دلایل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود فرد در حین و بعد از غذا خوردن احساس تنگی نفس کند. درمان‌ها بسته به علت آن متفاوت هستند اما باید حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن تشخیص داده شود. مشکل در تنفس اغلب در بسیاری از فعالیت‌ها از جمله غذا خوردن اختلال ایجاد می‌کند. ممکن است به دلیل تنگی نفس احساس کمبود انرژی و سوء تغذیه داشته باشید و از خوردن غذا اجتناب کنید. در این بررسی به دلایل و نشانه‌های حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن اشاره می‌کنیم. برای تهیه اقلام غذایی مورد نیاز خود اپلیکیشن اسنپ مارکت را روی گوشی خود نصب کنید.
تنگی نفس هنگام غذا خوردن نشانه چیست؟
حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
1- آلرژی غذایی
بیشتر علائم آلرژی غذایی در حین غذا یا چند دقیقه یا چند ساعت پس از صرف غذا بروز می‌کنند. تنگی نفس پس از خوردن غذا یکی از چندین علامت مرتبط با آلرژی غذایی است. پزشک با انجام آزمایشاتی می‌تواند آلرژی غذایی را تشخیص دهد. آزمایش‌ها ممکن است یک چالش غذایی خوراکی باشند. بهترین راه برای جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک، اجتناب از غذاهای تحریک کننده است. هیچ درمانی برای آلرژی غذایی وجود ندارد اما محققان د در حال انجام آزمایش‌های بالینی هستند تا بفهمند چگونه افراد می‌توانند نسبت به غذاهای خاص تحمل خود را افزایش دهند.
آنافیلاکسی چیست؟
تنگی نفس می‌تواند نشان دهنده یک واکنش آلرژیک نادر و بالقوه خطرناک به نام آنافیلاکسی باشد. افرادی که آنافیلاکسی را تجربه می‌کنند، نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. علائم و نشانه‌های آنافیلاکسی عبارتند از:
- تنگی نفس
- سرفه‌های تکراری
- نبض ضعیف
- کهیر، بثورات پوستی یا تورم روی پوست
- سفتی در گلو
- صدای خشن
- مشکل در تنفس یا بلع
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- درد شکم
- احساس عذاب قریب الوقوع
- ضربان قلب سریع
- فشار خون پایین
- سرگیجه یا غش
- ایست قلبی
افرادی که با واکنش‌های آلرژیک شدید تشخیص داده می‌شوند، باید از دستگاه (EpiPen) استفده کنند. این دستگاه به افراد اجازه می‌دهد برای مقابله با واکنش آلرژیک، اپی نفرین تزریق کنند.
2- استنشاق ذرات غذا
گاهی اوقات، افراد ممکن است در حین غذا خوردن ذرات کوچک غذا یا مایعات را استنشاق کنند. این مشکل «آسپیراسیون ریوی» نامیده می‌شود. افرادی که ریه‌های سالمی دارند معمولاً قادر به سرفه کردن این ذرات هستند. سرفه می‌تواند باعث تنگی نفس موقت و احتمالاً گلودرد شود. زمانی که ریه فرد نتواند ذرات را بالا بیاورد، ممکن است فرد دچار پنومونی آسپیراسیون شود. این مشکل زمانی اتفاق میفتد که ذرات باعث عفونت در کیسه‌های هوای یک یا هر دو ریه شوند.
علائم پنومونی آسپیراسیون عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- خس خس سینه
- تنگی نفس
- سرفه بدبو، سبز یا خونی
- بوی نامطبوع نفس
- مشکل در بلع
- تب
- تعرق مفرط
- خستگی
درمان پنومونی آسپیراسیون به سلامت کلی فرد و شدت بیماری بستگی دارد. در بیشتر موارد، پزشک برای درمان عفونت آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
3- سوزش سر دل
فردی که سوزش سر دل را تجربه می‌کند ممکن است پس از خوردن غذا احساس تنگی نفس یا خس خس سینه کند. این مشکل به دلیل برگشت اسید معده به لوله مری است که معده را به دهان متصل می‌کند. سوزش سر دل یکی از علائم رایج رفلاکس اسید است. هنگامی که اسید به گلوی فرد برمی‌گردد، می‌تواند راه‌های هوایی را تحریک کرده و باعث تورم شود. این مشکل در نهایت می‌تواند باعث مسائل تنفسی شود.
سایر علائم رایج سوزش سر دل که حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن را ایجاد می‌کنند، عبارتند از:
- احساس گرما، گرما یا سوزش در قفسه سینه یا گلو
- احساس سوزش در وسط قفسه سینه
- سوزش، دردی مانند سوء‌هاضمه
- طعم بد و اسیدی در دهان
دشواری در تنفس همچنین می‌تواند یکی از علائم رفلاکس اسید مداوم باشد که به عنوان بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) شناخته می‌شود. ممکن است فردی بخواهد با پزشک خود در مورد درمان علائم سوزش سر دل با داروها صحبت کند. این داروها عبارتند از:
- مهارکننده‌های پمپ پروتون که با کاهش میزان اسید معده عمل می‌کنند.
- آنتی اسیدها داروهایی هستند که اسید معده را خنثی می‌کنند.
- مسدود کننده‌های H2 که با اتصال به سلول‌هایی که تولید اسید هیدروکلریک در معده را تحریک می‌کنند، میزان اسید معده را کاهش می‌دهند.
ایجاد تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی نیز ممکن است سوزش سر دل را کاهش دهد یا به جلوگیری از آن کمک کند. افرادی که سوزش سر دل را تجربه می‌کنند، ممکن است با اجتناب از غذاهای اسیدی و کافئین تسکین پیدا کنند. ورزش مکرر، خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر، رسیدن به وزن متوسط و ایستادن بعد از غذا خوردن همگی می‌توانند به کاهش علائم سوزش سر دل کمک کنند.
4- فتق هیاتوس
فتق زمانی رخ می‌دهد که یک عضو یا بافت به قسمتی از بدن که به آن تعلق ندارد فشار می‌آورد. فتق هیاتوس جایی است که معده از طریق دیواره عضلانی که دیافراگم و شکم را جدا می‌کند و در قفسه سینه به حالت برآمده ایجاد می‌شود. فتق هیاتوس می‌تواند باعث تنگی نفس شود که پس از خوردن غذا بدتر می‌شود.
فتق پارازوفاژیال نوعی فتق هیاتوس است که زمانی رخ می‌دهد که معده در کنار مری فشرده شود. اگر بیش از حد بزرگ شود، می‌تواند به دیافراگم فشار وارد کند و ریه‌ها را له کند و باعث درد قفسه سینه و تنگی نفس شود. این علائم ممکن است بعد از غذا خوردن بدتر شوند زیرا شکم پر، فشار روی دیافراگم را افزایش می‌دهد. برخی از فتق‌های پارازوفاژیال نیازی به درمان ندارند. با این حال، اگر فردی علائم زیر را تجربه کند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد:
- درد قفسه سینه
- درد در وسط یا بالای شکم
- مشکل در بلع
- زخم معده
- (GERD)
جراح معمولاً با استفاده از جراحی سوراخ کلید یا جراحی لاپاراسکوپی فتق پارازوفاژیال را ترمیم می‌کند. آنها یک دوربین کوچک با نور به نام لاپاراسکوپ را در مری قرار می‌دهند تا معده را به موقعیت خود بازگرداند. جراحی لاپاراسکوپی یک روش کم تهاجمی است و اکثر افراد در عرض 4 هفته بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
5- آسم مرتبط با GERD
افرادی که آسم دارند ممکن است حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن را تجربه کنند، به خصوص اگر مبتلا به (GERD) نیز باشند.
آسم چیست؟
آسم یک بیماری است که راه‌های هوایی درون ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در آسم، ورود مواد آلرژی زا یا محرک به راه هوایی باعث باریک شدن آنها می‌شود. این موضوع باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم تنفسی به شرح زیر می‌شود:
- تنگی نفس
- خس خس سینه
- سرفه کردن
- سفتی در قفسه سینه
(GERD) چیست؟
(GERD) یک اختلال گوارشی است که بر ماهیچه‌های مری که لوله ای است که دهان و معده را به هم متصل می‌کند، تأثیر می‌گذارد. به طور معمول، ماهیچه‌های مری پس از خوردن غذا باریک می‌شوند تا غذا در معده بماند. هنگامی که فرد مبتلا به (GERD) است، این ماهیچه‌ها به طور کامل بسته نمی‌شوند و به اسید معده و مواد غذایی نیمه هضم شده اجازه می‌دهند تا به مری برگردند. این رفلاکس اسید می‌تواند باعث سوزش سر دل شود.
ارتباط بین (GERD) و آسم چیست؟
افراد مبتلا به آسم در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به (GERD) هستند. در آسم مرتبط با (GERD)، اسید معده انتهای عصبی مری را تحریک می‌کند. مغز با تنگ کردن راه‌های هوایی کوچک در ریه‌ها واکنش نشان می‌دهد که این باعث ایجاد علائم آسم می‌شود. گاهی ممکن است فرد اسید معده را به ریه‌های خود استنشاق کند. این امر مجاری هوایی را تحریک می‌کند و می‌تواند باعث مشکلات تنفسی، سرفه و گرفتگی قفسه سینه شود.
درمان آسم مرتبط با (GERD) به درمان رفلاکس اسید معده مربوط می‌شود. درمان‌ها عبارتند از:
- داروهای (OTC) مانند (Pepcid A-C)
- خوردن پنج یا شش وعده غذایی کوچک در روز به جای سه وعده غذایی بزرگ
- پوشیدن لباس‌های گشاد دور کمر
- اجتناب از دراز کشیدن تا 3 ساعت پس از صرف غذا
- ترک سیگار
افراد مبتلا به (GERD) همچنین ممکن است از غذاهای زیر اجتناب کنند که این ممکن است باعث رفلاکس اسید در برخی افراد شود:
- غذاهای سرخ شده و چرب
- الکل
- نوشیدنی‌های کافئین دار
- شکلات
- نعناع تند
- میوه‌های خانواده مرکبات
- پیازها
- سیر
- محصولات مبتنی بر گوجه فرنگی
- غذاهای ادویه دار
6- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
بیماری مزمن انسدادی ریه یک عارضه پیش رونده ریه است که حرکت هوا به داخل و خارج از ریه‌ها را برای بدن دشوار می‌کند. افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه ممکن است دچار تنگی نفس شوند که در نتیجه سطح انرژی کاهش می‌یابد. این مشکل می‌تواند فعالیت‌های روزمره را دشوار کند. از آنجا که تنفس و هضم هر دو به انرژی زیادی نیاز دارند، برخی از افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه ممکن است پس از خوردن وعده‌های غذایی دچار تنگی نفس شوند.
سایر علائم رایج بیماری مزمن انسدادی ریه عبارتند از:
- سرفه‌های مکرر
- سفتی در قفسه سینه
- خس خس سینه
داشتن شکم پر یا نفخ شکم می‌تواند مشکلات تنفسی را در افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه بدتر کند. اگر افراد به جای وعده‌های غذایی کم حجم، وعده‌های غذایی کوچک و مکرر مصرف کنند، ممکن است علائم خود را کاهش دهند. بنیاد بیماری مزمن انسدادی ریه نکات دیگری را برای کاهش حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن ارائه می‌دهد که عبارتند از:
- بعد از خوردن غذا زمان لازم برای هضم غذا
- آهسته غذا خوردن
- خوردن غذاهایی که نیاز به جویدن کمتری دارند مانند پوره سیب زمینی یا سوپ
- مصرف کمتر غذاهای شیرین که می‌توانند باعث خستگی شوند.
- محدود کردن غذاهایی که باعث نفخ می‌شوند مانند میوه‌ها و سبزیجات خام
- اجتناب از دراز کشیدن بعد از غذا
- اجتناب از ادامه دادن خوردن در هنگام تنگی نفس
درمان تنگی نفس هنگام غذا خوردن
بهتر است غذاهایی را انتخاب کنید که کالری بالایی دارند تا سطح انرژی خود را بالا نگه دارند و تأثیر مثبتی بر تنفس فرد بگذارند. سعی کنید بشقاب غذای خود را با چربی‌های گیاهی مانند نارگیل و زیتون، آووکادو، آجیل و دانه‌ها پر کنید. به همین ترتیب، حتماً میوه‌ها و سبزیجات زیادی را در رژیم غذایی خود بگنجانید زیرا مواد مغذی لازم را برای مبارزه با عفونت و به حداقل رساندن التهاب به شما ارائه می‌دهند.
درمان تنگی نفس با غذا
غذاهایی که جویدن آنها سخت است نیز بلعیده نمی‌شوند. این مشکلات شما را در معرض خطر بیشتری برای خفگی، پنومونی آسپیراسیون و حتی مرگ قرار می‌دهند. جویدن زیاد همچنین می‌تواند سطح انرژی شما را در طول وعده‌های غذایی کاهش دهد و باعث شود نتوانید وعده غذایی خود را تمام کنید. خوردن غذاهایی که جویدنشان آسان است به شما کمک می‌کند انرژی خود را حفظ کنید تا بیشتر برای تنفس آماده شوید.
انتخاب گوشت لطیف و خوب پخته شده، به جای برش‌های سخت تر و میوه‌ها و سبزیجات خوب پخته (به جای خام) ممکن است کمک کننده باشند. در روزهایی که به شدت خسته هستید، یک وعده غذایی مایع مانند یک اسموتی با غذای کامل، غنی از پروتئین یا یک جایگزین غذای مایع یا مکمل غذایی را در نظر بگیرید.
وعده‌های غذایی کوچکتر
مکرر غذا خوردن به این معنی است که به غذای کمتری نیاز خواهید داشت و در نتیجه هنگام غذا خوردن با زحمت کمتری نفس می‌کشید. تغییر به وعده‌های غذایی کوچک تر نیز می‌تواند فشار معده شما را پس از غذا کاهش دهد و تنفس را آسان تر کند و همچنین خطر سوزش سر دل را کاهش دهد.
تمیز کردن راه‌های هوایی
پاکسازی مؤثر راه هوایی بخش مهمی از مدیریت حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن است که می‌تواند به ویژه قبل از غذا مفید باشد. این کار هنگامی که به طور منظم انجام شود، تکنیک‌های پاکسازی راه هوایی می‌تواند به حذف خلط (مخاط) از ریه‌ها کمک کند. این روش می‌تواند به شما کمک کند راحت تر نفس بکشید و در کل احساس بهتری داشته باشید.
چند تکنیک مختلف تنفس از راه هوایی وجود دارند که عبارتند از:
- سرفه کنترل شده
- انجام فیزیوتراپی قفسه سینه، به صورت دستی یا با دستگاه پاکسازی راه هوایی
- درناژ وضعیتی (معمولاً با فیزیوتراپی قفسه سینه همراه است)
آهسته غذا خوردن
تند غذا خوردن نه تنها در هضم غذا اختلال ایجاد می‌کند و باعث می‌شود بیش از آنچه که باید غذا بخورید بلکه می‌تواند انرژی ضروری شما را تخلیه کند و تنفس در طول وعده‌های غذایی را بسیار دشوارتر سازد. دفعه بعد که برای صرف غذا روی صندلی می‌نشینید، سعی کنید وعده غذایی خود را حداقل 20 دقیقه نگه دارید. لقمه‌های کوچکی بگیرید و غذای خود را به آرامی بجوید. همچنین تلاش آگاهانه برای نفس کشیدن در حین غذا خوردن را تمرین کنید.
صاف نشستن در حین غذا خوردن
دراز کشیدن یا خوابیدن هنگام غذا خوردن می‌تواند فشار بیشتری بر دیافراگم شما وارد کند. وضعیت مناسب، به ویژه در زمان صرف غذا، با حفظ فشار اضافی بر روی دیافراگم به تنفس شما کمک می‌کند.
تکنیک تنفس جمع شده با لب
تنفس لب جمع شده یک تکنیک تنفسی است که استفاده از آن در هنگام تنگی نفس بسیار مفید خواهد بود. همچنین این روش می‌تواند به کاهش اضطراب مرتبط با تنگی نفس کمک کند و به شما امکان می‌دهد یک وعده غذایی را کامل تمام کنید. هنگامی که در طول وعده‌های غذایی احساس تنگی نفس می‌کنید، تنفس با لب‌های جمع شده را انجام دهید و ممکن است از تفاوتی که می‌تواند ایجاد کند متعجب شوید. برای انجام تنفس با لب‌های جمع شده، ابتدا شانه‌های خود را به سمت پایین شل کنید. سپس سه مرحله زیرا را دنبال کنید:
- با دهان بسته به مدت دو ثانیه یک نفس عادی از طریق بینی بکشید.
- لب‌هایتان را طوری جمع کنید که انگار می‌خواهید کسی را ببوسید یا شمعی فوت کنید.
- به مدت چهار ثانیه خیلی آهسته هوا را از دهان خارج کنید.
نوشیدن مایعات در پایان غذا
هنگامی که در طول وعده‌های غذایی خود مایعات می‌نوشید، ممکن است به سرعت سیر شوید و احساس سیری یا نفخ کنید که این می‌تواند منجر به مشکل در تنفس شود. سعی کنید تا پایان وعده غذایی خود صبر کنید تا نوشیدنی‌های خود را بنوشید. البته، اگر لازم است در حین غذا خوردن آب بنوشید تا غذا راحت تر هضم شود، این کار را انجام دهید. همچنین از نوشیدنی‌های حباب دار به ویژه نوشابه‌های شیرین پرهیز کنید زیرا شکر ممکن است باعث التهاب شود و حتی کربناته شدن ممکن است تنفس شما را بدتر کند.
تنگی نفس بعد از غذا خوردن در بارداری
پرخوری نفخ و مشکلات معده یا تپش قلب یا کلا مشکلات قلبی باعث تنگی نفس در بارداری می‌شود. باید در این دوران غذاهای سبک بخورید، وعده‌های غذایی خود را به جای سه وعده بیشتر کنید ولی مقدر آن را کاهش دهید. بعد از غذا خوردن دراز نکشید و هنگام خواب باید زیر سرتان مقداری بلند باشد.
کلام آخر
افرادی که دچار حالت تنگی نفس هنگام غذا خوردن می‌شوند باید با پزشک تماس بگیرند. پزشک آزمایش‌هایی را برای تعیین علت زمینه ای انجام می‌دهد و ممکن است داروهایی را برای کاهش علائم تجویز کند. تنفسی که بعد از غذا خوردن ایجاد می‌شوند ممکن است یک نشانه ساده از تنفس ذره کوچک غذا یا مایع باشند. با این حال، افرادی که پس از هر وعده غذایی یا خوردن غذاهای خاص دچار تنگی نفس می‌شوند، باید علت آن را بیابند. برای تهیه اقلام غذایی مورد نیاز خود اپلیکیشن اسنپ مارکت را روی گوشی خود نصب کنید.