود. پسته‌های خرد شده را روی آن بپاشید و با استفاده از بطری استوانه‌ای شکل، از مرکز به لبه‌ها بغلطانید تا خمیر به همراه پسته شکننده به اندازه 20 سانتی‌متر صاف شوند.
6- مخلوط را به مدت 30 دقیقه یا تا زمانی که خنک و سفت شود کنار بگذارید. قسمت بزرگ را تکه تکه کنید. سوهان را تا یک هفته در ظرف دربسته و در یک لایه جدا شده با کاغذ روغنی نگهداری کنید.
7- برای تمیز کردن تکه‌های شکر سفت شده در قابلمه و روی قاشق چوبی، آب داغ را به قابلمه اضافه کنید و قاشق را داخل آن بگذارید و بگذارید کمی بجوشد. آن را بجوشانید تا تمام شکر سفت شده برای شستشو حل شود. اگر تکه‌هایی در کناره‌های قابلمه بود، چون داغ است، آنها را با حوله کاغذی مرطوب با احتیاط پاک کنید.
کلام آخر
ایرانی‌ها شیرینی‌ها را در مناسبت‌هایی مانند جشن عروسی و گردهمایی شاد خانوادگی سرو می‌کنند. معمولاً همراه با این شیرینی‌ها، چای ایرانی نیز سرو می‌شود که با تعدیل طعم شیرین به خوش طعم شدن آن کمک می‌کند. اگر قصد دارید از سوهان به عنوان شیرینی در میزبانی یک مراسم ایرانی استفاده کنید، اکیداً به شما توصیه می‌کنم سوهان یزد را انتخاب کنید. برای سرو باید سوهان را در ظرفی زیبا قرار دهید و همراه با چای سرو کنید. سوهان می‌تواند یک دسر خوشمزه یا یک پیش غذا در مجالس کوچک باشد. با این حال، طرز تهیه سوهان یزدی را توضیح دادیم، حالا می‌توانید این شیرینی خوشمزه را در منزل تهیه کنید.