وقتی می‌‌گوییم خواص میخک، در واقع منظور همان جوانه‌های گل درخت میخک به صورت خشک شده هستند. نام علمی این گیاه «سیزیژیوم آروماتیکوم» بوده و با نام میخک صدپر هم شناخته می‌شود. طبع میخک گرم و خشک است و به خاطر فواید بسیاری که برای بدن دارد از دو هزار سال پیش مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به برخی از خواص میخک اشاره می‌کنیم.
خواص میخک و کاربرد های آن
جوانه‌های گل میخک به دو صورت خشک و آسیاب شده استفاده می‌شوند. از این ماده هم به عنوان چاشنی برای غذاهای کبابی، هم به صورت دمنوش و هم به عنوان ادویه اصلی در غذاهای هندی کاربرد دارد. علاوه بر اینها، بیشترین استفاده از میخک در طب سنتی برای کمک به بهبود بیماری‌های مختلف است.
ارزش غذایی میخک
با توجه به اینکه میخک به صورت جوانه خشک یا آسیاب شده و یا روغن باشد، ارزش غذایی متفاوتی خواهد داشت. در جوانه‌های میخک، فیبر، ویتامین و مواد معدنی وجود دارد و بنابراین برخی از مواد مهم بدن را تأمین می‌کند. روغن میخک غنی از پتاسیم، سدیم، آهن، فسفر، ویتامین‌های A و C است.
ارزش غذایی یک قاشق چای خوری میخک آسیاب شده (2 گرم) نیز عبارت است از:
- منگنز
- ویتامین K
- 6 واحد کالری
- یک گرم کربوهیدرات
- یک گرم فیبر
- روغن میخک
خواص گل میخک
- برطرف کننده درد دندان و گوش
- تقویت مغز و حافظه با استفاده از دم کرده میخک
- درمان سردرد و ضعف اعصاب
- جلوگیری از سرطان
- مؤثر در درمان تنگی نفس
- تقویت کننده کبد، کلیه و معده
- اشتها آور است
- تب بر
- مفید برای گردش خون و قلب
- تقویت سیستم ایمنی
- مؤثر در کاهش قند خون
- کمک به کاهش وزن
- کمک به افراد دیابتی
- محافظت از کبد
- تقویت دستگاه گوارش
- باعث استحکام بیشتر استخوان‌ها
- کمک به پاک سازی خون
- مؤثر در سلامت پوست و مو
خواص میخک برای مو
- درمان ریزش مو: میخک به شکل‌های مختلفی می‌تواند باعث تقویت موها شود. زمانی که روغن میخک را به پوست سر می‌مالید، باعث گردش خون بیشتر در آن قسمت شده و به این ترتیب موها تقویت می‌شوند.
- طراوت و شادابی موها: اگر پس از رنگ کردن موها، از چای میخک سرد شده، به عنوان شامپو برای شستن موها استفاده شود، کمک زیادی به طراوت و شادابی موها می‌کند.
- نرم کننده مو: ترکیب میخک و زوغن زیتون، باعث نرمی موها می‌شود.
- افزایش حجم مو: میخک و یا روغن میخک می‌تواند منجر به افزایش حجم مو شود.
خواص میخک برای پوست
- درخشندگی پوست: مصرف میخک به صورت ماسک می‌تواند به از بین بردن جوش، زخم و عفونت پوست شده و به این ترتیب پوست شاداب‌تر و درخشان‌تر شود. چرا که میخک خاصیت ضدباکتریایی دارد.
- بهبود زخم: اگر روغن میخک به صورت روزانه استفاده شود، در بهبود زخم‌های پوستی مؤثر خواهد بود.
- سلامت پوست: میخک با دارا بودن خواص آنتی‌اکسیدانی قوی، در سلامت پوست مؤثر است.
- درمان آکنه: میخک خاصیت ضد باکتریایی دارد و به منظور درمان جوش سرسیاه، سرسفید و زخم مفید خواهد بود. به این منظور باید روغن میخک را روی پوست بمالید.
- جوان سازی پوست: میخک حاوی آنتی اکسیدان بوده و به این ترتیب می‌تواند رادیکال‌های آزادی که منجر به ایجاد چین و چروک در پوست می‌شوند را خنثی کند. به این ترتیب پوست جوان‌تر می‌ماند.
خواص میخک برای سلامت دهان و دندان
- به منظور بهبود سلامت دهان و دندان، میخک را در دهان گذاشته و بجوید. نتایج این کار عبارتند از:
- آرامش اعصاب: بوی خوب میخک استرس را از فرد دور کرده و باعث آرامش اعصاب می‌شود.
- رفع بوی بد دهان: بوی بد دهان ناشی از نوعی باکتری غیرهوازی در زبان است. میخک به دلیل خواص ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضد میکروبی خود، باکتری‌های معده و دهان را از بین می‌برد.
- سفید کردن دندان‌ها: بدین منظور باید پودر میخک را به خمیردندان اضافه کرده و هر روز در حدود 10 دقیقه با آن مسواک بزنید. این کار همچنین مانع از کرم خوردگی دندان‌ها می‌شود.
میخک و لاغری
میخک از یک طرف با افزایش متابولیسم بدن و از طرف دیگر با کاهش اشتها می‌تواند به لاغری کمک کند. البته این کار را نباید به صورت خودسر انجام دهید، بلکه حتماً مصرف آن تحت نظر پزشک باشد. چرا که استفاده بیش از اندازه از میخک، عوارض خاص خود را دارد.
خواص میخک برای مردان
از مشکلات شایع در میان مردان، می‌توان به اختلال در نعوظ و کاهش میل جنسی اشاره کرد. ریشه این مشکلات به دلیل اختلال در هورمون‌های مردانه (تستسترون) است. میخک با تنظیم سطح این هورمون، مشکلات مردانه را حل کرده و همچنین می‌تواند به تقویت اسپرم‌ها نیز کمک کند.
خواص میخک برای زنان
در طب سنتی گفته می‌شود که یکی از دلایل رایج ناباروری، سرد شدن مزاج رحم است. میخک طبع گرمی دارد که می‌تواند رحم را به تعادل رسانده و به این ترتیب سبب تقویت رحم و بهبود عملکرد تخمدان‌ها شود.
میخک برای سرماخوردگی
در ترکیبات این گیاه، دو ماده انوژنول و گلیک اسید وجود دارد که دارای خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی بوده و می‌تواند به تسکین گلودرد کمک کند. میخک نوعی خلط آور طبیعی است که باعث پاک کردن مجرای تنفسی می‌شود. میخک خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی داشته و باعث تقویت سیستم ایمنی در بدن می‌شود. از دیگر خواص میخک این است که بدن را از عفونت‌ها و سموم مختلف پاکسازی می‌کند. علاوه بر این، خارش گلو که در نتیجه سرفه خشک به وجود می‌آید را نیز کاهش می‌دهد.
دمنوش این گیاه باعث کاهش علائم سرماخوردگی مثل آبریزش بینی و سرفه می‌شود.
خواص دمنوش میخک
علاوه بر فوایدی که برای میخک، پودر و روغن ذکر شد، حالا نوبت به دمنوش میخک است. در ادامه به خواص این دمنوش اشاره می‌کنیم:
- درمان ناتوانی جنسی
- رفع گرفتگی عضلات
- بهبود روماتیسم
- کاهش دردهای کمر
- تقویت و پاکسازی کبد و طحال
- کمک به درمان ناراحتی‌های گوارشی
- کمک به درمان زخم معده
- تقویت مغز و حافظه
- رفع استرس
روش آماده کردن دمنوش گل میخک
ابتدا ۱۰ گرم میخک را داخل یک لیتر آب جوش ریخته و بگذاید به مدت 5 دقیقه دم بکشد. البته توجه داشته باشید با توجه به اینکه میخک طبع گرمی دارد، مصرف این دمنوش به افراد گرم مزاج توصیه نمی‌شود.
میخک و اثر آن بر زخم معده
زخم‌های گوارشی یا همان زخم معده، بسیار دردناک بوده و در قسمت‌های مخاط معده، اثنی عشر و یا مری ایجاد می‌شوند. علت ایجاد این زخم‌ها معمولاً به خاطر کاهش پوشش محافظ معده است. کاهش این پوشش در اثر عواملی مثل ژنتیک، عفونت و استرس ایجاد می‌شود. ترکیبات گیاه میخک می‌تواند در درمان زخم‌های معده مؤثر باشد. البته ناگفته نماند که بررسی تأثیر میخک بر زخم معده، بیشتر در حیوانات صورت گرفته است. بنابراین با اینکه میخک می‌تواند به بهبود زخم معده انسان‌ها هم کمک کند، اما هنوز نیاز است تا مطالعات بیشتری در مورد تأثیر آن روی انسان صورت گیرد.
خواص چای دارچین و میخک
- انگل روده‌ای: دارای خاصیت ضد انگل، ضد باکتری و ضد قارچ بوده و تأثیر زیادی در از بین بردن انگل روده دارد.
- لاغری: باعث کاهش اشتها و افزایش چربی سوزی شده و در نهایت منجر به لاغری می‌شود.
- آرتروز:خاصیت ضدالتهابی و ضد درد دارد و به این ترتیب می‌تواند برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید مؤثر واقع شود.
- سلامت پوست: این چای به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدان، منجر به کاهش چین و چروک پوست می‌شود.
- تب: می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی شود و در عین حال تب را هم کاهش دهد.
- هضم غذا: بزاق دهان را افزایش داده و به هضم بهتر و سریع تر غذا کمک می‌کند.
- عفونت سینوس: می‌تواند به کاهش التهاب سینوس‌ها کمک کرده و سردرد‌های ناشی از عفونت سینوس‌ها را کاهش دهد.
میخک و تنظیم قند خون
طبق تحقیقی که روی حیوانات انجام شد، مشخص شد که میخک می‌تواند در کنترل قند خون مؤثر باشد. به این صورت که عصاره میخک به متعادل شدن قند خون آنها کمک می‌کند. آزمایش دیگری روی حیوانات نشان داد که عصاره میخک، باعث افزایش ترشح انسولین و در نتیجه افزایش انتقال قند، از خون به سلول‌ها می‌شود. انسولین همان هورمونی است که وظیفه‌اش، انتقال قند از خون به سلوهاست. بنابراین وجود انسولین برای تنظیم سطح خون واجب است.
میخک و سلامت استخوان ها
مشکل کاهش تراکم استخوان، می‌تواند منجر به پوکی استخوان شده و در نتیجه احتمال خطر شکستگی یا ترک استخوان بیشتر شود. این مشکل در بسیاری از سالمندان مشاهده می‌شود.
آزمایشی که روی حیوانات انجام شده، نشان داده است که ترکیباتی در میخک وجود دارند که می‌توانند در حفظ توده استخوانی مؤثر باشند. در این مطالعه دیده شد که اوژنول موجود در ترکیبات میخک، می‌تواند تراکم و مقاومت استخوان و در نتیجه پوکی استخوان‌ها را بهبود ببخشد.
از دیگر خواص میخک این است که حاوی ماده معدنی‌ای به نام منگنز است که در حفظ سلامت استخوان‌ها نقش زیادی دارد. طی آزمایشی، مصرف 12 هفته از مکمل‌های منگنز توسط حیوانات، باعث تراکم مواد معدنی در استخوان و همچنین رشد استخوان شد.
همانطور که گفتیم تأثیر میخک بر تراکم استخوان در سطح آزمایشگاهی روی حیوانات بررسی شده و هنوز نیاز است تا در مورد تأثیر آن بر تراکم استخوان‌ها انسان، تحقیقات بیشتری صورت بگیرد.
تأثیر میخک بر سرطان
تحقیقاتی که در مورد تأثیر میخک بر سرطان انجام شده، نشان داده است که عصاره میخک می‌تواند در توقف رشد تومورهای سرطانی مؤثر باشد. همچنین روغن میخک غلیظ می‌تواند منجر به مرگ سولی در 80 درصد سلول‌های سرطانی موجود در مری شود.
در آزمایش دیگری، اوژنول موجود در میخک منجر به مرگ سلولی در سلول‌های سرطانی گردن رحم شد.
اما از آنجایی اوژنول به مقدار زیاد، سمی است و استفاده بیش از حد روغن میخک می‌تواند باعث آسیب به کبد مخصوصاً در کودکان شود. بنابراین نیاز است در این زمینه تحقیقات بیشتری در مورد اثرات آن بر سلامتی انسان صورت بگیرد.
عوارض میخک
با تمام مزایایی که در مورد خواص میخک برای سلامتی بدن گفتیم، اما زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. در زیر به برخی از این عوارض می‌پردازیم:
- کاهش قند خون: افراد مبتلا به هیپوگلیسمی باید در مصرف میخک احتیاط کرده و حواسشان به کنترل قند خونشان باشد.
- تشنج: میخک می‌تواند منجر به نامنظم شدن فعالیت الکتریکی مغز شده و به این ترتیب فرد در معرض تشنج قرار بگیرد.
- حساسیت و آلرژی: مصرف زیاد این گیاه می‌تواند منجر به بروز کهیر، راش، گرفتگی گلو و حتی آنافیلاکسی شود.
- افزایش خونریزی: ماده‌ای به نام اوژنول در ترکیبات میخک وجود دارد که خاصیت رقیق کنندگی خون را دارد و مصرف زیاد میخک می‌تواند فرد را در معرض خطر خونریزی قرار دهد. بنابراین افراد مبتلا به هموفیلی و افرادی که از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند، باید به این مورد توجه داشته باشند.
مصرف متعادل میخک
با توجه به اینکه در مورد خواص میخک بر سلامتی به موارد مثبت زیادی اشاره کردیم، بنابراین شما می‌توانید این گیاه را در رژیم غذایی خود بگنجانید. می‌توانید میخک آسیاب شده را به عنوان ادویه در غذاهای خود استفاده کرده و عطر و طعم خوبی به آنها بدهید. اما از آنجایی که طبع این ماده گرم است، افراد گرم مزاج باید در مصرف آن محتاط باشند. در نظر داشته باشید که مصرف میخک هم مثل هر ماده دیگری، باید به صورت متعادل باشد، چون زیاده روی در مصرف آن می‌تواند عوارضی در پی داشته باشد.
کلام آخر
در متن بالا به معرفی گیاه میخک و ارزش غذایی آن پرداختیم. سپس در مورد خواص میخک و تأثیرات آن بر سلامتی و همچنین طرز تهیه دمنوش میخک و فواید آن صحبت کردیم. در آخر هم گفتیم که زیاده روی در مصرف دمنوش، می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی شود.
دمنوش میخک رو مگه میشه خورد؟! آدم احساس میکنه مایع دندونپزشکی سر میکشه :/
از قدیم تا به امروز، گیاه و ادویه میخک به عنوان یک مسکن، برای درد عضلات و دندان درد به کار می‌رود. از دیگر خواص میخک، افزایش چربی‌سوزی و کاهش وزن است. همچنین میخک برای زنان و مردان به عنوان یک گیاه تقویت‌کننده قوای جنسی شناخته می‌شود.