به هر خطه از کشورمان که سر می‌زنیم، متوجه می‌شویم که هر یک علاوه بر آداب و رسوم خاص خود، مواد غذایی خاصی دارد که فقط مختص به همان ناحیه است. دلال که البته گاهی آن را با نام دلار یا درار هم می‌شناسند، نوعی چاشنی معروف شمالی مخصوص استان‌های مازندران و گیلان است که از آن برای طعم دادن انواع میوه مثل گوجه سبز یا برخی دسرها مانند بورانی و حتی ماست استفاده می‌شود. در این مطلب از اسنپ مارکت می‌خواهیم شما را با طرز تهیه دلال آشنا کنیم و موارد استفاده آن را با شما به اشتراک بگذاریم.
سبزی دلال یا دلار چیست؟
قبل از پرداختن به طرز تهیه دلال گوجه سبز یا دیگر انواع دلال که به نمک سبز هم شهرت دارند، بهتر است کمی درباره ترکیبات این سبزی صحبت کنیم. این چاشنی فوق خوشمزه از مخلوط کردن سبزی‌های معطر و خاص شمال کشور تهیه می‌شود. این سبزی‌ها هر کدام علاوه بر مزه بی نظیری که دارند، خواص فوق العاده ای هم برای بدن خواهند داشت. از جمله سبزی‌هایی که در طرز تهیه دلال به آن‌ها نیاز داریم می‌توانیم به مواردی همچون جعفری، سیر تازه، گشنیز، پونه کوهی که در زبان محلی به آن اوجی می‌گویند، سوسنبر، خالواش، چوچاق، نعناع و بو انجیر اشاره کنیم.
ترکیب این سبزیجات به دلیل آهن فراوانی که دارند، در رفع کم خونی افراد کمک کننده است و می‌تواند عوارض ناشی از این بیماری را کاهش دهد. همچنین از دلال می‌توانید به منظور رفع نفخ معده و از بین بردن رفلاکس آن استفاده کنید. از دیگر خواص این سبزی می‌توانیم به مواردی همچون شادابی پوست، کنترل قند خون، کاهش کلسترول، کنترل فشار خون و بهبود کیفیت پوست اشاره کنیم. در ادامه به صورت دقیق تر به معرفی هر یک از این سبزیجات و خواص آن‌ها می‌پردازیم.
جعفری
جعفری از سالیان گذشته و حتی از دوران یونان باستان مورد توجه مردم بوده است. این سبزی که گاهی به دلایل خواص زیادی که داشت با نام گیاه مقدس شناخته می‌شد، چند نوع مختلف برگ صاف، برگ مجعد و نوع هامبورگ دارد که هر یک به شکل خاص خود هستند و برای موارد خاصی کاربرد دارند. از فواید این سبزی با قدمتی دیرینه می‌توانیم به موارد متعددی همچون مبارزه با سرطان، مبارزه با التهاب، افزایش ایمنی بدن، محافظت از قلب، ارتقاء سلامت استخوان، کمک به رفع کم خونی، کمک به سلامتی غدد، رفع باکتری، درمان اسهال، بهبود رگ‌های خونی و جوانسازی آن‌ها و بهبود عمل هضم اشاره کنیم.
سیر تازه
سیر تازه یکی دیگر از ترکیباتی است که در طرز تهیه دلال به آن نیاز داریم. همه می‌دانیم خواص سیر آن را به معجزه ای برای طبیعت تبدیل کرده است و با وجود بویی که از خود بر جای می‌گذارد، از آن در موارد متعددی استفاده می‌کنیم. این ماده که سرشار از فسفر، کلسیم، روی، آهن، پتاسیم و مجموعی دیگر از مواد معدنی، ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان‌هاست، کالری بسیار پایینی دارد و حتی سدیم موجود در آن نیز کم است. هر چه از خواص سیر تازه بگوییم کم گفته ایم. اما برخی از معمول ترین فواید این ماده غذایی پرخاصیت شامل درمان سرما خوردگی و برطرف کردن سرفه، کاهش فشار خون بالا، کاهش سطح کلسترول بدن، بهبود و تقویت سلامت قلب و عروق، پیشگیری و مبارزه با آلزایمر، درمان زخم‌ها، کمک به بهبود مسمومیت افراد با فلزات سنگین، کمک به هضم غذا، سلامت استخوان، تقویت سیستم ایمنی و تنظیم قند خون هستند.
گشنیز
گشنیز را می‌توانیم یکی دیگر از سبزی‌های معطر به کار رفته در طرز تهیه دلال برشمریم. این سبزی با خواص بی نظیر خود در رفع باکتری‌های بدن مؤثر عمل می‌کند. از گشنیز همچنین به دلیل ترکیباتی که دارد در تهیه انواع محصولات پوستی ضد جوش استفاده می‌شود. گشنیز ضد کرم است و به رفع این مشکل بدن کمک می‌کند. از دیگر خواص گشنیز می‌توانیم به رفع سوء هاضمه، جلوگیری از نفخ معده، تقویت کننده اعصاب، درمان دیابت، تقویت کننده مغز و بهبود سلامت کبد اشاره کنیم.
پونه کوهی
پونه کوهی یکی از سبزیجاتی است که در نقاط مختلف کشور یافت می‌شود و از آن برای موارد گوناگون بهره می‌برند. این ماده فوق معطر به اشکال گوناگون تازه و خشک در تهیه انواع مواد خوراکی و دمنوش مورد استفاده قرار می‌گیرد. پونه کوهی هم مانند سایر سبزیجاتی که معرفی کردیم، تأثیرات خوبی در رفع نفخ و درد معده دارد و از بین برنده کرم‌های ایجاد شده در این ناحیه از بدن است. شما حتی در زمان ترش کردن معده می‌توانید از پونه کوهی برای برطرف کردن این حالت کمک بگیرید. این ماده که سرشار از فیبر است، بهترین انتخاب برای بهبود سلامت دستگاه گوارش خواهد بود. ضمن اینکه یک درمان خانگی فوق العاده برای رفع اسهال است، خصوصاً اگر قبل از استفاده با ماست ترکیب شود.
سوسنبر
سوسنبر که با نام نعناع فلفلی هم شناخته می‌شود، از دیگر مواد اولیه به کار رفته در طرز تهیه دلال است که به عنوان یک سبزی مخصوص شمالی‌ها از آن یاد می‌شود. این سبزی که طبعی گرم و خشک دارد، علاوه بر عطر و طعم بخشیدن به دلال و دیگر دستورالعمل‌های غذایی، خواص دارویی زیادی هم دارد. این سبزی سرشار از انواع ویتامین‌ها، پروتئین و مجموعی از مواد معدنی مورد نیاز بدن است و به تنهایی یک ماده غذایی کامل محسوب می‌شود. از این ماده به اشکال مختلف خصوصاً برای تهیه چای و قطره استفاده می‌شود. از خواص سوسنبر هم می‌توانیم به بهبود عملکرد کبد، درمان سرماخوردگی یا آنفولانزا، رفع مشکلات تنفسی مثل سینوزیت، درمان درد پا، رفع سرمازدگی پاها، درمان بوی بد پاها، از بین بردن بوی بد دهان و ضد سرطان بودن آن اشاره کنیم.
خالواش
خالواش که از سبزی‌های مختص شمال کشور و البته یک جزء اصلی از طرز تهیه دلال محسوب می‌شود، در واقع همان پونه وحشی است که به دلیل شهرت خود حتی مورد توجه مسافران هم قرار می‌گیرد. طبع این ماده مانند سایر سبزیجات گرم و خشک است به همین دلیل افرادی که چنین طبعی دارند با مصرف آن ممکن است دچار گرفتگی یا حساسیت شوند. از خواص خالواش می‌توانیم به مواردی همچون بهبود عملکرد دستگاه گوارش، درمان سینوزیت، درمان افسردگی با خاصیت آرامبخشی، بهبود دردهای عضلانی، بهبود رماتیسم و ورم مفاصل و تنظیم قاعدگی اشاره کنیم. از خالواش به اشکال گوناگون استفاده می‌شود که به کار بردن آن در طرز تهیه دلال، تهیه دمنوش، عرق پونه، روغن و ترکیب با مواد غذایی دیگر جزئی از این موارد محسوب می‌شوند.
نعناع
نعناع یکی دیگر از سبزیجات بی نظیر موجود در طبیعت است که جزئی از دستورالعمل و طرز تهیه دلال هم به شمار می‌آید. این گیاه فوق العاده خوشبو و بسیار مطبوع که البته مانند سایر سبزیجات طعم تلخی دارد، خواص فوق العاده ای برای بدن دارد که شاید خاصیت ضد تهوعی آن یکی از برجسته ترین این خواص باشد. از این سبزی می‌توان برای رفع مشکلات گوناگون در بدن همچون کاهش دردهای عضلانی، بهبود بوی بد دهان، تسکین عفونت لثه، دهان و ضد عفونی کردن آن‌ها، رفع مشکلات گوارشی و عفونت‌های تنفسی اشاره کنیم که البته تنها بخش کوچکی از خواص این ماده محسوب می‌شوند.
بو انجیر
از دیگر ترکیبات طرز تهیه دلال می‌توانیم به بو انجیر اشاره کنیم که با برگ‌هایی لطیف به دلیل پرزهای خود شناخته می‌شود. این گیاه فوق خوشبو و معطر، طعمی شیرین دارد و مزه آن نزدیک به گیاه مرزه است. بو انجیر به دلیل طبع گرم خود بهتر است با مواد غذایی با طبع سرد مخلوط و استفاده شود. این سبزی هم خواص درمانی مشابهی با سایر سبزیجات دارد.
چوچاق
چوچاق که آن را با نام زولنگ هم می‌شناسند، تنها یک سبزی خوشمزه برای استفاده در طرز تهیه دلال نیست. این سبزی به دلیل خواص خود به عنوان یک درمان دارویی طب سنتی نیز شناخته می‌شود. از چوچاق در تهیه مواد غذایی مختلف، خصوصاً زیتون پرورده، جوجه ترش و کباب ترش شمالی هم استفاده می‌شود. برخی افراد هم در تهیه باربیج از آن استفاده می‌کنند. این گیاه خودرو، بسیار اشتها آور است، به همین دلیل مصرف آن در افرادی که دچار چنین بی اشتهایی هستند، توصیه می‌شود. از دیگر خواص چوچاق می‌توانیم به مواردی همچون برطرف کننده درد، رفع سنگ کلیه و مثانه، خون سازی، رفع بیماری‌های روماتیسمی، رفع التهابات و تسکین دهنده اعصاب اشاره کنیم.
طرز تهیه دلال
بعد از بررسی خواص تک تک ترکیبات دلال، نوبت به بررسی طرز تهیه و دستورالعمل آماده سازی آن می‌رسد. این چاشنی به دلیل طعم نمکی خود، جایگزینی برای این ماده محسوب می‌شود. اگرچه بسیار پرخاصیت تر و خوشمزه تر از نمک است. از سوی دیگر تمامی سبزیجاتی که در طرز تهیه دلال به کار رفته اند، با طعم گرم خود بهترین گزینه برای ترکیب با مواد غذایی با طبع سرد محسوب می‌شوند. حال با ما همراه باشید تا طرز تهیه دلال را با شما به اشتراک بگذاریم.
| مواد لازم | میزان مواد لازم |
| گشنیز | 350 گرم |
| کوتکوتو | 200 گرم |
| بو انجیر | 200 گرم |
| نعناع | 100 گرم |
| چوچاق | 100 گرم |
| نمک | 2 قاشق غذاخوری |
- زمان آماده سازی: 30 دقیقه
- زمان تهیه: 10 دقیقه
- سرو برای: بسته به میزان استفاده
- میزان انرژی: 45 کالری در 100 گرم
گام اول
در ابتدا برای طرز تهیه دلال باید سبزیجات مربوط به این ترکیب فوق العاده را تهیه کنید. دقت داشته باشید که مانند آنچه در شروع مطلب گفتیم، تعداد این سبزیجات می‌تواند متغیر و بیش از موارد ذکر شده در دستورالعمل ما باشد و این کاملاً به ذائقه شما بستگی دارد. اما در تهیه سبزیجات حتماً به تازه بودن آن‌ها دقت کنید.
گام دوم
در قدم بعدی باید سبزیجات را پاک کرده و آن‌ها را به خوبی بشویید. ساقه‌های ضخیم سبزیجات را جدا کنید، اما نمونه‌هایی را که ساقه نرمی دارند، همراه با سایر سبزیجات استفاده کنید. در ادامه نیز آن‌ها را به خوبی با آب و نمک تا چند مرتبه بشویید.
گام سوم
در مرحله بعدی باید اجازه دهید تا آب سبزی‌های ذکر شده به خوبی جدا شود. سپس آن‌ها را روی پارچه پهن کنید تا کاملاً خشک شوند و رطوبت آن‌ها به خوبی از بین برود.
گام چهارم
در نهایت باید سبزی‌ها را به خوبی خرد کنید. از آن جایی که دلال باید کاملاً یکدست باشد، باید از غذاساز یا سبزی خردکن برای این کار استفاده کنید. در نهایت نمک را کم کم به ترکیب اضافه کرده و آن را در ظرف‌های شیشه ای نگهداری کنید. نگهداری طولانی مدت دلال در یخچال یا طولانی شدن زمان ریختن نمک در آن باعث تیره تر شدن رنگ این ترکیب می‌شود. ضمن اینکه برای حفظ ماندگاری و خواص دلال می‌توانید آن را در فریزر نگهداری کنید.
اما در طرز تهیه دلال ماست هم تنها کافی است که پونه وحشی را به همراه سوسنبر، سیر تازه، جعفری، نعناع، گشنیز و نمک با هم ترکیب کرده و از آن برای خوش طعم کردن ماست استفاده کنید. به این منظور می‌توانید دلال آماده شده را در فریزر نگهداری کنید تا در مواقع لزوم برای ترکیب در ماست از آن بهره ببرید.
موارد استفاده از دلال
حال که با طرز تهیه دلال آشنا شدید، شاید بهتر باشد با موارد مصرف این سبزی ترکیبی خوشمزه نیز آشنا شوید. از دلال برای خوشمزه تر کردن طعم خیار به عنوان جایگزینی برای نمک استفاده می‌شود. این ترکیب گزینه فوق العاده ای برای استفاده در انواع اسموتی، به شمار می‌آید. از این سبزی برای تهیه انواع آبمیوه و برای عطر و طعم بخشیدن به آن‌ها استفاده می‌شود. شما می‌توانید هنگام میل کردن انواع میوه‌های ترش مثل گوجه سبز، کیوی، آلوچه، سیب ترش، توت فرنگی و پرتقال از دلال یا نمک سبز به منظور خوشمزه تر کردن آن‌ها استفاده کنید.
برای تهیه یک نوشیدنی خوشمزه می‌توانید از کمی لیمو، دلستر مالت تلخ و کمی چاشنی دلال استفاده کنید. شما می‌توانید طعم و عطر ماست و دوغ را با این ترکیب به یاد ماندنی کرده و البته اثر سردی این لبنیات را خنثی کنید. در تهیه سالاد شیرازی می‌توانید دلال را به عنوان جایگزینی برای نعناع به کار ببرید. ترکیب دلال با موهیتو و لیموناد هم می‌تواند برای بسیاری از افراد جذاب باشد. از این ماده همچنین می‌توانید در سرو بورانی بادمجان و اسفناج، تهیه سکنجبین و تهیه انواع مرغ و ماهی استفاده کنید.
جمع بندی
دلال یا نمک سبز یکی از چاشنی‌های معروف شمالی‌ها خصوصاً خطه گیلان و مازندران است که از ترکیب سبزی‌های معطری همچون خالواش، نعناع، سیر تازه، بو انجیر، پونه کوهی، چوچاق و سوسنبر تهیه می‌شود. همانطور که در این مطلب از اسنپ مارکت هم به آن اشاره کردیم، هر یک از این سبزیجات خواص بی نظیری برای بدن به دنبال دارند و ترکیب آن‌ها با یکدیگر می‌تواند یک ماده بسیار خوشمزه و پرخاصیت برای تمامی افراد ایجاد کند. شما می‌توانید از دلال در تهیه مزه بخشیدن به انواع خوراکی، نوشیدنی، غذا و دسر استفاده کنید. برای تهیه سبزیجات تازه و خوش عطر و بو می‌توانید به اسنپ مارکت مراجعه کنید.