احتمالاً در مورد هپاتیت شنیده‌اید، اما واقعاً می‌دانید این عارضه چیست؟ بسیاری از مردم مطمئن نیستند که هپاتیت با بدن چه می‌کند و خطر آن را دست کم می‌گیرند زیرا نمی‌دانند علت این عارضه چیست. به زبان ساده، هپاتیت کلمه پزشکی برای التهاب کبد است. بسته به علت، این عارضه می‌تواند منجر به آسیب جدی به کبد شود. در برخی موارد سیروز (اسکار کبد) یا سرطان کبد ممکن است نتیجه بیماری هپاتیت باشد. عدم درمان هپاتیت می‌تواند منجر به مرگ فرد شود. در این بررسی به هپاتیت چیست، علائم، تشخیص، انواع و نحوه درمان می‌پردازیم. همچنین برای تهیه انواع محصولات مختلف به وبسایت یا اپلیکیشن اسنپ مارکت مراجعه کنید.
هپاتیت چیست؟
هپاتیت را می‌توان به دو دسته اعم از ویروسی و غیر ویروسی تقسیم کرد. در هپاتیت ویروسی، عفونت باعث التهاب کبد می‌شود. این شامل هپاتیت (A)، (B)، (C)، (ِD) و (E) و ویروس‌هایی مانند ویروس اپشتین بار است که باعث تب غدد می‌شود. عفونت هپاتیت ممکن است مزمن و طولانی مدت شود اما برای چندین دهه علائمی ایجاد نمی‌کند. با این حال، نکته مهم این است که ویروس می‌تواند به ایجاد آسیب شدید کبدی بدون علامت منجر شود.
در حالی که پیشرفت بیماری ممکن است چندین دهه طول بکشد، هپاتیت ر نهایت می‌توانند منجر به سرطان کبد شوند. پتانسیل ابتلا به بیماری غربالگری هپاتیت را ضروری می‌کند، به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ویروس هستند. غربالگری معمول در دوران بارداری نیز توصیه می‌شود زیرا ویروس‌های هپاتیت می‌توانند در بدو تولد از مادر به نوزاد منتقل شوند.
همچنین تعدادی از علل غیر ویروسی زیر وجود دارند که درمان هپاتیت در نظر گرفته می‌شوند:
- الکل
- شرایط خود ایمنی
- دارو
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
- هموکروماتوز
- بیماری ویلسون
انواع هپاتیت
انواع خاصی از هپاتیت شایع‌تر از سایرین هستند. هپاتیت C شایع‌ترین شکل هپاتیت ویروسی این عارضه است. ما هپاتیت B گسترده‌ترین شکل هپاتیت در سراسر جهان می‌باشد و در سال 2015، حدود 257 میلیون نفر با عفونت مزمن هپاتیت B زندگی می‌کنند. در ادامه به سه مورد از رایج‌ترین انواع هپاتیت اشاره می‌کنیم:
هپاتیت (A)
در حالی که هپاتیت (A) به طور معمول یک بیماری کوتاه مدت است که افراد از آن بهبود می‌یابند اما می‌تواند ناخوشایند نیز باشد و باعث شود شما احساس خوبی نداشته باشید.
آیا هپاتیت (a) واگیردار است؟
این هپاتیت بسیار عفونی است و از طریق انتقال مدفوعی – دهانی منتقل می‌شود. زمانی که مدفوع آلوده اغلب از طریق آب یا غذای آلوده وارد دهان می‌شود، فرد به این عارضه مبتلا می‌شود. همچنین می‌تواند از طریق تماس نزدیک با فردی که مبتلا به ویروس است و دست‌های خود را بعد از استفاده از توالت نشسته است یا از طریق اشتراک غذا یا کارد و چنگال منتقل شود. کسانی که به کشورهای پرخطر سفر می‌کنند، عموماً مناطقی که بهداشت ضعیفی دارند و کسانی که در گروه‌های پرخطری هستند باید واکسن هپاتیت (A) را بزنند.
هپاتیت (B)
هپاتیت (B) از طریق مایعات بدن مانند مایع منی و خون منتقل می‌شود اما از طریق سرفه و عطسه منتقل نخواهد شد. اکثر افراد مبتلا به هپاتیت (B) این بیماری را از مادرشان در بدو تولد یا در کودکی از تماس با فرد آلوده دیگر دریافت می‌کنند. این ویروس همچنین می‌تواند از طریق رابطه جنسی محافظت نشده و تزریق مواد مخدر، از جمله استروئیدها نیز منتقل شود.
برخی مشاغل می‌توانند افراد را در معرض خطر ابتلا به هپاتیت قرار دهند زیرا شامل تماس با مایعات عفونی بدن هستند. تنها راه برای اطمینان از ابتلا به هپاتیت (B)، انجام آزمایش است. هنگامی که ویروس وارد بدن شما می‌شود، ممکن است برای یک تا شش ماه هیچ علامتی وجود نداشته باشد. مانند بسیاری از بیماری‌های کبدی، بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت (B) هرگز علائمی ندارند و افراد می‌توانند بدون اینکه متوجه شوند ویروس را منتقل کنند.
در حال حاضر درمانی برای هپاتیت (B) وجود ندارد. در بیش از 9 نفر از هر 10 بزرگسال، ویروس طی سه تا شش ماه از بین می‌رود. در افرادی که دچار عفونت مزمن می‌شوند تا دو سوم آنها خوب می‌مانند اما می‌توانند ویروس را به افراد دیگر منتقل کنند. برخی همچنان علائم مرتبط را تجربه می‌کنند، برخی ممکن است به سیروز مبتلا شوند و تعداد کمی نیز به سرطان کبد مبتلا خواهند شد.
اگر فکر می‌کنید ممکن است هپاتیت (B) داشته باشید، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. با یک آزمایش خون ساده متوجه می‌شوید که آیا ویروس دارید یا خیر. اگر نتیجه آزمایش شما مثبت باشد، به متخصصی ارجاع خواهید شد که وضعیت شما را بررسی می‌کند. نتایج آزمایش، سن و سلامت عمومی برای دمان هپاتیت ضروری هستند.
همه افراد مبتلا به هپاتیت (B) نیاز به درمان ندارند اما برخی از افراد به درمان طولانی مدت احتیاج دارند. یک واکسن بی‌خطر و مؤثر در برابر هپاتیت (B) وجود دارد. اگر به احتمال زیاد به منطقه‌ای سفر می‌کنید که هپاتیت (B) در آن شایع است، باید واکسن بزنید. به دلیل سبک زندگی یا شغل خود می‌توانید با داشتن رابطه جنسی ایمن، اجتناب از به اشتراک گذاشتن تجهیزات دارویی و اطمینان از اینکه هر گونه سوراخ کردن یا خالکوبی با استفاده از سوزن‌های استریل یکبار مصرف انجام می‌شوند، از خود محافظت کنید.
هپاتیت (C)
هپاتیت (C) از خون به خون منتقل می‌شود. فقط مقدار کمی لازم است تا وارد جریان خون شده تا به راحتی منتقل شود. بر خلاف هپاتیت (B)، درمان مؤثر برای این عارضه در دسترس است. بنابراین چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت (C) هستند؟ گروه اول هر کسی است که تا به حال مواد مخدر تزریق کرده است، خواه یک بار این کار را انجام داده باشد یا بارها آن را امتحان کرده باشد. ممکن است تا زمانی که مشکلات کبدی چندین دهه پس از عفونت ایجاد نشوند، متوجه علائم آن نشوید. علائم معمولاً شامل احساس خستگی، مشکلات شکمی و احساس خستگی اندکی هستند.
هپاتیت سی درمان قطعی دارد؟
هپاتیت (C) درمان نشده می‌تواند باعث سیروز شود. اگرچه می‌توانید هپاتیت (C) را درمان کنید اما در حال حاضر درمانی برای سیروز وجود ندارد. افراد باید قبل از رسیدن به آن مرحله شناسایی و درمان شوند. هپاتیت (C) همچنین می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد و منجر به عوارض دیگری مانند دیابت نوع 2، آرتریت روماتوئید و مشکلات تیروئید شود.
اگر فکر می‌کنید در معرض خطر هپاتیت C قرار گرفته‌اید، باید آزمایش دهید. هم پزشک عمومی و هم بسیاری از کلینیک‌های سلامت جنسی می‌توانند آزمایش خون را ارائه دهند. اگر اکنون متوجه شدید که به آن مبتلا شده‌اید، خبر مثبت این است که درمان‌های عالی در دسترس هستند، بنابراین این بیماری بسیار قابل درمان است. درمان‌های جدید بیش از 97 درصد موفقیت آمیز هستند و بین 8 تا 12 هفته طول می‌کشند. این شامل فقط قرص است و عوارض جانبی بسیار کمی دارد. اگر آزمایش شوید و تحت درمان هپاتیت قرار بگیرید، می‌توانید بهبودی کاملی پیدا کنید.
راه‌های انتقال هپاتیت
برای درمان هپاتیت باید راه‌های انتقال این بیماری به شرح زیر را بشناسید:
انتقال هپاتیت (A)
انتقال (HAV) عمدتاً از راه مدفوعی – دهانی است. آلودگی عمدتاً از طریق آب و غذاهایی که پخته نشده یا نیم پز هستند رخ می‌دهد. به دلیل یک دوره کوتاه ویرمی، ویروس هپاتیت (A) می‌تواند در حین تزریق خون یا در طول استفاده مجدد از سرنگ‌های آلوده (موقعیت‌های استثنایی) منتقل شود. ویروس هپاتیت (A) همچنین می‌تواند از طریق تماس فیزیکی نزدیک با فرد مبتلا (مثلاً از طریق رابطه جنسی دهانی یا مقعدی) منتقل شود اما از طریق تماس معمولی فرد به فرد منتقل نمی‌شود.
انتقال هپاتیت (B)
راه‌های اصلی آلودگی قرار گرفتن در معرض فرآورده‌های خونی و مشتقات آنها قبل از غربالگری سیستماتیک، در طول روابط جنسی محافظت نشده و انتقال عمودی پری ناتال است. هپاتیت (B) در بزاق و منی وجود دارد و انتقال آن از طریق تماس با ترشحات مخاطی امکان پذیر است. ویروس هپاتیت (B) بسیار مسری است (10 برابر بیشتر از ویروس هپاتیت C) ویروس هپاتیت (B) می‌تواند حداقل 7 روز در خارج از بدن زنده بماند. در طول این مدت، اگر وارد بدن فردی شود که توسط واکسن محافظت نشده است، می‌تواند باعث عفونت شود.
انتقال هپاتیت (C)
انتقال هپاتیت (C) از راه تزریقی است که شامل انتقال خون، اعتیاد به مواد مخدر از طریق (IV)، تزریقات تصادفی در محیط‌های حرفه‌ای، خالکوبی، سوراخ کردن بدن، طب سوزنی، بیماران دیالیزی، مراقبت‌های پزشکی یا دندانپزشکی با تجهیزات قابل استفاده مجدد و ضد عفونی ضعیف، مسواک‌ها و تیغ مشترک هستند. هپاتیت C از طریق شیر مادر، غذا، آب یا تماس اتفاقی (در آغوش گرفتن یا بوسیدن) یا اشتراک غذا یا نوشیدنی با فرد مبتلا منتقل نمی‌شود.
علائم بیماری هپاتیت در زنان و مردان
علائم عفونت حاد هپاتیت ممکن است دو هفته تا شش ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ایجاد نشوند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تب
- خستگی
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد شکم
- اشتهای ضعیف
- درد مفاصل
- زردی پوست (یرقان)
اگر تحت غربالگری قرار نگیرید، علائم هپاتیت می‌توانند آنقدر خفیف باشند که به طور کامل نادیده گرفته شوند یا گاهی به دلیل بیماری دیگری مقصر شناخته می‌شوند. غربالگری با آزمایش خون ساده‌ای که عملکرد کبد شما را تجزیه و تحلیل می‌کند، آغاز می‌شود.
عوامل هپاتیت
خوشبختانه، بسیاری از انواع هپاتیت قابل پیشگیری و درمان هستند. واکسن‌های هپاتیت (A) و (B) به هر کسی که در یک گروه در معرض خطر قرار دارد یا به مناطق پرخطری سفر می‌کند توصیه می‌شود.. اگر به منطقه‌ای سفر می‌کنید که ویروس‌های هپاتیت در آن شایع هستند، بهداشت را رعایت کنید، دست‌های خود را به درستی بشویید و از مصرف آب تصفیه نشده و غذاهای نپخته خودداری کنید. این کارها می‌توانند به جلوگیری از انتقال هپاتیت (A) و (E) از طریق مدفوع کمک کنند.
همیشه باید اقدامات احتیاطی را انجام دهید تا از تبادل مایعات بدنی بالقوه عفونی، از جمله خون و مایع منی خودداری کنید. داشتن رابطه جنسی محافظت شده، استفاده نکردن از دستگاه دارویی مشترک و اطمینان از اینکه سوراخ کردن و خالکوبی به روشی استریل و حرفه‌ای انجام می‌شود، می‌تواند خطر شما را کاهش دهد. محدود کردن مصرف الکل فواید بسیاری برای سلامت تان دارد.
بسیاری از مردم علائم هپاتیت را تا مراحل بعدی عفونت تجربه نمی‌کنند. اما اگر فکر می‌کنید علائمی مانند زردی، خستگی غیرقابل توضیح یا درد عضلانی یا شکمی را تجربه می‌کنید، این علائم ممکن است دلایل دیگری داشته باشند. بنابراین با پزشک مشورت کنید تا نگرانی‌های خود را کاهش دهید. اگر در گروه خطر ابتلا به هپاتیت (B) یا (C) قرار داشتید، آزمایش خون بدهید تا در صورت لزوم، بتوانید در اسرع وقت درمان هپاتیت را شروع کنید.
درمان هپاتیت
درمان هپاتیت بستگی به نوع و میزان پیشرفت ویروس دارد. تشخیص زودهنگام از طریق غربالگری می‌تواند تا حد زیادی نتایج درمان را بهبود ببخشد. هپاتیت (A) و (E) معمولاً پس از چند هفته تا چند ماه برطرف می‌شوند و درمان معمولاً شامل رفع علائم می‌شود که ممکن است شامل استراحت، نوشیدن مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آبی بدن و خوردن وعده‌های غذایی کوچک در طول روز برای کمک به مقابله با حالت تهوع باشد.
داروهای ضد ویروسی اغلب برای درمان هپاتیت (B) یا (C) استفاده می‌شوند. جراحی، از جمله پیوند کبد، گاهی اوقات زمانی که عفونت هپاتیت به سیروز یا سرطان پیشرفت کرده است، مورد نیاز است. هپاتیت (C) با درمان‌های فعلی قابل درمان می‌باشد.
جواب آزمایش هپاتیت
شما نیاز به آزمایش خونی دارید که می‌تواند توسط پزشک عمومی یا پرستار در کلینیک محلی شما یا توسط کارکنان بیمارستان انجام شود. فردی که برای گرفتن خون آموزش دیده است، فلبوتومیست نامیده می‌شود. سپس برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. آشنایی با برخی از اصطلاحات به شما کمک می‌کند تا در مورد وضعیت خود بیشتر بدانید. درک اهمیت آنتی بادی‌ها و آنتی ژن‌ها نقطه خوبی برای شروع است.
آنتی ژن یک سم یا ماده خارجی یا مهاجم است که وارد بدن می‌شود. سیستم ایمنی بدن شما در برابر آنتی ژن‌ها با تولید پروتئین‌های خاصی که به مهاجم متصل می‌شود تا آنها را از بین ببرد، دفاع می‌کند. اینها آنتی بادی‌هایی هستند که به عنوان ایمونوگلوبولین‌ها (Ig) نیز شناخته می‌شوند. تولید آنتی بادی علیه آنتی ژن‌ها به عنوان پاسخ ایمنی شما شناخته می‌شود. بسیاری از آزمایش‌ها برای اندازه گیری پاسخ ایمنی شما به برخی ویروس‌ها استفاده می‌شوند، این تست‌ها به پزشک اطلاع می‌دهد که آیا در گذشته در معرض آن ویروس قرار گرفته‌اید یا خیر.
آزمایشات بیشتر ارزیابی می‌کنند که آیا هنوز ویروس را دارید یا بدن شما از شر آن خلاص شده است خیر. در یک عفونت حاد، سیستم ایمنی بدن شما نوعی آنتی بادی به نام (IgM) تولید می‌کند. این بدان معناست که شما اخیراً آلوده شده‌اید. اگر در گذشته آلوده شده باشید یا عفونت مزمن داشته باشید، نوعی آنتی بادی به نام (IgG) خواهید داشت.
پیشگیری از هپاتیت
افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به عفونت هستند، مانند کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و اقوام نزدیک بیماران مبتلا به هپاتیت، باید واکسینه شوند. اما برای پیشگیری از این عارضه می‌توانید موارد زیر را انجام دهید:
- از مصرف آب و غذای آلوده خودداری کنید، مخصوصاً در جاهایی که در تهیه غذا نکات بهداشتی رعایت نمی‌شود.
- رابطه جنسی محافظت نشده و سوء مصرف مواد داخل وریدی را انجام ندهید.
- بررسی دوره‌ای هپاتیت (B) و (C) در جامعه می‌تواند به تشخیص زودهنگام موارد کمک کند و فرصت درمان هپاتیت را در مراحل اولیه می‌دهد.
- همه زنان باردار باید از نظر هپاتیت (B) و (C) بررسی شوند.
- واکسن‌ها برای هپاتیت (B) در دسترس هستند.
کلام آخر
هپاتیت یک اصطلاح عمومی است که برای توصیف التهاب کبد استفاده می‌شود. التهاب کبد می‌تواند توسط چندین ویروس (هپاتیت ویروسی)، مواد شیمیایی، داروها، الکل، برخی اختلالات ژنتیکی یا سیستم ایمنی بیش فعال که به اشتباه به کبد حمله می‌کند، ایجاد شود که هپاتیت خود ایمنی نامیده می‌شود. بسته به دوره آن، هپاتیت می‌تواند حاد باشد که ناگهان شعله ور می‌شود و سپس از بین می‌رود. اگر درمان هپاتیت برای حالت مزمن صورت نگیرد، این عارضه کشنده خواهد بود. همچنین برای تهیه انواع محصولات مختلف به وبسایت یا اپلیکیشن اسنپ مارکت مراجعه کنید.