هر کس به دلایل مورد نظر خود برای اهدای خون اقدام می‌کند. بسیاری از افراد این کار را به صورت مداوم انجام می‌دهند و اغلب هم همین گروه به عنوان اهدا کنندگان همیشگی خون منجر به ثابت نگه داشتن بانک خون می‌شوند. اما زنان به نسبت مردان کمتر برای اهدای خون داوطلب می‌شوند. این مسئله به دلایل زیادی رخ می‌دهد.
البته تمامی افراد از جمله زنان برای اینکه بتوانند خون خود را اهدا کنند، باید شرایط خاص خود را داشته باشند. در این راهنمای سلامتی از مجله اسنپ مارکت به بررسی شرایط اهدای خون برای بانوان می‌پردازیم و موارد منع اهدای خون را در این گروه از افراد بررسی می‌کنیم.
مزایای اهدای خون
شاید برای شما جالب باشد که بدانید اهدای خون علاوه بر ایجاد حس انسان دوستانه و آن حال و هوای سخاوتمندانه که می‌تواند نجات بخش زندگی افراد باشد، مزایای فوق العاده ای دیگری نیز به همراه دارد. برای مثال تحقیقات نشان می‌دهند که اهدای خون یک کالری سوز قوی برای بدن است که می‌تواند در کاهش انرژی اضافی بدن نقش داشته باشد. برخی دیگر از آمارها نیز نشان می‌دهند که افراد به دلیل احساس خوبی که از اهدای خون کسب می‌کنند، اغلب نسبت به دیگران کمتر دچار افسردگی می‌شوند و زندگی شادتر و همچنین عمر طولانی تری را نیز تجربه می‌کنند.
علاوه بر این موارد برای افرادی که دارای هموگلوبین بالا هستند، اهدا کردن خون در کاهش ویسکوزیته خون کمک کننده خواهد بود. این حالت با تشکیل لخته‌های خونی که منجر به سکته قلبی و مغزی می‌شود در ارتباط است. بنابراین خون دادن می‌تواند در داشتن قلب و عروقی سالم تر کمک کننده باشد. دیگر مزیت اهدای خون برای افرادی است که به مشکل هموکروماتوز دچار هستند. این افراد با انجام این کار مانع از تجمع بیش از حد آهن در بدن خود می‌شوند و با اهدای خون از بروز مشکلات سلامتی جلوگیری می‌کنند.
شرایط اهدای خون برای بانوان
بانوان هم مانند آقایان می‌توانند در هر زمانی برای اهدای خون به مراکز مورد نظر مراجعه کنند. البته توجه به شرایط اهدای خون برای بانوان لازم است. افراد سالم و بالغ می‌توانند این کار را هر 3 ماه یکبار انجام دهند. البته یک سری شرایط عمومی وجود دارند که هر فردی قبل از اقدام برای اهدای خون باید از آنها برخوردار باشد. اما یکی از عللی که زنان کمتر برای اهدای خون داوطلب می‌شوند، بحث کم خونی بیشتر در آن‌هاست که به دلایل متعدد از جمله دوره‌های قاعدگی ماهانه، زایمان و سیستم ایمنی بدن به آن دچار می‌شوند.
سن
یکی از موارد مهم برای اهدای خون این است که شما در محدوده سنی مقرر شده قرار داشته باشید. بر این اساس افراد کمتر از 18 سال و اشخاص بالای 60 سال قادر به اهدای خون نیستند. البته سن قانونی می‌تواند از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد.
سطح هموگلوبین
هموگلوبین در اصل همان پروتئین موجود در گلبو‌ل‌های قرمز خون است که کار انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن را بر عهده دارد. کمبود هموگلوبین می‌تواند نشانه ای از یک مشکل یا بیماری باشد که عوارضی را برای افراد در پی دارد. اما از شرایط اهدای خون برای بانوان، داشتن سطح مناسبی از هموگلوبین است. این میزان نباید از 12.5 گرم در دسی لیتر پایین تر باشد.
میزان نبض
نبض در شرایط اهدای خون برای بانوان اهمیت بسیاری دارد. نبض در واقع همان ضربان قلب است. یعنی تعداد دفعاتی که قلب شما در هر دقیقه ضربان می‌زند. اگرچه میزان ضربان قلب یا نبض از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما افراد برای اهدای خون باید بین 50 تا 100 مرتبه ضربان قلب داشته باشند. این مقدار همانطور که گفتیم باید در دقیقه محاسبه شود. ضمن اینکه از دیگر شرایط اهدای خون در بانوان این است که ضربان قلب نباید با بی نظمی همراه باشد.
وزن، یکی از شرایط اهدای خون برای بانوان
یکی دیگر از مواردی که در لیست شرایط اهدای خون برای بانوان و البته آقایان به آن توجه می‌شود، میزان وزن بدن است. این مورد به دلیل اطمینان از ایمنی افراد در لیست شرایط لازم قرار گرفته است. از طرف دیگر حجم خون موجود در بدن افراد بر اساس وزن آنها خواهد بود و نشان دهنده این است که یک فرد توانایی لازم برای اهدای خون را دارد یا خیر. به طور معمول یک فرد بالغ باید حداقل 45 کیلوگرم وزن داشته باشد تا بتواند برای خون دهی اقدام کند.
دمای بدن
این مورد نیز به دلیل اطمینان از نرمال بودن وضعیت افراد اهدا کننده است. به این ترتیب دمای بدن فرد متقاضی نباید از 37.50 تجاوز کند. در بسیاری از مواقع دمای بالا نشان از وجود تب در افراد است و مانعی برای اهدای خون خواهد بود.
فشار خون
از دیگر شرایط اهدای خون برای بانوان که باید به آن توجه شود، فشار خون است. بر این اساس فشار خون سیستولیک باید بین 100 تا 180 و فشار خون دیاستولیک باید بین 50 تا 100 میلی لیتر جیوه باشد. برای اطلاع از فشار خون خود می‌توانید به مراکز بهداشتی محل زندگی مراجعه کنید.
شرایط روحی و فیزیکی
فردی که برای اهدای خون اقدام می‌کند، علاوه بر موارد ذکر شده، باید از وضعیت روحی و جسمی خوبی برخوردار باشد. این مورد خصوصاً در مورد وضعیت سلامتی با حساسیت بسیار بالایی پیگیری خواهد شد. زیرا اهدای خون آلوده می‌تواند منجر به وخیم شدن حال افراد نیازمند به خون شود.
اهدای خون در دوران قاعدگی
در بسیاری از مواقع شاید در شرایط اهدای خون برای بانوان خوانده باشید که در صورت قرار داشتن در دوره قاعدگی نمی‌توانید برای دادن خون اقدام کنید. اما بر اساس گزارش‌های صلیب سرخ، بانوان تنها در مواقع خاصی نمی‌توانند در این دوران خون خود را اهدا کنند. برای مثال اگر هموگلوبین خون شما نرمال باشد مشکلی برای اهدای خون نخواهید داشت. ضمن اینکه برای اهدای خون در دوران قاعدگی نباید درد یا ناراحتی داشته باشید.
البته از آن جایی که اهدای خون گاهی می‌تواند منجر به ضعف و حتی غش کردن در افرادی شود که دچار افت فشار خون می‌شوند، بنابراین توصیه می‌شود که انجام این کار به بعد از دوران پریودی خود موکول شود. پس اگرچه بهتر است در زمان از دست دادن خون برای اهدای خون اقدام نکنید، اما در کل منعی برای انجام این کار در دوران قاعدگی وجود ندارد.
موارد منع اهدای خون در بانوان
تا اینجا شرایط اهدای خون برای بانوان را بیان کردیم که البته بیشتر موارد ذکر شده را می‌توان برای گروه آقایان نیز در نظر گرفت. اما برای اهدای خون محدودیت‌هایی هم وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
- زنانی که برای اهدای خون اقدام می‌کنند، نباید باردار یا شیرده باشند. حتی کسانی که قصد دارند در آینده ای نزدیک برای بارداری اقدام کنند هم در لیست ممنوعه قرار می‌گیرند.
- زنان در چند روز گذشته نباید آنتی بیوتیک یا داروهای مشابه را مصرف کرده باشند.
- بانوان نباید در کمتر از شش ماه گذشته عمل جراحی انجام داده باشند. افرادی که در این مدت زمان گوش خود را سوراخ کرده اند و یا خالکوبی و طب سوزنی داشته اند هم در این لیست قرار می‌گیرند.
- بانوان مبتلا به یک بیماری جدی و کسانی که خون یا فرآورده‌های آن را دریافت کرده اند نیز منع اهدای خون دارند.
- افراد برای اهدای خون نباید در شش ماه گذشته با بیماران مبتلا به زردی یا هپاتیت برخورد کرده باشند.
- افرادی که در 24 ساعت گذشته نوشیدنی الکلی مصرف کرده اند یا به سرفه، آنفولانزا و گلو درد مبتلا هستند، نمی‌توانند خون خود را اهدا کنند.
- افراد مبتلا به آسم، مشکلات کبدی، مشکلات کلیوی، بیماری گرگرفتگی یا غش، سل، اختلالات آلرژیک، افراد دارای لکه‌های بنفش روی پوست، کسانی که هورمون رشد دریافت کرده اند و کسانی که دیابت دارند نیز در لیست ممنوعه برای اهدای خون قرار می‌گیرند.
- در صورتی که به یک بیماری خونی، سرطان، مشکلات قلبی، خستگی، تعریق‌های شبانه، کم خونی، لخته شدن خون یا فشار خون بالا مبتلا هستید، نمی‌توانید برای اهدای خون اقدام کنید.
- افراد مبتلا به کاهش وزن، کسانی که دارای مشکل بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن، کشاله ران و زیر بغل هستند، افرادی که لکه‌های سفید در دهان خود دارند و کسانی که به صورت مداوم دچار تعریق شبانه هستند نیز منع اهدای خون دارند.
- در طول 72 ساعت گذشته نباید کار دندانپزشکی انجام داده یا آسپرین مصرف کرده باشید.
- زنانی که به تازگی واکسینه شده اند یا مالاریای درمان نشده دارند هم در این لیست قرار می‌گیرند.
توصیه‌هایی برای اهدای خون
همانطور که می‌دانید همه خون‌ها شبیه به هم نیستند، پس به همه گروه‌های خونی نیاز است. هر گروه خونی بر اساس وجود یا عدم وجود آنتی ژن‌های خاصی تعیین می‌شود. شما هم بر اساس نوع گروه خونی خود برای خون دهی طبقه بندی می‌شوید. در واقع انتقال خون شما برای یک نیازمند یا بیمار می‌تواند به معنای تفاوت بین مرگ و زندگی باشد، پس این مورد اهمیت زیادی دارد.
توجه داشته باشید که اهدای خون کاری بی خطر است. از طرفی نباید نگران تجهیزات به کار رفته برای دریافت خون باشید، زیرا از وسایل یکبار مصرف استریل برای این کار استفاده می‌شود. اما اگر قصد دارید برای اهدای خون اقدام کنید، باید از قبل به برخی از توصیه‌ها در این زمینه توجه کنید. در ادامه به ذکر این موارد به تفکیک زمان می‌پردازیم.
قبل از اهدای خون
قبل از اهدای خون باید به موارد متعددی توجه کنید تا منعی برای خون دهی نداشته باشید یا پس از آن دچار مشکل نشوید. برای مثال برای بسیاری از افراد این سؤال وجود دارد که آیا می‌توان قبل از اهدای خون قهوه مصرف کرد؟ در پاسخ باید گفت اگرچه این کار منع جدی ندارد، اما بهتر است از مصرف قهوه یا سایر مواد خوراکی کافئین دار قبل از اهدای خون اجتناب کنید. سایر شرایط اهدای خون برای بانوان قبل از اهدا به شرح زیر است.
- با معده خالی برای اهدای خون اقدام نکنید، زیرا باعث کاهش سطح قند خون شما می‌شود و می‌تواند احساس سرگیجه، سبکی سر یا حتی غش را به دنبال داشته باشد.
- بدن خود را قبل از اهدای خون هیدراته کنید. این کار را بهتر است از چند روز قبل از خون دهی انجام دهید. اگرچه در خود مراکز خون گیری بدن شما با ارائه آب هیدراته خواهد شد.
- قبل از اهدای خون باید بدن خود را تقویت کنید. پیشنهاد می‌شود حداقل 30 دقیقه قبل از اهدای خون این کار را انجام دهید. یک وعده غذایی مغذی برای اهدای خون می‌تواند شامل مصرف گوشت، میوه، سبزیجات، حبوبات و لبنیات باشد. البته نباید وعده‌های ناسالم مصرف کنید.
- هیچ دارویی مصرف نکنید. برای اطمینان از این مورد باید از قبل با اعضای تیم مراقبتی خود مشورت کنید.
- برای رفتن به مراکز اهدای خون از لباس راحتی استفاده کنید تا بتوانید به راحتی آستین خود را تا بزنید.
- قبل از اهدای خون نباید سیگار بکشید یا مشروبات الکلی مصرف کنید.
- اگر احساس کسالت یا بیماری دارید، بهتر است از اهدای خون منصرف شوید.
- توصیه می‌شود که شب قبل از اهدای خون در زمان مناسب به بستر بروید و به اندازه کافی بخوابید تا با مشکل مواجه نشوید.
در حین اهدای خون
از دیگر شرایط اهدای خون برای بانوان توصیه‌هایی هستند که باید حین اهدای خون به آنها توجه کنید. این موارد را در ادامه بیان می‌کنیم.
- در طول خون دهی آرامش خود را حفظ کنید. می‌توانید برای ایجاد آرامش با سایرین صحبت کنید، کتاب بخوانید یا به موسیقی گوش دهید.
- آب ارائه شده برای هیدراته شدن بدن را حتماً مصرف کنید.
- اگر در گذشته از ورید خاصی از شما با موفقیت خون گیری شده است، محل قرارگیری آن را با کارمندان مرکز در میان بگذارید.
- هنگام رفتن به مرکز اهدای خون، کارت اهدای خون یا کارت شناسایی خود را به همراه داشته باشید.
- لیست داروهای مصرفی احتمالی را با پرسنل مرکز در میان بگذارید.
بعد از اهدای خون
معمولاً افراد بعد از گذشت چند ساعت از اهدای خون می‌توانند به شرایط عادی خود برگردند. اما حساسیت‌ها برای بانوان یا کسانی که برای بار اول نسبت به اهدای خون اقدام می‌کنند، بیشتر است. به همین دلیل توصیه می‌شود به تمامی موارد مهم قبل، حین و بعد از اهدای خون توجه کنید. از جمله مواردی که باید بعد از اهدای خون به آنها توجه کنید، گزینه‌های زیر هستند.
- بلافاصله بعد از اهدای خون از روی صندلی بلند نشوید. حداقل 5 دقیقه و حداکثر 15 دقیقه را به استراحت بعد از اهدا اختصاص دهید تا بدن شما کمی بازیابی شود. از طرفی از ایستادن زیاد خودداری کنید.
- بعد از اهدای خون نیز می‌توانید به همراه مصرف کیک و آبمیوه اهدایی از سوی مرکز تا 20 دقیقه دیگر استراحت کنید. بهتر است برای بازیابی توان خود آب کافی مصرف کنید.
- همچنین در طول ساعات بعد از اهدای خون حتماً به صورت مداوم آب مصرف کنید. این میزان برای 3 ساعت اول حداقل 3 لیوان است.
- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی اجتناب کنید و وعده‌های غذایی سالم مصرف کنید تا انرژی از دست رفته خود را بازیابی کنید.
- برای پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی، بیش از حد گرم نشوید. به این منظور جلوی آفتاب قرار نگیرید و از دوش آب گرم خودداری کنید. همچنین بهتر است تا چند ساعت نوشیدنی داغ مصرف نکنید.
- تا 12 ساعت بعد از اهدای خون از انجام ورزش‌های سنگین مانند دویدن، دوچرخه سواری یا رفتن به باشگاه خودداری کنید.
- بهتر است تا یک روز بعد از اهدا از رفتن به سر کار (در صورت خطرناک بودن شغل) خودداری کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین تا چند ساعت خودداری کنید.
- بانداژ را برای مدت حداقل 2 ساعت روی ناحیه خون گیری نگه دارید.
- برای پیشگیری از کبودی احتمالی، از کیسه یخ استفاده کنید. این کار را به مدت 15 دقیقه و برای 3 تا 4 بار در طول 1 یا 2 روز انجام دهید. سپس از بسته آب گرم استفاده کنید.
- مصرف برخی از داروهای مسکن خفیف می‌توانند کبودی را بدتر کنند. پس در صورت توان از مصرف آنها اجتناب کنید.
آیا اهدای خون برای همه گروه های خونی قابل پذیرش است؟
افراد با هر گروه خونی می‌توانند برای اهدای خون خود اقدام کنند. این یعنی اینکه در نوع گروه خونی خاصی محدودیت وجود ندارد. اما گروه‌های خونی (O) منفی و (B) منفی به نسبت سایرین کمیاب تر هستند. به همین دلیل نسبت به دریافت خون از افراد دارای این گروه‌های خونی حساسیت بیشتری است، زیرا نیاز بانک خون به چنین گروه‌هایی بیشتر خواهد بود. در اهدای خون سازگاری گروه‌های خونی با هم اهمیت زیادی دارد. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
- گروه خونی (O): این گروه خونی تنها می‌تواند از گروه خونی مشابه خود خون دریافت کند، اما قابلیت انتقال خون به سایر گروه‌های خونی را دارد.
- گروه خونی (A): این گروه خونی می‌تواند از گروه خونی مشابه و گروه خونی (O) خون دریافت کند، اما تنها می‌تواند به گروه‌های (AB) و (A) خون اهدا کند.
- گروه خونی (B): این گروه خونی قادر است از گروه خونی مشابه و گروه خونی (O) خون دریافت کند، اما تنها می‌تواند به گروه‌های (AB) و (B) خون اهدا کند.
جمع بندی
اهدای خون علاوه بر نجات زندگی انسان‌ها زیادی می‌تواند در بهبود سلامتی افراد مؤثر باشد. برای مثال عدم تجمع بیش از حد آهن، داشتن عمر طولانی، عدم ابتلا به افسردگی در کنار کاهش ابتلا به بیماری قلبی از جمله این مزایا به شمار می‌آیند. زنان هم در کنار مردان قادر به اهدای خون هستند، اگرچه به دلیل سیستم بدنی خون و کمبود آهن، در اغلب موارد کمتر از مردان برای این کار اقدام می‌کنند.
در این مطلب شرایط اهدای خون برای بانوان را بررسی کردیم و به موارد منع خون دهی پرداختیم. اما طبق توصیه‌های انجام شده در مطلب بهتر است که قبل از اقدام برای اهدای خون، بدن خود را تقویت کنید. برای خرید بهترین مواد غذایی تقویت کننده بدن با قیمتی مناسب می‌توانید به فروشگاه آنلاین اسنپ مارکت مراجعه کنید.