لبخند بیشترین تاثیر را در زیبایی یک انسان دارد. هرچقدر این لبخند دل‌نشین‌تر باشد، نگاه‌های بیشتری را به خود خیره می‌کند. در طول این سال‌ها راه‌های زیادی برای زیباترشدن لبخند ایجاد شده است. در این بین، کامپوزیت یکی از آن مسیرهایی‌ست که هم جنبه درمانی دارد و هم زیبایی. با این حال، یکی از نگرانی‌ها، تغییر رنگ کامپوزیت است. ما این بلاگ از اسنپ مارکت را نوشتیم تا علت زرد شدن کامپوزیت و راه‌های پیشگیری و درمان آن را مشخص کنیم.
چرا کامپوزیت زرد می‌شود؟
کامپوزیت به‌طور گسترده، به عنوان یک ترمیم‌کننده زیبایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. رزین کامپوزیت باید بتواند رنگ و درخشش خودش را برای مدت طولانی حفظ کند تا بتواند نقشش را در ترمیم‌کننده زیبایی، به‌درستی ایفا کند؛ اما این رزین، در طول زمان بر اثر عوامل متعددی، رنگش تغییر می‌کند. البته هرسال کیفیت ترمیم‌کننده‌های کامپوزیتی بسیار بهتر می‌شود؛ اما این چالش تغییر رنگ، همچنان برقرار است.
ثبات رنگ، توانایی هر ماده دندانی در حفظ رنگ خود است. دهان یک محیط پویاست. رطوبت، مایعات، غذا، بزاق، میکروفلورا و غیره از عواملی هستند که ثبات رنگ یک ماده زیبایی را کاهش می‌دهند. در ادامه علت زرد شدن کامپوزیت و راهکارهای رفع و پیشگیری آن را خواهید خواند.
علت تغییر رنگ و زرد شدن کامپوزیت دندان
همان‌طور که در بخش قبل اشاره کردیم، عوامل متعددی را می‌توان علت زرد شدن کامپوزیت دانست. به‌طور کلی این عوامل به دو گروه داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند که هرکدام را برای شما شرح خواهیم داد.
-
عوامل داخلی یا Intrinsic Factors
عوامل داخلی که می‌توانند علت زرد شدن کامپوزیت باشند، شامل واکنش‌های فیزیکوشیمیایی تغییر رنگ در ماتریس کامپوزیت یا لایه‌های سطحی و عمیق‌تر ماده است. این واکنش‌ها توسط تابش فرابنفش، انرژی حرارتی یا رطوبت ایجاد می‌شوند.
جنس ماتریس رزینی
کامپوزیت دندان، اجزای متفاوتی دارد. یکی از بخش‌های مهم آن، مواد ماتریس رزین است. این مواد در استحکام کامپوزیت نقش مهمی دارند. بر اساس مطالعاتی که انجام شده است، مواد رزینی که از «اورتان دی متاکریلات» تشکیل شده‌اند، نسبت به ماتریس‌های «دی متاکریلات یورتان»، پایداری رنگی بیشتری دارند.
پرکننده‌های کامپوزیت
از دیگر اجزایی که می‌تواند علت زرد شدن کامپوزیت باشد، پرکننده‌ها یا فیلرها هستند. جذب آب بیش از حد، باعث انبساط و ایجاد ترک‌های ریز می‌شود. در نهایت این عوامل کاهش عمر کامپوزیت را به دنبال دارند. این ترک‌های ریز، با ایجاد شکاف‌های جزئی در سطح بین فیلر و ماتریس، باعث می‌شوند که لکه و پلاک‌ها نفوذ کنند و رنگ کامپوزیت دندان تغییر کند. هر چه این مواد آب‌گریز‌تر باشند، ثبات رنگ کامپوزیت بیشتر می‌شود.
توضیح برخی از اصطلاحات
پیش از بررسی بخش بعدی، یک توضیح مختصری درباره برخی از اصطلاحات نوشتیم تا ابهامی برای شما باقی نماند. پلیمریزاسیون، یک واکنش شیمیایی‌ست که باعث پیوند مولکول‌های کوچک و ساده (مونومرها) می‌شود و مولکول‌های بزرگ‌تر را تشکیل می‌دهد.
آغازگر نوری، نور را در محدوده طیف فرابنفش جذب می‌کند و سپس این انرژی را به شکل واسطه‌هایی درمی‌آورد که به انرژی شیمیایی تبدیل می‌شوند. این فرآیند موجب شروع پلیمریزاسیون می‌شود.
آغازگرهای نوری
هرچه‌قدر فرآیند پلیمریزاسیون با درجه تبدیل بالاتری انجام شود، پایداری رنگ هم بیشتر می‌شود. تعداد مونومرهای باقی‌مانده، تاثیر مستقیمی بر تغییر رنگ دارد. اگر این مونومرها زیاد باشند، می‌توانند به اصلی‌ترین علت زرد شدن کامپوزیت دندان تبدیل شوند. برای همین آغازگرهای نوری تاثیر زیادی بر این تغییر رنگ دارند. بر اساس تحقیقات، منبع‌های نور LED کم‌ترین تغییر رنگ را نسبت به QTH نشان دادند.
-
عوامل خارجی Extrinsic Factors
عوامل خارجی بیشتر به مراقبت‌ها و شرایط پس از کامپوزیت مرتبط است. تجمع پلاک‌های دندان، لکه‌ها، قرارگرفتن در معرض عوامل محیطی مانند اشعه فرابنفش، گرما، برخی خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها و سایر عوامل، مواردی هستند که به علت زرد شدن کامپوزیت مرتبط‌اند.
خوراکی و نوشیدنی‌ها
هر زیبایی، علاوه‌بر هزینه، به شرایط خاصی برای نگهداری نیاز دارد. زمانی که کامپوزیت انجام می‌دهید، بیش از هر زمانی باید حواستان به تغذیه باشد. برخی از مواد خوراکی و نوشیدنی‌ها به دلیل رنگ‌دانه و ترکیباتی که دارند، می‌توانند لکه‌هایی بر دندان شما به جا بگذارند. این رنگ‌پذیری در کامپوزیت‌ها بیشتر هم می‌شود. برخی از این موارد را برای شما نوشته‌ایم:
- چای
- قهوه
- آب انگور و گیلاس
- سس سویا
- نوشیدنی‌های گازدار
- اضافه‌کردن شیرخشک یا شکر در چای یا قهوه
- نوشیدنی‌های الکلی
دهان‌شویه
برخی از عوامل ضدعفونی‌کننده که در ترکیبات دهان‌شویه استفاده می‌شوند، می‌تواند علت زرد شدن کامپوزیت باشند. کلرهگزیدین، یک عامل ضدباکتری است که برای کنترل بیماری‌های دهان استفاده می‌شود. این ماده، خصوصا زمانی که با برخی مواد غذایی ترکیب می‌شود، تاثیر زیادی در تغییر رنگ کامپوزیت دارد.
پرداخت یا پولیش سطح کامپوزیت
پیش‌تر گفتیم که هرچه‌قدر سطح کامپوزیت ناهموارتر باشد، بیشتر موجب تجمع پلاک‌ها، لکه‌ها آب و مواد دیگر می‌شود. اگر در انتهای کار کامپوزیت، پرداخت یا پولیش به‌خوبی انجام و سطح آن تا حد ممکن صیقل داده شود، احتمال تغییر رنگ کم‌تر می‌شود. در واقع منفذی برای چسبیدن ذرات خارجی باقی نمی‌ماند. مطالعات نشان داده است که اگر مواد کامپوزیت با حرارت سفت شوند، منافذ و فضای خالی کم‌تری نسبت به موادی که با نور سفت شده‌اند، خواهند داشت.
بلیچینگ
نکته مهمی که در دنیای درمانی وجود دارد این است که هیچ دارو یا زهر دائمی وجود ندارد. این مواد و روش‌ها بر اساس موقعیت تعیین می‌کنند که نتیجه مثبت باشد یا منفی. بلیچینگ، یکی از روش‌هایی‌ست که برای پاک‌کردن لکه‌ها و سفید‌کردن دندان به‌‌کار می‌رود. در این‌جا این روش نه‌تنها کمکی به پاکسازی لکه‌ها نمی‌کند، بلکه می‌تواند علت زرد شدن کامپوزیت دندان هم باشد.
زرد شدن کامپوزیت، به دلیل تغییر رنگ رزین مواد سازنده آن است. همچنین این تغییر رنگ، به مواردی که پیش‌تر ذکر شد، یعنی ساختار ذرات ماتریس، پرکننده یا فیلر و اندازه ذرات ارتباط دارد. در بلیچینگ، دندان‌پزشک با کمک مواد شیمیایی غلیظ، به پاک‌کردن لکه‌ها می‌پرازد. این مواد شیمیایی می‌توانند موجب تغییر ساختار مونومرها شوند و از طرفی، با کم‌کردن حجم ماتریس و پرکننده، آسیب‌پذیری کامپوزیت را افزایش دهند.
برای رفع زردی کامپوزیت دندان چه کنیم؟
مواد رزینی کامپوزیت، در مرور زمان، تیره و لکه‌دار می‌شوند؛ اما همان‌طور که بلیچینگ در کامپوزیت کارساز نیست، دیگر مواد سفید‌کننده هم گزینه مناسبی نیستند. بر اساس گزارش‌های مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی، مواد سفید‌کننده فقط باعث کاهش استحکام کامپوزیت می‌شوند. با این شرایط چه کاری برای برطرف کردن زردی کامپوزیت دندان می‌توان انجام داد؟ با توجه به شدت و میزان لکه، دو گزینه دارید:
- پولیش خوب
- تعویض باندینگ کامپوزیت
اگر لکه‌های دندان شما، در حد یک خراش جزئی هستند، می‌توانید به پیش دندان‌پزشک خود بروید و از او بخواهید تا با یک پولیش خوب و حرفه‌ای، کمی از روکش را بردارد تا دوباره وقتی در آینه به خود نگاه می‌کنید، یک لبخند زیبا و براق ببینید.
اگر دندان‌های شما همچنان براق هستند اما تیره‌تر به‌نظر می‌رسند، احتمالا باید به سراغ مرحله دوم بروید. البته باید توسط دندان‌پزشک خود معاینه شوید؛ چون بهترین راهنما، یک متخصص است. اگر به سراغ این روش برای برطرف کردن زردی کامپوزیت دندان رفتید، رزین لکه‌دار با یک رزین جدید جایگزین می‌شود.
برای جلوگیری از زرد شدن کامپوزیت دندان چه کنیم؟
از آن‌جا که راه‌های درمان محدود و هزینه‌بر هستند، بهترین گزینه آن است که از همان شروع کار حواستان به نکات مراقبتی باشد. با رعایت چنین نکاتی، تا سال‌های سال عبارت “علت زرد شدن کامپوزیت دندان“ را جستجو نخواهید کرد.
رعایت بهداشت دهان و دندان
هیچ نکته‌ای مهم‌تر از این نیست. اگر این اصل را رعایت کنید، از ۹۹ درصد مشکلات دهان و دندان در امان می‌مانید. آن یک درصد را هم به مشکلات ژنتیکی اختصاص می‌دهیم که از عهده شما خارج است. حتما دو بار در روز مسواک بزنید و از نخ دندان غافل نشوید. حواستان باشد که برس مسواک آن‌قدر زبر نباشد که باعث خراش کامپوزیت شود.
پرهیز از نوشیدنی‌های لکه‌ساز
البته باید اعتراف کرد که نمی‌توان از نوشیدنی‌های مهمی همچون چای و قهوه پرهیز کرد؛ اما توصیه‌‌ای که به شما می‌کنیم این است:
- تا حد امکان، مصرف آن را کاهش دهید.
- هر چقدر چای کم‌رنگ‌تر باشد، بهتر است.
- نوشیدنی را در دهان خود نگه ندارید و سریعا آن را بنوشید.
- پس از مصرف این نوشیدنی‌ها، حتما دندان‌های خود را با آب ولرم به‌خوبی شست‌وشو دهید.
پرهیز از نیکوتین سیگار
در یک جایی از کتاب سمفونی مردگان عباس معروفی نوشته شده بود که: «تریاک هفتاد درد را درمان می‌کند ولی خودش مرضی می‌آورد که درمان ندارد». این را نوشتیم تا به شما بگوییم که سیگار علاوه‌بر آن‌که باعث مرض‌های بی‌درمان است، هیچ دردی را هم درمان نمی‌کند! گرفتاری در نخ‌های آن، جز غبار و دود، هیچ آورده‌ای در زندگی شما ندارد.
این نیکوتین پیچیده‌شده، دندان‌های عادی را هم زرد می‌کند؛ حال چه رسد به کامپوزیت دندان. این یک توصیه جدی‌ست. اگر به سراغ آن رفتید، باید از سیگار دوری کنید. سیگار یک فاکتور بسیار مهم در علت زرد شدن کامپوزیت است. تاثیر بسیار زیاد و سریعی بر زردی آن دارد. اگر می‌خواهید که به مکافات برطرف کردن زردی کامپوزیت دندان دچار نشوید، حتما به این نکته توجه کنید.
چکاپ سالانه
دوبار در سال را به چکاپ دندان‌های خود اختصاص دهید تا یک پاکسازی کامل و تخصصی داشته باشید. با این کار خیالتان راحت است که اگر هم مشکلی دور از چشم شما در حال وقوع باشد، مچش گرفته می‌شود و می‌توانید پیش از جدی‌شدن، آن را برطرف کنید.
حواستان به خمیرندان باشد
برخی از خمیردندان‌ها، به‌خاطر ویژگی سفید‌کننده‌ای که دارند، باعث سایش سطح کامپوزیت می‌شوند. این خمیردندان‌ها نه‌تنها خدمتی به شما نمی‌کنند، بلکه خودشان به علت زرد شدن کامپوزیت تبدیل می‌شوند. خمیردندان‌هایی را تهیه کنید که مناسب کامپوزیت باشند و خطر لکه‌دارشدن را افزایش ندهند.
رفع زردی کامپوزیت دندان در خانه
احتمالا تا الآن متوجه شده‌اید که کامپوزیت حساسیت‌های زیادی دارد. محیط اسیدی، مواد شیمیایی و نیکوتین‌دار، ذرات غذایی، مسواک زبر، ترکیبات سفیده‌کننده و حتی ضدعفونی‌کننده خمیردندان و دهان‌شویه، از دلایل زرد شدن کامپوزیت هستند.
اگر برای رفع زردی کامپوزیت دندان در خانه می‌خواهید به سراغ تکنیک‌های سنتی همچون جوش شیرین و غیره بروید، لطفا دست نگه دارید. جوش شیرین هم مانند دیگر مواد سفید‌کننده، استحکام کامپوزیت را از بین مي‌برد و موجب زردشدن آن می‌شود. اگر به این نکاتی که تا اینجای بلاگ برای شما نوشتیم توجه کنید، نیازی به آن دستورهای عجیب‌وغریب نخواهید داشت.
کدام کامپوزیت نسبت به تغییر رنگ مقاومت بیشتری دارد؟
در این بخش، لیستی از ۸ کامپوزیت برتر جهان را برای شما نوشتیم تا با آن‌ها آشنا شوید. این کامپوزیت‌ها از نظر جنس و مقاومت رزین، سازگاری کامپوزیت با دندان، ترکیبات فیلر و فرم‌دهی بررسی شده‌اند. توجه داشته باشید که انتخاب نوع مناسب، اولین قدم در برطرف کردن علت زرد شدن کامپوزیت است.
- TheraCal LC از شرکت Bisco
- COMPONEER از شرکت Coltene
- Ionosit Baseliner از شرکت DMG America
- NANOCERAM Universal از شرکت DMP Dental
- Tetric EvoCeram Bulk Fill از شرکت Ivoclar Vivaden
- SonicFill 2 از شرکت Kerr
- Estelite Sigma Quick از شرکت Tokuyama Dental America
- Aura از شرکت SDI (North America)
اکنون فهمیدیم علت زرد شدن کامپوزیت چیست
در انتخاب نوع کامپوزیت دقت کنید. حتما به سراغ متخصصی بروید که اطلاعات به‌روز و مهارت کافی داشته باشد. پیش از کامپوزیت، باید معاینه شوید تا وضعیت دندان‌های شما مشخص شود. گاهی به دلیل شلوغی دندان‌ها، کامپوزیت گزینه مناسبی نیست. در معاینه اولیه، وضعیت سلامت دندان‌های شما مشخص می‌شود و اگر پوسیدگی وجود داشته باشد، باید ابتدا به درمان آن پرداخت.
پس از آن‌که کامپوزیت خود را انجام دادید، حتما به توصیه‌های متخصص توجه کنید و در کنار آن این نکاتی را که نوشتیم، در نظر داشته باشید. با رعایت همین اصول ساده، می‌توانید از هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید.
حالا که علت زرد شدن کامپوزیت دندان را می‌دانید، نخ دندان، مسواک و خمیردندان مناسب، همان چیزی‌ست که در قدم اول به آن احتیاج دارید. می‌توانید سری به فروشگاه اسنپ مارکت بزنید و از بین برندهای متفاوت، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنید و بی‌دردسر جلوی در خانه تحویل بگیرید. اگر تجربه‌ای دارید، حتما با ما به اشتراک بگذارید تا راهنمایی هم برای دیگران باشد.