امروزه به دلیل جوانی جمعیت، شیوع بیماری‌های مقاربتی در کشور افزایش یافته است. یکی از واکسن‌هایی که نقش عمده در محافظت از افراد در برابر این بیماری‌ها دارد، واکسن گارداسیل است. متاسفانه اطلاع‌رسانی صحیحی درباره این واکسن موثر انجام نشده است و بسیاری از خانواده‌ها از لزوم تزریق آن بی‌اطلاع هستند؛ واکسنی که می‌تواند از بروز سرطان‌های مختلف در آینده جلوگیری کند.
در این مقاله سعی کرده‌ایم توضیحات کامل و معتبری در رابطه با این واکسن ارائه کنیم تا در ارتقاء سلامت خود و خانواده‌تان نقش کوچکی داشته باشیم. در ادامه همراه ما باشید. اگر به سایر مقالات حوزه پزشکی علاقه‌مند هستید، میتوانید در وبلاگ اسنپ مارکت این مقاله‌ها را بخوانید.
واکسن HPV چیست؟
واکسن گارداسیل از فرد در برابر عفونت‌های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (human papillomavirus) محافظت می‌کند. HPV شامل بیش از 200 نوع سویه است که 40 گونه از آن به‌طور مستقیم از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. دو سویه از ویروس HPV باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شود و 12 سویه از آن علت اصلی انواع سرطان‌ها مثل سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی، اوروفارنکس (دهان، حلق و بینی)، ولوار (دستگاه تناسلی خارجی زنان) و واژن است.
متداول‌ترین واکسن اچ پی وی (HPV) موجود، واکسن گارداسیل 9 است که از عفونت ناشی از 9 سویه جلوگیری می‌کند. این 9 سویه عبارت‌اند از:
- سویه 6 و 11 که باعث ایجاد 90درصد از زگیل‌های تناسلی می‌شود؛
- سویه‌های خطرناک 16 و 18 که عامل 70درصد از سرطان‌های دهانه رحم و سایر سرطان‌های ناشی از HPV است؛
- سویه‌های پرخطر 31، 33، 45، 52، 58 که علت 10 تا 20درصد از سرطان‌های دهانه رحم هستند.
بهترین سن واکسن گارداسیل برای تزریق
مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) توصیه‌هایی درباره سن واکسن گارداسیل دارد که طی آن افراد را در گروه‌های سنی مختلف برای تزریق واکسن بررسی می‌کند:
کودکان و بزرگسالان بازه سنی 9 تا 26 سال
CDC بر لزوم تزریق واکسن در بازه سنی 9 تا 26 سال تاکید می‌کند و تزریق آن را به تمامی افراد این بازه توصیه می‌کند. طبق توصیه این سازمان، واکسیناسیون را میتوان از 9 سالگی شروع کرد؛ اما بهترین سن تزریق واکسن 11 تا 12 سال است.
بزرگسالان بازه سنی 27 تا 45 سال
سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) تزریق واکسن را در بازه سنی 27 تا 45 سال مجاز می‌داند؛ اماCDC تزریق واکسن گارداسیل را برای تمامی افراد این بازه سنی توصیه نمی‌کند. کمیته مشاوره در شیوه‌های ایمنی‌سازی (ACIP) اعلام می‌کند که بهتر است این افراد درمورد تزریق یا عدم تزریق واکسن با پزشک خود مشورت کنند. به‌طور کلی واکسیناسیون در این بازه سنی مزایای کم‌تری دارد؛ چون بیشتر افراد قبلا در معرض ویروس قرار گرفته‌اند.
افراد باردار
افراد باردار باید تزریق واکسن را تا زمان خاتمه بارداری به‌تعویق بیندازند. ولی آزمایش بارداری قبل از تزریق واکسن گارداسیل ضرورتی ندارد؛ زیرا هیچ مدرکی مبنی بر تاثیرات منفی واکسن بر روند بارداری یا خود جنین وجود ندارد.
واکسن HPV چند دوز است؟
با توجه به سنی که واکسن گارداسیل تزریق شده است، تعداد دوزهای واکسن متفاوت است. افرادی که اولین دوز واکسن را تا قبل از 15 سالگی تزریق کرده‌اند، برای محافظت کامل یک دوز دیگر هم باید تزریق کنند؛ یعنی به‌طور کلی این افراد باید دو دوز تزریق انجام دهند. تزریق دوم باید دو ماه بعد از تزریق اول باشد.
افرادی که تزریق واکسن گارداسیل را در سن 15 سالگی یا بالاتر شروع می‌کنند یا دارای شرایط خاصی هستند که در آن سیستم ایمنی بدن تضعیف شده است، نیاز به تزریق سه دوز واکسن دارند؛ تزریق دوز دوم، دو ماه و دوز سوم، شش ماه بعد از تزریق اول باید انجام شود. در حال حاضر محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا تزریق یک دوز واکسن می‌تواند مؤثر باشد یا خیر.
تاثیر واکسن اچ پی وی در پیشگیری از بیماری ها چقدر است؟
آزمایش‌های بالینی اثبات کرده‌اند که تزریق واکسن گارداسیل قبل از اولین مواجهه با ویروس (قبل از اولین رابطه جنسی) در پیشگیری از عفونت دهانه رحمی که ناشی از انواع سویه‌های HPV است، بسیار مؤثر خواهد بود. این واکسن خطر ابتلا به عفونت را در سایر نقاط بدن مانند مقعد و دهان را که در معرض ویروس اچ پی وی هستند، تا حد خوبی کاهش می‌دهد.
از آن‌جایی‌که تغییرات سلولی و سرطان‌های ناشی از اچ پی وی بعد از مواجهه با ویروس، سال‌ها طول می‌کشد تا بروز کند، واکسن‌ها خطر این پیامدها را هم کاهش می‌دهند. کارآزمایی‌ها و مطالعات روی جمعیت‌ها اثبات کرده‌اند که واکسن اچ پی وی (HPV) خطر ابتلا به سرطان ناشی از سلولهای پیش‌سرطانی دهانه رحم، واژن و ولوار را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
در تحقیقی دیگر اثبات شده است که واکسن گارداسیل 9 تقریبا 100% در پیشگیری از عفونت‌های دهانه رحم، ولوار، واژن و پیش‌سرطان‌های ناشی از هر هفت سویه خطرناک HPV (16، 18، 31، 33، 45، 52، و 58) موثر است. واکسن اچ پی وی (HPV) از تغییرات سلولی مقعد ناشی از عفونت‌های مداوم در مردان هم جلوگیری می‌کند.
عوارض جانبی واکسن گارداسیل چیست؟
با بررسی ۱۲ساله روی عوارض واکسن اعلام شده است که این واکسن هیچ عارضه جدی ندارد. شایع‌ترین عارضه بعد از تزریق واکسن درد مختصر، قرمزی و تورم در محل تزریق است؛ در برخی موارد هم عوارضی مانند سردرد، حالت تهوع و ضعف ممکن است رخ دهد.
گاهی ممکن است مانند تمامی واکسن‌ها، فرد دچار غش شود. برای جلوگیری از صدمات و آسیب‌های ناشی از غش و سقوط، بهتر است 15 دقیقه بعد از تزریق واکسن، شخص در همان محل بنشیند یا دراز بکشد تا از نزدیک تحت نظر باشد.
در موارد بسیار نادری، برخی افراد بلافاصله پس از واکسیناسیون واکنش آلرژیک شدیدتری به نام واکنش آنافیلاکتیک نشان می‌دهند. اگر این اتفاق افتاد نگران نباشید! متخصص مراقبت‌های بهداشتی که واکسن را تجویز می‌کند، نحوه برخورد با آن را به‌طور کامل آموزش دیده است؛ این افراد معمولا با درمان، در عرض چند ساعت، به‌طور کامل بهبود می‌یابند.
واکسن گارداسیل برای چه افرادی ممنوع است؟
تزریق واکسن برای زنان باردار و افرادی که دارای بیماری‌های متوسط تا شدید هستند ممنوع است. افرادی که نسبت به لاتکس‌ها و مخمرها حساسیت دارند لازم است که پزشک خود را در جریان بگذارند. اگر فردی قبلا نسبت به دوز اول واکسن یا هریک از اجزاء واکسن، واکنش‌های آلرژیک شدیدی نشان داده است نباید واکسن را تزریق کند.
آیا واکسن گارداسیل جایگزین چکاپ های دوره ای در خانم ها است؟
تمامی خانم‌ها، چه آن‌هایی که واکسن گارداسیل را تزریق کرده‌اند و چه آن‌هایی که تزریق نکرده‌اند، لازم است معاینات دوره‌ای شامل معاینات دهانه رحم و تست پاپ‌اسمیر را به‌طور مرتب انجام دهند. انجام معاینات دوره‌ای و تست پاپ‌اسمیر برای تمامی خانم‌هایی که فعالیت جنسی دارند از 21 سالگی توصیه می‌شود. این تست‌ها و معاینات نقش بسیار مهمی در تشخیص به‌موقع و اولیه سرطان دارند.
ایا در هر سنی میتوان واکسن گارداسیل را دریافت نمود؟
اگرچه واکسیناسیون در بازه سنی 27 تا 45 سال مجاز است؛ اما در این سن توصیه نمی‌شود. اگر فردی در این بازه سنی است و اصرار به تزریق واکسن دارد، باید با پزشک خود مشورت کند. به‌طور کلی واکسن اچ پی وی (HPV) فرد را در برابر عفونت‌های جدید محافظت می‌کند و تاثیری بر کاهش یا از بین بردن عفونت‌هایی که شخص قبلا به آن‌ها آلوده شده، ندارد.
بنابراین مزایای تزریق آن بعد از 26 سالگی کاهش پیدا می‌کند. اگر طرفین رابطه، متعهد به یک ارتباط طولانی‌مدت با یکدیگر باشند، به‌احتمال خیلی زیاد به عفونت اچ پی وی جدید مبتلا نخواهند شد.
آیا مردان هم می توانند واکسن گارداسیل دریافت کنند؟
زنان و مردان به یک اندازه در معرض ابتلا به ویروس HPV هستند؛ بنابراین لزوم تزریق واکسن برای مردان و زنان به یک اندازه است. سرطان‌های شایع در مردان که ناشی از این عفونت هستند شامل سرطان‌های آلت تناسلی، مقعد و دهان می‌شوند. 85 تا 91 درصد از سرطان‌های مقعد به دلیل HPV است و منشأ بیش از 90 درصد از زگیل‌های تناسلی همین ویروس است.
آیا واکسن HPV از سرطان دهانه رحم پیشگیری می‌کند؟
طی تحقیقات انجام‌شده در سوئد، استفاده گسترده از این واکسن، باعث کاهش چشمگیر ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان شده است. طی مطالعه‌ای که روی 1.7 میلیون از زنان انجام شده، کارایی واکسن، به‌خصوص در زنانی که تا 17 سالگی واکسینه کامل شده‌اند، مشهود بوده است.
طی این تحقیق ۱۱ ساله (از 2006 تا 2017) خطر ابتلای افراد واکسینه به سرطان دهانه رحم در مقایسه با افرادی که واکسینه نشده‌اند 90 درصد کم‌تر است. دکتر جیایائو لی، مسئول این تحقیقات، از موسسه کارولینسکا در استکهلم، می‌گوید: «گارداسیل واکسنی علیه سرطان است که می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد».
آیا واکسن گارداسیل برای افرادی که قبلا به HPV آلوده شده اند موثر است؟
طبق توصیه‌های ACIP افرادی که به ویروس اچ پی وی مبتلا هستند یا نتایج تست پاپ‌اسمیرشان مشکوک است و در بازه سنی 9 تا 26 سال قرار دارند، می‌توانند واکسن را تزریق کنند؛ زیرا تزریق واکسن از ابتلا به سویه‌های خطرناک جدید جلوگیری می‌کند.
لازم است این نکته را یادآور شویم که تزریق واکسن، عفونت‌های فعلی آن‌ها را درمان نمی‌کند و اثری هم روی نتایج مشکوک پاپ‌اسمیر ندارد؛ همچنین تزریق واکسن اچ پی وی (HPV) برخلاف سایر واکسن‌ها مثل واکسن کرونا، میزان عفونت موجود را افزایش نمی‌دهد و از این جهت خطری ندارد.
تداخل دارویی واکسن اچ پی وی
تمام داروهایی که باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شوند با واکسن اچ پی وی (HPV) تداخل دارند؛ از جمله این داروها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- داروهایی که برای بیماران خودایمنی تجویز می‌شوند؛
- داروهای شیمی‌درمانی که باعث کاهش سیستم دفاعی بدن می‌شوند؛
- داروهایی که برای پیوند عضو به بیماران تجویز می‌شوند؛
- داروهای استروئیدی.
از کجا باید واکسن گارداسیل را تهیه کرد؟
واکسن گارداسیل در ایران باید توسط پزشک تجویز شود؛ اما در چند سال اخیر، به دلیل تحریم‌ها، این واکسن تقریبا نایاب شده است. برخی از شرکت‌های داخلی اقدام به ساخت واکسن مشابه با نام پاپیلوگارد کرده‌اند؛ نوع ایرانی واکسن اچ پی وی (HPV) را میتوانید از داروخانه‌های معتبر تهیه کنید. واکسن پاپیلوگارد روی سویه 16 و 18 که خطرناک‌ترین سویه و عامل اصلی سرطان‌های دهانه رحم هستند، اثربخشی دارد.
کلام پایانی
گاهی انجام‌دادن اقدامات بسیار ساده و کوچکی همچون تزریق واکسن، از بروز فاجعه در آینده جلوگیری خواهد کرد؛ فاجعه‌ای که علاوه‌بر تحمیل هزینه‌های هنگفت، آثار روحی زیان‌بارش گاهی تا ابد همراه ما می‌ماند. تزریق واکسن گارداسیل می‌تواند از بروز فاجعه‌های این‌چنینی جلوگیری کند.
بهترین سن برای تزریق، زیر 15 سال است. اگر فرزند زیر 15 سال دارید، در تزریق آن شک نکنید. آیا شما تصمیم به تزریق واکسن دارید؟ برایمان در کامنت‌ها بنویسید. در گرمای عیجب‌وغریب این روزهای اَمُرداد میتوانید در خانه بنشینید، مایحتاجتان را از اسنپ مارکت سفارش دهید و درِ منزل تحویل بگیرید.