اگر به رستوران‌های شمال رفته باشید، احتمالا در منوی غذا کلمه اشپل را دیده‌اید. خواص اشپل ماهی بسیار زیاد و قابل توجه است؛ به‌همین خاطر در سراسر دنیا یک غذای پرطرفدار به‌شمار می‌آید. در شمال کشور اشپل به شکل‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی به‌صورت شورشده کنار گردو، زیتون و باقالا با کته کباب سرو می‌شود.
اشپل طعم خاصی دارد و معمولا یا عاشق آن می‌شوید یا اصلا نمی‌توانید طعمش را تحمل کنید! خواص اشپل ماهی برای سلامتی بسیار مفید است و پیشنهاد می‌کنیم حداقل یک بار آن را امتحان کنید. امروز در بلاگ اسنپ مارکت بیشتر با خواص اشپل ماهی آشنا می‌شوید و به شما روش‌هایی برای طبخ این ماده غذایی مفید را آموزش می‌دهیم؛ پس با ما همراه باشید.
اشپل چیست؟
اشپل در حقیقت تخم‌های ماهی‌ست که هنوز در بدن ماهی ماده وجود دارد. این ماهی‌ها قبل از این‌که موفق به انجام تخم‌ریزی شوند، صید شده‌اند و سپس اشپل آن‌ها به‌صورت کامل از بدن خارج می‌شود. اشپل و خاویار هر دو تخم‌های ماهی هستند؛ تمام ماهی‌ها اشپل دارند؛ اما خاویار تنها مخصوص گونه تاس ماهیان مانند اوزون‌برون و فیل‌ماهی است.
اشپل ماهی‌های سفید، سالمون و قزل‌آلا در سراسر دنیا بسیار پرطرفدار است و از آن‌ها در تهیه انواع غذا و پیش‌غذا استفاده می‌شود. معمولا توصیه می‌شود خاویار و اشپل در وعده صبحانه استفاده شود؛ چرا که این دانه‌های کوچک منبع سرشاری از انرژی هستند و خواص اشپل ماهی، آن را برای شروع یک روز پر از فعالیت به انتخابی مناسب تبدیل کرده است.
در ایران اشپل ماهی سفید که بومی دریای خزر است بیشتر از سایر انواع این ماده غذایی طرفدار دارد. ماهی سفید یکی از مرغوب‌ترین گونه‌های آبزیان ایران بوده که برای جلوگیری از انقراض و کنترل جمعیت، صید آن از اواسط فروردین تا اوایل مهر ممنوع است.
شاید اشپل سایر ماهی‌ها همیشه در دسترس باشد؛ اما برای بهره‌مندی از خواص اشپل ماهی سفید تنها نیمی از سال فرصت دارید! در ادامه بیشتر با فواید و خواص اشپل ماهی آشنا می‌شویم تا شاید شما هم به مصرف این ماده غذای شگفت‌انگیز علاقه‌مند شوید.
ارزش غذایی اشپل ماهی
ارزش غذایی هر 100 گرم اشپل به شرح زیر بوده و اعداد مربوط به اشپل ماهی سالمون است.
- کالری: 250
- کربوهیدرات: 2.9 گرم
- چربی کل: 14 گرم
- چربی اشباع: 2.04 گرم
- پروتئین: 29.2 گرم
- امگا3: 3.5 گرم
- امگا6: 0.31 گرم
- ویتامین آ: 91 میکروگرم
- ویتامین‌های گروه ب: 5 میلی‌گرم
- ویتامین ای: 2.68 میلی‌گرم
- ویتامین د: 232 IU
- ویتامین کا: 0.73 میکروگرم
- سلنیوم: 65.5 میکروگرم
- منیزیوم: 300 میلی‌گرم
- آهن: 11.88 میلی‌گرم
- سدیم: 1500 میلی‌گرم
- کلسیم: 275 میلی‌گرم
- پتاسیم: 181 میلی‌گرم
سرشار از مواد مغذی مهم
اشپل سرشار مواد مغذی‌ست؛ مانند پروتئین با کیفیت بالا، ید، مواد معدنی و انواع مختلفی از ویتامین‌ها. اشپل نسبت به گوشت ماهی چربی بالاتری دارد؛ اما این چربی‌ها بسیار مفید بوده و اکثرا از نوع امگا 3 و امگا 6 هستند. ویتامین D از دیگر مواد باارزش موجود در این ماده غذایی بوده که مصرف آن برای بدن ضروری است.
بسیاری از خواص اشپل ماهی به دلیل وجود مقادیر بالای DHA و EPA است که این مواد در مسیرهای متابولیک مختلف بدن نقش موثری ایفا می‌کنند. این دو ماده دارای خواص ضدالتهابی قوی هستند و به همین خاطر پزشکان توصیه می‌کنند حتما در رژیم غذایی مورد استفاده قرار گیرند.
کاهش خطر حملات قلبی
مطالعات نشان داده است افرادی که به‌صورت منظم از گوشت ماهی یا اشپل آن استفاده می‌کنند، کم‌تر در معرض خطر سکته و حملات قلبی قرار می‌گیرند. محققان علت اصلی این موضوع را وجود اسیدهای چرب مفید در این ماده غذایی می‌دانند؛ چرا که این نوع چربی‌ها برای سلامت قلب و عروق بسیار مفید هستند.
این چربی‌ها دارای پتانسیل آنتی‌اکسیدانی و خواص ضد التهابی هستند و ممکن است با کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی، مانند فشار خون و سطح کلسترول بالا، سلامت قلب را بهبود بخشند.
تقویت عملکرد مغز
عملکردهای مغز و سیستم ادراکی معمولا با افزایش سن نسبت به گذشته کم‌تر می‌شود؛ به‌همین علت خطر بیماری‌هایی مانند آلزایمر و زوال عقل با افزایش سن بیشتر می‌شود. یکی از خواص اشپل ماهی کمک به تقویت سیستم شناختی مغز است که با اثر روی سلول‌های خاکستری از نقایص ادراکی دوران پیری جلوگیری می‌کند.
در افراد مبتلا به آلزایمر، مغز در ارتباط با جذب گلوکز دچار مشکل می‌شود و این موضوع باعث تجمع پلاک‌های آمیلوئیدی در مغز و اختلالات شناختی خواهد شد. دکوزاهگزانوئیک‌اسید موجود در اشپل ماهی به جذب گلوکز از سد خونی مغزی کمک می‌کند و می‌تواند در پیشگیری یا مدیریت علائم بیماری آلزایمر مفید واقع شود.
افزایش قدرت باروری
همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، وجود مقادیر بالای DHA از شاخص‌ترین خواص اشپل ماهی محسوب می‌شود. DHA می‌تواند ترشح هورمون پروژسترون را بالا ببرد و از آن‌جا که این هورمون مسئول تقویت پوشش رحم است، می‌تواند توانایی خانم‌ها را در بارداری بهبود بخشد.
پیشگیری از افسردگی
مطالعات نشان می‌دهد افراد مبتلا به افسردگی اغلب سطح امگا 3 کم‌تری را نشان می‌دهند؛ بنابراین عدم دریافت مقدار مناسب از این ماده می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات خلق‌وخو باشد. پزشکان برای مدیریت عوارض افسردگی‌های خفیف برای بیماران مکمل‌های یک تا دو گرمی امگا 3 تجویز و به آن‌ها توصیه می‌کنند مقادیر بالاتری از DHA را در برنامه غذایی خود جای دهند.
هر دوی این چربی‌های مفید به‌میزان زیادی در اشپل ماهی یافت می‌شود؛ بنابراین مصرف این ماده غذایی می‌تواند نتایج مثبتی برای مقابله با افسردگی داشته باشد.
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی
بیماری‌های خودایمنی مانند MS و دیابت نوع یک زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی بدن شما بافت‌های سالم بدن را بیگانه تلقی و به آن‌ها حمله کند. سلنیوم و امگا 3 موجود در اشپل ماهی می‌توانند التهابات را کنترل کنند و باعث حفظ عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن شوند. درصد بالای سلنیوم از خواص اشپل ماهی محسوب می‌شود و 100 گرم از آن حاوی 94% از نیاز روزانه بدن به سلنیوم را تامین می‌کند.
بهبود بینایی
مصرف ویتامین A برای حفظ سلامت چشم‌ها ضروری‌ست و اثرات آنتی‌اکسیدانی آن از قدرت بینایی شما محافظت می‌کند. وجود مقادیر بالای ویتامین A یکی از خواص اشپل ماهی است و مصرف 15 گرم از این ماده می‌تواند 10% نیاز روزانه بدن به این ویتامین مهم را تامین کند.
معایب مصرف اشپل ماهی
تا این قسمت از مقاله به توضیح خواص اشپل ماهی پرداختیم؛ اما لازم است قبل از مصرف این ماده، با معایب آن هم آشنایی پیدا کنید.
امکان ایجاد واکنش‌های آلرژیک
امکان ایجاد واکنش‌های التهابی و حساسیت به اشپل در افرادی که معده ضعیفی دارند، وجود دارد. معمولا افرادی که به غذاهای دریایی مانند میگو و گوشت ماهی حساس هستند، هنگام مصرف اشپل هم دچار حساسیت‌های پوستی یا ناراحتی‌های گوارشی می‌شوند.
وجود مقادیر بالای سدیم
اشپل دارای مقادیر بالای سدیم است؛ بنابراین مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند باعث مشکلاتی مانند فشار خون و مشکلات قلبی شود. معمولا اشپل ماهی برای مصرف و نگهداری بهتر، نمک‌سود می‌شود که این موضوع خود باعث افزایش بار سدیم و عوارض جانبی بیشتر خواهد شد.
آلودگی با جیوه
تقریبا تمام آبزیان به مقداری از جیوه آلوده هستند؛ به همین دلیل قبل از مصرف گوشت ماهی یا اشپل، باید مقدار جیوه آن به‌طور دقیق اندازه‌گیری شود. در صورت فراوری غیربهداشتی اشپل، امکان ایجاد مسمومیت‌های غذایی خفیف تا متوسط مطرح است. باکتری E. coli یکی از عوامل شایع مسمومیت‌هاست که در غذاهای دریایی وجود دارد و می‌تواند باعث مشکلات گوارشی نظیر دردهای شکمی و اسهال شود.
روش‌های مصرف اشپل ماهی
ساده‌ترین راه مصرف اشپل، خامخواری آن است؛ اما این روش چندان محبوب نیست و طعم آن از نظر اکثر افراد ناخوشایند است. مصرف خام این ماده بیشتر در کشورهای آسیای شرقی رواج دارد و در رسپی‌های سوشی از آن استفاده می‌شود. فراموش نکنید مصرف غذاهای دریایی به‌شکل خام می‌تواند باعث بروز ناراحتی‌های گوارشی شود؛ بنابراین بهتر است از این روش استفاده نکنید.
در شمال کشور اشپل را نمک‌سود و آن را همراه کته کباب سرو می‌کنند. یکی دیگر از روش‌های محبوب بهره‌مندی از خواص اشپل ماهی، تهیه کوکو اشپل به‌همراه برگ سیر و تخم مرغ است. شما می‌توانید انواع سبزیجات و ادویه‌های دلخواه خود را به کوکوی اشپل اضافه کنید و غذایی مقوی و خوشمزه تدارک ببینید.
سخن پایانی
در این مقاله با خواص اشپل ماهی بیشتر آشنا شدید و شاید پس از خواندن این مطلب تصمیم بگیرید این ماده غذایی مفید را برای اولین بار امتحان کنید. اشپل طعم خاصی دارد که شاید با سلیقه هر کسی سازگار نباشد؛ با این حال روش‌های مختلفی برای طعم‌دارکردن آن وجود دارد تا به کمک آن‌ها بتوانید از خواص این ماده غذایی مقوی بهره ببرید.
آیا پیش از خواندن این مقاله با خواص اشپل ماهی آشنایی داشتید؟ آیا تاکنون خاویار یا اشپل را امتحان کرده‌اید؟ شما از چه روش‌هایی برای طبخ اشپل استفاده می‌کنید؟ نظرات و پیشنهادات ارزشمند خود را در قسمت کامنت‌ها با سایر کاربران اسنپ مارکت در میان بگذارید.