گیاه نارنگی که با نام علمی (Citrus Reticulata) شناخته می‌شود، یک گونه از خانواده مرکبات (Rutaceae) است. به بیان دیگر نارنگی دومین میوه از تیره مرکبات کشت شده بعد از پرتقال به شمار می‌آید. این نام هم برای شناسایی درخت آن و هم برای خود میوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیبات مختلف و خواص نارنگی، این میوه را به یکی از میوه‌های بسیار مفید و توصیه شده برای بدن تبدیل کرده است. شاید بسیاری از مردم به طور تصادفی از فواید نارنگی آگاه باشند اما تعدادی نیز ارزش غذایی فوق العاده آن را نمی‌دانند.
اگر شما نیز از آن دسته از افرادی هستید که درباره خواص نارنگی اطلاعات اندکی دارید، پس خالی از لطف نیست که با مطالعه این مطلب از مطالب اسنپ مارکت آگاهی خود را در مورد فواید و مضرات آن افزایش دهید اما قبل از اینکه به سراغ ارائه اطلاعات درباره این میوه پرخاصیت برویم، بد نیست کمی با ماهیت میوه نارنگی آشنا شویم.
نارنگی چه نوع میوه ای است و چه مصارفی دارد؟
به دلیل ارتباط نزدیک نارنگی با پرتقال ماندارین، گاهی نارنگی ماندارین نامیده می‌شود. ماندارین از مناطق گرمسیری آسیا می‌آید. اعتقاد بر این است که نام آن از رنگ لباس‌های ماندارین‌ها، حاکمان چین باستان گرفته شده است. نارنگی، بومی چین و میوه فصل پاییز است. رنگ نارنگی مانند پرتقال، نارنجی است، اگرچه برخی از انواع آن ممکن است سایه‌های سبز یا قرمز رنگ داشته باشند. با این حال، این میوه نسبت به پرتقال کمی کوچک تر است و گردی کمتری دارد.
این میوه یکی از محبوب ترین میوه‌های جهان محسوب می‌شود، چراکه پوست آن صاف، براق، معطر و نازک است و به راحتی با دست جدا می‌شود. نارنگی انواع مختلفی دارد که بسته به نوع آن، یا حاوی دانه است یا دانه ندارد.
مرکباتی چون نارنگی معمولاً به صورت تازه مصرف می‌شوند اما در آشپزخانه‌ها کاربردهای زیادی دارند. این میوه به دلیل طعم قوی و شیرینی که دارد، دارای طرفداران بسیار و حتی گاهی اوقات به شیرین تر بودن از پرتقال نیز مشهور است، از این رو می‌تواند یک انتخاب عالی برای یک دسر خوشمزه باشد. برای مثال نارنگی به خوبی با میوه‌های دیگری مانند هلو و سیب جفت می‌شود و به همراه کمی ماست شیرین می‌تواند یک دسر سالم را تشکیل دهد.
ضمناً نارنگی را می‌توانید به عنوان یک میان وعده در سفر هم میل کنید. همچنین می‌توانید آن را با یک آبمیوه یا اسموتی ترکیب کنید و یا از آن در تهیه انواع شیرینی‌ها، شربت، مربا و یا سس ترش و شیرین سالاد نیز استفاده نمایید.
ارزش غذایی یک عدد نارنگی
نارنگی یک منبع عالی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که مطمئناً بدن ما می‌تواند برای سلامتی خود از آن بهره مند شود. میزان کالری 100 گرم نارنگی برابر با 53 کیلو کالری است. ترکیبات شیمیایی 100 گرم نارنگی به شرح ذیل است:
- آب 85.2 گرم
- پروتئین 0.8 گرم
- کربوهیدرات گرم 13.3
- قند 10.6 گرم
- چربی 0.3 گرم
- کلسیم 37 میلی گرم
- آهن 0.2 میلی گرم
- منیزیم 12 میلی گرم
- فسفر 20 میلی گرم
- پتاسیم 166 میلی گرم
- سدیم 2 میلی گرم
- روی 0.1 میلی گرم
- منگنز ندارد
- سلنیوم 0.1 (mcg)
- ویتامین (A): 681 (IU)
- ویتامین (B1): 1 میلی گرم
- ویتامین (B2) ندارد
- ویتامین (B3) 4 میلی گرم
- ویتامین (B5) 2 میلی گرم
- ویتامین (B6) 1 میلی گرم
- ویتامین (C7) میلی گرم
- ویتامین (E) 2 میلی گرم
- ویتامین (J) 2 میلی گرم
- بتا کاروتن 35 (mcg)
- لوتئین زاکسانتینا 170 (mcg)
- فولات 16 (mcg)
خواص نارنگی برای زیبایی و سلامت بدن
مرکبات یکی از قدیمی ترین، تجاری ترین و محبوب ترین محصولات زراعی هستند که نارنگی یکی از آن‌هاست. ضمناً نارنگی از فواید بسیاری برخوردار است که می‌توانند برای زیبایی و سلامت بدن مفید باشند. ذکر خواص نارنگی در این بخش خالی از لطف نیست.
سرشار از مواد مغذی
- جزء اصلی این میوه نارنجی رنگ آب است، به طوری که 85 درصد آن را آب تشکیل می‌دهد. نارنگی مملو از آنتی اکسیدان‌هایی است که می‌توانند با رادیکال‌های آزادی که مسئول بروز بیماری‌هایی چون قلبی و عروقی و سرطان هستند، مبارزه کنند.
- مانند همه مرکبات، نارنگی‌ها نیز دارای مقدار زیادی ویتامین (C) هستند. همچنین از مقدار متوسطی ویتامین (A) برخوردارند، به طوری که 100 گرم نارنگی تقریباً 14 درصد از ویتامین (A) توصیه شده روزانه بدن را تأمین می‌کند. نارنگی منبع عالی ویتامین‌هایی چون آهن، پتاسیم، فولات، فیبر و فلاونوئیدها است. این میوه یکی از میوه‌هایی است که کاروتنوئیدهای زیادی دارد؛ کاروتنوئیدها (دسته‌ای از رنگدانه‌ها هستند که به جذب نور در گیاهان کمک می‌کنند) همراه با ویتامین (C) خواص آنتی اکسیدانی مهمی را برای آن فراهم می‌کند.
- نارنگی همچنین به دلیل داشتن پتاسیم و سایر مواد مغذی برای ورزشکاران ایده آل است و جایگزین خوبی برای مواد معدنی و مایعات از دست رفته پس از فعالیت بدنی محسوب می‌شود.
- همچنین خوردن پوست نارنگی فواید سلامتی بسیاری دارد. پوست نارنگی حاوی فلاونوئید یا آنتی اکسیدانی به نام تانگرتین است. در مطالعاتی نشان داده شده است که فلاونوئیدها در این میوه به عنوان یک راه مؤثر برای کاهش سطح کلسترول امیدوار کننده هستند. همچنین فیبر نارنگی از جذب کلسترول در روده جلوگیری می‌کند.
فیبر و کاهش وزن
نارنگی علاوه بر اینکه مملو از ویتامین (C) است، منبع خوبی از فیبر غذایی محسوب می‌شود. فیبر جذب کلی قند طبیعی میوه‌ها را محدود می‌کند. افزودن فیبر به رژیم غذایی یک راه عالی برای کاهش وزن است. زنان زیر 50 سال باید 25 گرم و مردان باید حدود 38 گرم فیبر در روز مصرف کنند.
تقویت سلامت پوست
- پوست بزرگ ترین عضو بدن است. این عضو بسیار حساس است و به راحتی می‌تواند در اثر عفونت و بیماری آسیب ببیند. یکی از رایج ترین مشکلات پوستی در جهان امروز پیری زودرس است. رادیکال‌های آزاد که در اثر استرس اکسیداتیو تشکیل می‌شوند، نقش مهمی در پیری پوست دارند. دلیل اصلی افتادگی و چروک شدن پوست، تجزیه الاستین و کلاژن است. همانطور که گفتیم نارنگی‌ها نیز همانند همه مرکبات دارای مقدار زیادی ویتامین (C) هستند و این ویتامین در بدن با داشتن پوست سالم مرتبط است.
- اسانس نارنگی را می‌توان برای کاهش تأثیر اسکارها و آکنه استفاده کرد. روغن پوست این میوه می‌تواند با روغن‌های ضروری دیگر مخلوط و به عنوان روغن حامل استفاده شود. ضمناً می‌توان آن را مستقیماً روی اسکارها اعمال کرد تا آنها را کاهش دهد.
- خواص نارنگی این توانایی را دارد که عفونت پوست تحریک شده را از بین ببرد و از باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری کند.
- خواص این میوه با بهبود گردش خون در پوست، به ظاهر آن شادابی و جوانی می‌بخشد.
نکته: در مطالعات بسیاری نشان داده شده است که ویتامین (C) در نحوه ساخت کلاژن (عامل جوانی پوست انسان) پوست بدن نقش حیاتی دارد و با رادیکال‌های آزادی که منجر به بروز پیری زودرس می‌شوند، مقابله می‌کند. همچنین این مطالعات نشان داده اند که ویتامین (C) می‌تواند از آسیب‌های پوستی ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید پیشگیری و آنها را درمان کند.
خاصیت ضد میکروبی و ضد باکتریایی
- مطالعات منتشر شده در مجله بین المللی میکروبیولوژی مواد غذایی، اثرات مثبت نارنگی را در کاهش میکروب‌های موجود در غذا نشان داده است که این نتیجه، خاصیت ضد میکروبی آن را اثبات می‌کند.
- روغن نارنگی به دلیل خواص ضد باکتریایی و طیف وسیع ضد قارچی آن شناخته شده است. این خواص رشد باکتری‌های متعددی از جمله اشریشیا کلی، باسیلوس سوبتیلیس، سودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوکوس اورئوس را مهار می‌کند. روغن یا اسانس آن از زخم‌ها در برابر عفونت‌های ویروسی که نتیجه باکتری‌ها و قارچ‌هاست، محافظت می‌کند. بدین صورت که یک لایه محافظ روی زخم‌ها تشکیل می‌دهد و با کشتن قارچ‌ها و باکتری‌ها از نفوذ عوامل بیماری زا جلوگیری می‌کند.
تقویت سیستم گوارشی بدن
خواص آنتی اکسیدانی، فیبر و عدم وجود گلوتن در نارنگی باعث می‌شود این میوه به راحتی هضم گردد. مصرف منظم آن می‌تواند در مواقع یبوست و نفخ کمک کند. نارنگی از نظر علمی، ملین، مقوی و رفع کننده استفراغ است. پوست این میوه به طور سنتی به عنوان هضم کننده، قابض، بادشکن و ضد اسکوربوت (بیماری است که در اثر کمبود ویتامین ث به وجود می‌آید) استفاده می‌شود.
تسکین دهنده درد
مطالعات نشان می‌دهند که روغن‌های استخراج شده از گیاهانی مانند نارنگی می‌تواند برای مقابله با درد، اضطراب و حالت تهوع مفید باشند. در مطالعه ای در سال ۲۰۱۶ انجام شد، مشخص کرد که ترپن‌های (Terpene) موجود در این مرکبات را می‌توان برای تهیه مسکن‌ها در درمان درد استفاده کرد.
مشوقی برای سم زدایی بدن
نارنگی مانند سایر مرکبات، ماهیتی بسیار قلیایی دارد که این میوه را به یک میوه سم زدا تبدیل می‌کند. خواص قلیایی نارنگی می‌تواند به پاک کردن بدن از سموم و اسید کمک کند.
تقویت سیستم ایمنی
به دلیل وجود میزان زیادی ویتامین C در نارنگی، این میوه برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار عالی و مفید است.
حمایت کننده قلب
یک مطالعه پنج ساله بر روی بیش از 500.000 بزرگسال نشان داده است که خوردن حداقل نصف فنجان از میوه تازه نارنگی آن هم یک بار در روز می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش دهد. شرکت کنندگانی که روزانه این میوه را خوردند، تقریباً 33 درصد کمتر در معرض خطر مرگ ناشی از حمله قلبی یا سکته بودند.
از این رو می‌توان گفت نارنگی یک خوراکی سالم برای قلب است. فلاونوئید قوی به نام نوبیلتین و ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در این میوه می‌توانند به تسریع گردش خون و تمیز نگه داشتن شریان‌ها کمک کنند. مطالعه ای در سال 2011 نشان داد که این میوه می‌تواند سختی رگ‌ها را به ویژه در افراد دیابتی کاهش دهد.
تسکین دهنده استرس
نارنگی می‌تواند با تولید انتقال دهنده‌های عصبی به آرامش اعصاب کمک کند و از احساسات منفی، استرس و اضطراب جلوگیری نماید.
کمک به سلامت چشم
یکی دیگر از خواص نارنگی و مزایای محتوای بالای ویتامین (C) موجود در آن، کمک به سلامت چشم با به تأخیر انداختن شروع مشکلات چشمی چون آب مروارید و دژنراسیون ماکولای مرتبط با افزایش سن (یک نوع مشکل چشمی شایع و یکی از علل اصلی از دست دادن بینایی در افراد بالای 50 سال) است. شواهدی وجود دارند که ویتامین (C) و سایر آنتی اکسیدان‌های تغذیه ای می‌توانند به حفظ سلامت چشم‌ها برای مدت طولانی تری کمک کنند.
کمک به رفع مشکل کمبود خواب
از آنجایی که کمبود ویتامین (C) می‌تواند باعث مشکلات زیادی از جمله کمبود خواب شود، نارنگی که سرشار از ویتامین (C) است می‌تواند به خوابیدن در طول شب کمک کند.
عوارض جانبی نارنگی
- برای بزرگسالان سالم، تقریباً هیچ محدودیتی برای مصرف میوه‌هایی چون نارنگی وجود ندارد. بزرگ ترین نگرانی برای بیشتر میوه‌ها از جمله نارنگی، میزان بالای قند طبیعی آن‌هاست.
- در صورتی که این میوه بیش از حد خورده شود، محتوای فیبر زیاد آن می‌تواند بر فرآیند هضم تأثیر منفی بگذارد و باعث گرفتگی شکم شود. همچنین می‌تواند باعث اسهال شود.
- الکترولیت (ماده فعال موجود در نارنگی) ممکن است باعث ایجاد برخی از اثرات ناخواسته مانند تشنج، سرگیجه، ضربان قلب سریع، فشار خون بالا، تحریک پذیری، انقباض عضلانی، بی قراری، تورم پا یا ساق پا، ضعف، پلک‌های پف کرده شود.
نکات مهم
- هنگام رفتن به بازار میوه، در میان گروه نارنگی‌ها، آن‌هایی را انتخاب کنید که پوستشان به خوبی به قسمت‌های داخلی میوه چسبیده باشد. همچنین بدون چین و چروک و لکه باشند. ضمناً هرچه وزن آنها بیشتر باشد، بهتر است، زیرا بسیار آبدارتر خواهند بود و در شرایط بهینه، ماندگاری بیشتری خواهند داشت. بو نیز نشانه خوبی برای تشخیص وضعیت میوه است. در نهایت هر چه میوه رسیده تر باشد، شیرین تر خواهد بود.
- نارنگی‌ها را در مکانی دارای تهویه و در دمای اتاق نگهداری کنید. آنها را باید همیشه در ظرف میوه قرار دهید و از تماس آن با میوه‌های دیگر خودداری کنید. بعد از یک هفته باید در کشوی سبزیجات یخچال نگهداری شوند. در آنجا، آنها می‌توانند بین 10 الی 15 روز کاملاً سالم بمانند.
- با توجه به اینکه نارنگی در کنار خواص خود ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، باید به نکته زیر توجه کرد:
اگرچه همه عوارض جانبی ممکن است رخ ندهند، اما در صورت بروز هر کدام ممکن است به مراقبت‌های پزشکی نیاز باشد.
کلام آخر
در این مقاله درباره خواص نارنگی صحبت کردیم. بهترین چیزی که می‌توان در مورد نارنگی گفت، این واقعیت است که این میوه به طور گسترده در دسترس است و شما می‌توانید انواع مختلفی از آن را چه به صورت آنلاین و چه به شکل فیزیکی از انواع بازار میوه و سوپرمارکت‌ها خریداری کنید. یکی از فروشگاه‌های که می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند، اسنپ مارکت است.