بررسی تفاوت شیر مادر با شیر خشک، انتخاب بین این دو روش تغذیه نوزاد را برای مادر راحت می‌کند و بی‌شک این موضوع یکی از بزرگ‌ترین تصمیمات والدین در قبال فرزندان است. بسیاری از متخصصان سلامت اعتقاد دارند شیر مادر بهترین انتخاب برای تغذیه نوزاد است؛ اما این امر به دلایل خاصی برای همه زنان امکان‌پذیر نیست.
برای بسیاری، تصمیم برای تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک بر اساس سطح راحتی، سبک زندگی و موقعیت‌های پزشکی متفاوت است. با این وجود دانستن فرق شیر خشک و شیر مادر که در این مقاله وبلاگ اسنپ مارکت بررسی شده است، تصمیم‌گیری را راحت می‌کند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید، خواندن ادامه این مطلب را به شما توصیه می‌کنیم.
تفاوت ارزش غذایی شیر مادر با شیر خشک
تفاوت شیر مادر با شیر خشک، از نظر مواد مغذی و ارزش غذایی، به مادران برای انتخاب بین این دو کمک خواهد کرد. فرق شیر خشک و شیر مادر از نظر تغذیه‌ای به‌صورت مختصر در جدول زیر بررسی شده است:
| مواد مغذی در 100 گرم | شیر مادر | شیر خشک |
| انرژی | 280 کیلوکالری | 250 – 315 کیلوکالری |
| پروتئین | 1.3 گرم | 1.2 گرم |
| کربوهیدرات | 7 گرم | 4.6 گرم |
| چربی | 4.2 گرم | 2.1 گرم |
| سدیم | 15 میلی‌گرم | 13 میلی‌گرم |
| کلسیم | 35 میلی‌گرم | 59 میلی‌گرم |
| فسفر | 15 میلی‌گرم | 16 میلی‌گرم |
| آهن | 79 میکروگرم | 39 میکروگرم |
| ویتامین A | 60 میکروگرم | 39 میکروگرم |
| ویتامین C | 3.8 میکروگرم | 5.2 میکروگرم |
| ویتامین D | 0.01 میکروگرم | 0.65 میکروگرم |
فواید تغذیه نوزاد با شیر مادر
شیردهی یک تجربه فوق‌العاده برای مادر و نوزاد است و برای این کار باید تفاوت شیر مادر با شیر خشک را دانست. سازمان بهداشت جهانی، شیر مادر را به‌عنوان بهترین روش برای تغذیه نوزادان معرفی می‌کند؛ در واقع شیر مادر یک غذای ایده‌آل برای نوزاد است و پیوند خاصی بین مادر و کودک ایجاد می‌کند. در ادامه به برخی از فواید تغذیه نوزاد با شیر مادر اشاره شده است:
مبارزه با عفونت‌ها و سایر بیماری‌ها
مهم‌ترین تفاوت شیر مادر با شیر خشک در این است که تغذیه نوزاد با شیر مادر احتمال ابتلا به عفونت و بستری‌شدن در بیمارستان را کم می‌کند. در طول شیردهی، آنتی‌بادی‌ها و سایر عوامل مبارزه با میکروب از مادر به نوزاد منتقل می‌شود و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. این نکته به کاهش احتمال ابتلای نوزاد به بسیاری از عفونت‌ها کمک می‌کند؛ از جمله:
- عفونت‌های گوش
- اسهال
- عفونت‌های تنفسی
- مننژیت
همچنین تغذیه با شیر مادر از نوزادان در برابر موارد زیر محافظت می‌کند:
- آلرژی
- آسم
- دیابت
- چاقی
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
سهولت در هضم
اجزای شیر مادر -لاکتوز، پروتئین (آب پنیر و کازئین) و چربی- که اغلب به‌عنوان “غذای عالی” برای دستگاه گوارش کودک انسان نامیده می‌شوند، به‌راحتی توسط نوزاد هضم خواهند شد. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، نسبت به نوزادانی که شیر خشک می‌خورند، برای هضم مشکل کم‌تری دارند. پس دیگر تفاوت شیر مادر با شیر خشک این است که شیر مادر راحت‌تر هضم می‌شود و نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، اسهال یا یبوست کم‌تری دارند.
فرموله‌ای منحصربه‌فرد
فرق شیر خشک و شیر مادر در این است که گرچه شیر مادر به‌طور طبیعی حاوی بسیاری از ویتامین‌ها و موادمعدنی مورد نیاز یک نوزاد است؛ اما ویتامین D ندارد. برای همین باید مکمل ویتامین D به نوزادان داد. با این حال، تولیدکنندگان شیر خشک نمی‌توانند محصولی کاملا مطابق با فرمول شیر مادر تولید کنند. از آن‌جایی که شیر یک ماده زنده است که توسط هر مادر برای نوزاد خود ساخته می‌شود، این فرآیند را نمی‌توان در یک کارخانه تکرار کرد.
رایگان‌بودن و کاهش هزینه‌های درمان
شیر مادر قیمتی ندارد و حتی یک ریال هم برای خرید آن خرج نمی‌شود؛ در حالی که قیمت شیر خشک به‌سرعت در حال افزایش است. اصلی‌ترین تفاوت شیر مادر با شیر خشک هم در این نکته است. همچنین تغذیه نوزادان با شیر مادر باعث می‌شود کم‌تر بیمار شوند و کم‌تر به مطب مراجعه کنند؛ بنابراین مادرانی که نوزادان خود را با شیر خودشان تغذیه می‌کنند، پس‌انداز بیشتری خواهند داشت.
کمک به خوش‌غذایی نوزاد
مادران شیرده معمولا به 300 تا 500 کالری اضافی در هر وعده نیاز دارند و برای همین باید طیف گسترده‌ای از غذاها را بخورند. این امر باعث می‌شود نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، از طریق شیر مادرشان و بسته‌به آن‌چه او خورده است، طعم‌های متنوعی را تجربه کنند؛ همچنین راحت‌تر غذاهای جامد را می‌پذیرند. این نکته هم دیگر فرق شیر خشک و شیر مادر است.
راحتی بیشتر و دسترسی آسان
یکی دیگر از تفاوت‌های شیر مادر با شیر خشک و مزیت آن این است که شیر مادر همیشه تازه و در دسترس است؛ چه در خانه باشید و چه بیرون از خانه. هنگامی که زنان به نوزادان خود شیر می‌دهند، نیازی به شستن شیشه شیر یا گرم‌کردن آب در نیمه‌شب نیست.
نوزادانی باهوش‌تر
برخی از مطالعات علمی و دانشگاهی نشان می‌دهد که کودکانی که به‌طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند، نسبت به کودکانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند، ضریب هوشی بالاتری دارند.
تماس پوست‌به‌پوست
مهم‌ترین تفاوت شیر مادر با شیر خشک این است که بسیاری از مادران شیرده از تجربه پیوند نزدیک با نوزادان خود لذت می‌برند. تماس پوست‌به‌پوست می‌تواند ارتباط عاطفی بین مادر و نوزاد را تقویت کند. همچنین برای مادر هم مفید است؛ زیرا باعث ایجاد اعتمادبه‌نفس در تغذیه درست نوزاد می‌شود.
کاهش مشکلات مادر
شیردهی باعث کالری‌سوزی مادر می‌شود و به کوچک‌شدن رحم کمک می‌کند؛ بنابراین مادران شیرده می‌توانند سریع‌تر به فرم بدن و وزن قبل از بارداری برگردند. همچنین، مطالعات علمی ثابت کرده که شیردهی با کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه، دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی-عروقی برای مادران همراه است و احتمال ابتلا به سرطان رحم و تخمدان را کاهش می‌دهد.
مزایا و معایب شیر خشک
برای درک بهتر تفاوت شیر مادر با شیر خشک بد نیست به مزایا و معایب شیر خشک هم نگاهی انداخت. با درک این تفاوت‌ها، تصمیم‌گیری برای تغذیه کودک و انتخاب شیر بهتر آسان‌تر می‌شود. در ادامه ابتدا مزایای شیر خشک را بررسی می‌کنیم:
راحتی و انعطاف‌پذیری
فرق شیر خشک و شیر مادر در این است که هر یک از والدین یا فرد دیگر می‌تواند در هرزمانی به کودک شیر دهد. این نکته به پدرها کمک می‌کند تا در امر تغذیه کودک، وظایف مادر را کم‌تر کنند و در فرآیند حیاتی تغذیه نوزاد نقش داشته باشند. همچنین هنگامی که به نوزاد شیر خشک داده شود، می‌توان آن را به پرستار سپرد و مادر بداند که شیردهی کودکش به‌درستی انجام می‌شود.
کاهش زمان و دفعات شیردهی
از آن‌جایی‌که شیر خشک نسبت به شیر مادر کم‌تر قابل هضم است، نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، معمولا کم‌تر گرسنه می‌شوند. همچنین زنانی که شیر خشک را انتخاب می‌کنند، دیگر نگران چیزهایی که می‌خورند یا می‌نوشند و تاثیر آن روی شیر و نوزادانشان نیستند.
معایب شیر خشک
تفاوت شیر مادر با شیر خشک در بخش معایب، خود را بیشتر نشان می‌دهد. هنگام تصمیم‌گیری برای تغذیه نوزاد با شیر خشک، چالش‌ها و معایبی وجود دارد که باید در نظر بگیرید؛ از جمله:
کمبود آنتی‌بادی
فرق شیر خشک و شیر مادر در این است که هیچ‌یک از آنتی‌بادی‌های موجود در شیر مادر در شیر خشک وجود ندارد؛ بنابراین شیر خشک نمی‌تواند از نوزاد در برابر عفونت و بیماری، مانند شیر مادر، محافظت کند.
نیاز به برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی
برخلاف شیر مادر که همیشه در دسترس و نامحدود است و در دمایی مناسب مورد مصرف نوزاد قرار می‌گیرد، تغذیه نوزاد با شیر خشک نیاز به برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی دارد تا والدین مطمئن شوند که نوزاد در زمانی درست و با کیفیت مطلوب شیر می‌خورد. همچنین در دسترس بودن لوازم ضروری، مانند شیشه شیر و خود شیر خشک، در هر مکانی سخت است.
هزینه بالا
اصلی‌ترین تفاوت شیر مادر با شیر خشک در همین مورد است. خرید شیر خشک هزینه‌بر است؛ به‌خصوص اگر نوزاد به شیری ضد حساسیت نیاز داشته باشد و بدن او شیر خشک معمولی را قبول نکند.
امکان تولید گاز معده و یبوست
نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، در معرض تولید گاز معده بیشتری هستند. همچنین حرکات روده سفت‌تری نسبت به نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، دارند. برای همین بیشتر هم دچار یبوست می‌شوند.
نکات اصولی برای تغذیه با شیر خشک
فرق شیر خشک و شیر مادر فقط در مزایا و معایب هرکدام خلاصه نمی‌شود و آماده‌کردن نوزاد برای پذیرفتن شیر خشک در مقایسه با پستان‌گرفتن، سخت‌تر است؛ برای همین باید به موارد زیر برای تغذیه نوزاد با شیر خشک توجه کنید.
آماده‌کردن وسایل مورد نیاز
همان‌طور که اشاره کردیم، تفاوت شیر مادر با شیر خشک در این است که برای شیر مادر به تجهیزات خاصی نیاز نیست؛ در حالی که برای تغذیه کودک با شیر خشک باید شیشه و سرپستانک مناسب را خریداری کنید. انواع مختلفی از این دو برای فروش در بازار وجود دارد. ممکن است مدتی طول بکشد و چند مورد مختلف را امتحان کنید تا ببینید چه چیزی برای کودکتان بهتر است.
درست‌کردن شیر خشک برای نوزادان
قبل از هر بار استفاده، بطری‌ها و سرپستانک‌ها باید کاملا شسته و استریل شوند. برای تهیه شیر خشک برای نوزاد، بسیار مهم است آب در دمای مناسب باشد؛ زیرا پودر شیر خشک استریل نیست. مقداری کافی از آب را در دمای 70 درجه سانتی‌گراد در شیشه بریزید؛ باید مراقب باشید که به‌طور تصادفی بیش از حد یا خیلی کم شیر خشک در شیشه نریزید.
انجام اقدامات بهداشتی
قبل از تهیه غذای کودک و پیروی از دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی شیر خشک، شستن دست‌ها بسیار مهم است. این کار در اصل برای جلوگیری از ابتلای کودک به عفونت یا ویروس است و یکی از فرق‌های شیر خشک با شیر مادر، همین آمادگی‌های لازم قبل از شیردهی‌ست.
تشخیص نشانه‌های اولیه گرسنگی
باید مراقب علائم اولیه گرسنگی کودکتان باشید. آن‌ها ممکن است شروع به بیرون‌آوردن زبان و مکیدن مشت خود کنند یا شاید سر خود را به پهلو بچرخانند. گریه، آخرین نشانه تمایل به شیرخوردن است؛ بنابراین بهتر است قبل از آن به نوزادتان شیر دهید.
برقراری پیوند با کودک
یکی از مواردی که در بررسی تفاوت شیر مادر با شیر خشک مطرح شد، امکان تماس پوست‌به‌پوست نوزاد و مادر بود. در هنگام تغذیه نوزاد با شیر خشک و برای جبران این خلاء، باید محیطی آرام ایجاد کنید و کودک را در بغل بگیرید. نوازش، پخش موسیقی آرامش‌بخش و نگاه‌کردن به چشمان کودک هم در ایجاد این پیوند موثر است.
نحوه شیر خشک دادن به نوزاد
کودک را نزدیک خود نگه دارید. آن‌ها باید نسبتا قائم باشند و سرشان به بدن شما تکیه داده شود تا بتوانند راحت نفس بکشند و شیر را قورت دهند. برای جلوگیری از خطر خفگی، نوزادان نباید هنگام شیردهی کاملا دراز کشیده باشند یا با یک شیشه شیر تنها گذاشته شوند. سعی کنید به‌آرامی با کودک خود صحبت و به چشمان او نگاه کنید تا هنگام شیرخوردن حس امنیت به او منتقل شود.
فرق شیر خشک و شیر مادر در این است که کودک برای گرفتن سینه مادر و شیرخوردن، به‌صورت غریزی عمل می‌کند؛ اما برای شیشه شیر به کمک شما نیاز دارد. پستانک شیشه شیر را به‌آرامی روی لب بالایی کودک بمالید تا او را تشویق کنید که دهان خود را باز کند و سرپستانک را به داخل بکشد؛ نه این‌که به زور وارد دهان شود.
استراحت بین خوردن شیر
هنگامی‌که کودک شما مکیدن و بلعیدن خود را کند می‌کند، می‌توانید با حرکت‌دادن جزئی سرپستانک را به بیرون آوردید و سپس بعد از مکثی کوتاه به او شیر دهید. همچنین این کار به شما امکان می‌دهد میزان سیربودن نوزاد را بررسی کنید و بیش از حد به او شیر ندهید.
شیر سرد یا گرم؟
تفاوت شیر مادر با شیر خشک در این است که شیر مادر به‌طور طبیعی دمای مطلوبی برای نوزاد دارد. برای شیر خشک هم باید همیشه دمای شیر شیشه شیر کودک را روی دست خود چک کنید تا مطمئن شوید که خیلی گرم نیست. این کار برای جلوگیری از سوزاندن دهان نوزادان ضروری‌ست. در اصل شیر باید ولرم باشد؛ نه خیلی گرم.
کلام آخر
درک تفاوت شیر مادر با شیر خشک برای مادرانی که نمی‌توانند بین شیر خود و شیر خشک روش مناسب تغذیه نوزاد را پیدا کنند، اهمیت زیادی دارد. تصمیم به شیردهی یا استفاده از شیر خشک شخصی‌ست و مقایسه مزایا و معایب هر روش می‌تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید چه چیزی برای شما و کودکتان بهترین است.
اگر شیر خشک انتخاب نهایی شماست، می‌توانید خود شیر خشک و تجهیزات آن را به‌راحتی از سایت اسنپ مارکت تهیه کنید. به نظر شما در عصر امروز، دادن کدام شیر به نوزاد اهمیت بیشتری دارد؟ دیگر چه تفاوتی بین آن‌ها وجود دارد؟