خونریزی بعد از زایمان سزارین عنوانی‌ست که برای این مطلب از بلاگ اسنپ مارکت انتخاب کرده‌ایم. این‌روزها که سزارین به روش غالب زایمان‌ها تبدیل شده است، پرداختن به موضوع مراقبت‌های بعد از زایمان و خونریزی بعد از سزارین، می‌تواند ضمن آگاهی‌بخشی به مادران، شرایط را برای آرامش و سلامتی بیشتر آن‌ها فراهم کند.
همان‌طور که گفته شد، امروزه سزارین به متداول‌ترین روش زایمان تبدیل شده است. روشی که می‌تواند یک راه برای دور‌زدن زایمان طبیعی و دردهای زجرآور آن باشد. حالا اگر خاطرات قدیمی‌ترها از نوع زایمان و سختی‌هایش هم چاشنی کار شود که دیگر بعید به‌نظر می‌رسد زایمان طبیعی اولویت مادران نسل جدید باشد.
در کنار تصورات اشتباه و اغراق‌آمیز افراد از زایمان طبیعی، خلق تاریخ تولد لاکچری برای فرزندان هم می‌تواند از دیگر دلایل فراگیرشدن سزارین باشد. شاهد این روایت هم آمار ثبت‌شده در ثبت احوال از متولدین تاریخ 1401/01/01 است. به‌هرحال دلایل سزارین هر چه که باشد، در اصل ماجرا یعنی مراقبت‌های بعد از آن تفاوتی ایجاد نمی‌کند. بخش مهمی از این مراقبت‌ها را هم خونریزی بعد از زایمان سزارین تشکیل می‌دهد که ما در ادامه به شرح مفصل آن خواهیم پرداخت.
ضرورت زایمان سزارین
قبل از پرداختن به موضوع خونریزی بعد از زایمان سزارین، لازم است نگاهی کوتاه به عوامل و فاکتورهای مهمی داشته باشیم که عمل سزارین را ضرورت می‌بخشد. اگرچه سزارین جایگزینی مناسب برای زایمان طبیعی نیست و عارضه‌هایی نظیر خونریزی را به دنبال دارد؛ اما در شرایطی که سلامت مادر و نوزاد در خطر است، لازم است سراغ روش سزارین برویم.
داشتن سابقه جراحی‌های رحم
جراحی‌های رحم منجر به ایجاد زخم‌هایی در رحم می‌شود که دوخته‌شدن آن بعد از جراحی الزامی‌ست. فشارها و انقباضات رحمی در زایمان طبیعی می‌تواند منجر به بازشدن جای دوخت زخم‌ها و پاره‌شدن رحم شود.
سرکلاژ دهانه رحم
در شرایطی که رحم توانایی نگهداری جنین را نداشته باشد، پزشک با دوختن دهانه رحم از زایمان زودرس و سقط جنین جلوگیری می‌کند که به این فرآیند سرکلاژ دهانه رحم می‌گویند. در این شرایط سزارین بهترین روش برای زایمان خواهد بود.
اختلالات جفت
بخشی از فرآیند بارداری به لانه‌گزینی جفت اختصاص دارد که اگر به شکل صحیح صورت نگیرد منجر به ایجاد اختلالات در جفت می‌شود. وجود اختلالات جفت، زایمان طبیعی را با مشکل مواجه می‌کند. ضمن این‌که سلامت مادر هم به خطر می‌افتد و شانس بارداری دوباره از بین می‌رود.
خونریزی شدید مادر
در شرایطی که امکان کنترل خونریزی‌های شدید مادر وجود نداشته باشد، زایمان سزارین بهترین روش برای حفظ سلامت جنین خواهد بود.
زایمان قبل از اتمام دوران 9 ماهه بارداری
در بسیاری از موارد امکان اتمام دوران بارداری برای مادر وجود ندارد. کارایی‌نداشتن جفت یا بیماری‌های شدید مادر از جمله همین دلایل است که زایمان قبل از موعد را برای مادران رقم می‌زند. در این موقعیت، روش سزارین انتخاب مناسبی برای تامین سلامت مادر و جنین خواهد بود.
تاخیر رشد داخل رحمی جنین
ایجاد تاخیر در روند رشد طبیعی جنین در رحم از دیگر عوامل مهم در دوران بارداری‌ست که منجر به ضرورت‌بخشیدن به عمل سزارین می‌شود. وزن کم جنین، کاهش سطح اکسیژن و مقاومت کم نسبت به عفونت، از جمله عوارض تاخیر در رشد طبیعی جنین است که منجر به عدم تاب‌آوری جنین در برابر زایمان طبیعی می‌شود.
کنده‌شدن جفت
در صورتی که جفت از مخاط داخل رحم جدا شود اما هیچ علامتی از زمان نزدیک‌شدن زایمان در مادر وجود نداشته باشد، پزشک روش سزارین را توصیه خواهد کرد.
نمایش غیرطبیعی جنین
بهترین و طبیعی‌ترین حالت در زایمان این است که جنین با سر وارد کانال زایمان شود. در شرایطی که این حالت از جنین در زایمان وجود نداشته باشد، به آن نمایش غیرطبیعی جنین می‌گویند که بهتر است جهت اطمینان بیشتر و تضمین سلامتی مادر و جنین از روش سزارین استفاده شود.
دلایل خونریزی بعد از سزارین
اگر سزارین را به عنوان یک جراحی بزرگ بپذیریم، قاعدتا خونریزی بعد از زایمان سزارین بخشی از فرآیند بهبودی محسوب می‌شود. علت خونریزی بعد از سزارین را باید محتویاتی به نام لوشیا بدانیم که درواقع همان بازمانده‌های دوران بارداری یعنی مخاط، خون و بافت رحم هستند. خروج این محتویات از رحم 4 تا 6 هفته زمان می‌برد؛ بنابراین خونریزی بعد از زایمان سزارین تا 40 روز امری کاملا طبیعی و شایع است.
خونریزی مجدد بعد از سزارین
نوع، میزان و شدت خونریزی بعد از سزارین در افراد مختلف با هم متفاوت است؛ اما هر چه از زمان سزارین بگذرد، ضمن کاهش لوشیا در رحم از میزان خونریزی هم کاسته می‌شود. از دلایل مهمی که منجر به تداوم و تکرار خونریزی بعد از زایمان سزارین می‌شود، باید به موارد زیر اشاره کرد:
- وزن کم نوزاد در هنگام تولد
- طولانی‌بودن فرآیند زایمان
- پارگی رحم
- چسبندگی جفت
- تزریق داروی اوکسی‌توسین قبل از زایمان به‌منظور القای درد
- افزایش فشار و پروتئین خون در دوران بارداری
- افزایش دمای بدن مادر در زمان زایمان
- برش‌های واژنی در زایمان
- مصرف داروهای ضد بارداری بعد از زایمان
- آنتونی رحم یا منقبض‌نشدن عضلات رحم بعد از زایمان
علائم خطرناک بعد از سزارین
خونریزی بعد از زایمان سزارین در روزهای اول شدید و قرمزرنگ است؛ اما هر چه از زمان سزارین بگذرد، خونریزی کم‌تر و کم‌رنگ‌تر می‌شود تا جایی که تبدیل به ترشحات سفید‌رنگ می‌شود. با این حال اگر در خونریزی بعد از سزارین با علائم زیر روبه‌رو شدید، لازم است توسط پزشک ویزیت شوید:
- تاری دید
- افزایش ضربان قلب
- احساس سرگیجه
- حالت تهوع
- بزرگ‌بودن لخته‌های خون
- احساس خارش، سوزش و بوی نامطبوع در خونریزی بعد از سزارین
- افزایش شدت خونریزی بعد از زایمان سزارین (تا جایی که در هر ساعت به بیش از یک پد بهداشتی نیاز پیدا کنید.)
خونریزی بعد از 40 روز
یکی از سوالات شایع مادران، علت خونریزی بعد از زایمان سزارین پس از گذشت 40 روز است. به‌طور کلی خونریزی بعد از زایمان سزارین تا 6 هفته ادامه دارد؛ اما اگر بعد از گذشت 40 روز همچنان خونریزی داشتید، جای هیچ نگرانی نیست. این خونریزی آغاز فرآیند عادت ماهیانه شما بعد از دوران بارداری‌ست که بعد از گذشت هفت تا ده روز قطع می‌شود.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که فرآیند شیردهی به نوزاد می‌تواند تنظیم سیکل عادت ماهیانه را به تعویق بیندازد؛ بنابراین همراه‌شدن لکه‌بینی‌های گاه و بیگاه با خونریزی بعد از زایمان سزارین پس از گذشت 40 روز امری کاملا طبیعی و محتمل است.
قطع و وصل شدن خونریزی بعد از زایمان
همان‌طور که گفته شد، خونریزی بعد از سزارین تا 6 هفته فرآیندی کاملا طبیعی و شایع است که گاهی با لکه‌بینی‌های مکرر همراه می‌شود. در این میان، اگر با قطع و وصل شدن خونریزی روبه‌روبه‌رو شدید، پای یکی از دلایل زیر در میان است:
عفونت رحم
بدن مادر بعد از زایمان در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شود. عفونت‌های رحمی یکی از انواع عفونت‌ها در دوران بعد از زایمان است که می‌تواند منجر به افزایش شدت خونریزی یا ایجاد گسستگی در فرآیند خونریزی بعد از زایمان سزارین شود. عفونت‌های رحمی انواع مختلفی که دارد که عبارتند از:
- عفونت آندومتریت یا دهانه رحم
- عفونت میومتریت یا عضله رحم
- عفونت پارامتریت یا نواحی اطراف رحم
معمولا عفونت‌های رحمی تنها با معاینه و تشخیص پزشک قابل شناسایی هستند؛ اما نشانه‌ها و علائم زیر می‌تواند به تشخیص عفونت در مادران کمک کند:
- احساس درد در ناحیه پایین شکم
- تب شدید
- افزایش ضربان قلب و تنفس
- ورم رحم
- دردهای عضلانی و داشتن علائمی شبیه به آنفولانزا
عدم انقباض کافی رحم
عدم انقباض کافی رحم در هنگام زایمان بعد از خارج‌شدن جفت، می‌تواند از دیگر دلایل شایع خونریزی بعد از زایمان سزارین و ایجاد گسستگی در این فرآیند باشد. این پدیده در علم پزشکی به آنتونی رحم معروف است. انقباضات رحمی با بستن رگ‌های خونی در رحم، از خونریزی واژینال جلوگیری می‌کنند. در شرایطی که آنتونی رحم اتفاق می‌افتد، رحم قادر به منقبض‌شدن نیست. به این تربیت دهانه رحم باز می‌ماند و منجر به خونریزی می‌شود.
باقی‌ماندن بقایای بارداری
آخرین احتمال در قطع و وصل شدن خونریزی بعد از سزارین، به‌جا‌ماندن بقایای بارداری در رحم است که معمولا در مادرانی با سابقه سزارین، بیشتر است. این را درنظر داشته باشید تا زمانی که بقایای جفت و بارداری در رحم باقی بماند، خونریزی ادامه خواهد داشت.
زایمان طبیعی بعد از سزارین
اگر فرزند خود را با سزارین به دنیا آورده‌اید و حالا دوباره باردار هستید، شاید برایتان جالب باشد که تجربه زایمان طبیعی را هم در خاطرات خود به ثبت برسانید. در گذشته این تصور اشتباه وجود داشت که سابقه سزارین، مادران را از داشتن تجربه زایمان طبیعی محروم می‌کند.
امروزه پیشرفت در علم پزشکی ثابت کرده است که داشتن زایمان طبیعی بعد از سزارین چندان دور از ذهن و ناممکن نیست. در این میان تنها فاکتور مهم در تعیین امکان‌پذیری زایمان طبیعی بعد از سزارین، ایمنی مادر و نوزاد خواهد بود که تایید یا عدم تایید آن در حوزه تخصص پزشک معالج است. از جمله مشکلات شایعی که می‌تواند امکان زایمان طبیعی را بعد از سزارین از مادران سلب کند، شامل موارد زیر می‌شود:
- افزایش اضافه‌وزن
- افزایش فشار خون در دوران بارداری
- سن بالای مادر
- وزن زیاد جنین (بالای 4 کیلوگرم)
- داشتن تجربه پارگی رحم در سزارین قبلی
- برش‌های عمودی رحم در سزارین
- داشتن سابقه عمل جراحی رحم نظیر برداشتن فیبروئید
- فاصله کوتاه بین زایمان فعلی و سزارین قبلی (19 ماه)
مراقبت‌های پس از سزارین
سزارین عملی سنگین و دردآور است که معمولا عوارضی بی‌شمار و گاهی بلندمدت برای مادران به همراه دارد. موارد زیر از جمله فاکتورهای مهم در فهرست مراقبت‌های بعد از سزارین است که ضمن کاهش خونریزی بعد از زایمان سزارین، فرآیند بهبودی مادر را سرعت می‌بخشد:
- داشتن خواب و استراحت کافی
- خودداری از بلندکردن وسایل سنگین
- جلوگیری از انجام کارهای دشوار در منزل
- استفاده از پد بهداشتی برای کنترل خونریزی بعد از سزارین
- نداشتن رابطه جنسی تا اتمام خونریزی (بعد از 8 هفته)
- داشتن رژیم غذایی مناسب حاوی ویتامین و پروتئین
- مصرف غذاهای آبکی و کم‌چرب
- نوشیدن زیاد مایعات
- جلوگیری از مصرف غذاهای نفاخ
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد
- دستکاری‌نکردن زخم سزارین و عدم باز و بسته کردن مداوم پانسمان
- عدم استفاده از پماد و لوسیون برای زخم سزارین بدون تجویز پزشک
سخن آخر
تقریبا برای تمام مادران، لحظه زایمان از بهترین و تکرارنشدنی‌ترین لحظه‌های ناب زندگی‌ست که بر رنج و سختی نه ماه بارداری پایان می‌بخشد. در این میان، داشتن توجه به عارضه‌های بعد از زایمان نظیر خونریزی بعد از سزارین می‌تواند لذت این خوشی را برای مادران تداوم ببخشد.
ما در این مقاله از اسنپ مارکت تلاش کردیم با پرداختن به موضوع خونریزی بعد از زایمان سزارین، ضمن دورکردن استرس و اضطراب از شما، اطلاعات لازم در باب مراقبت‌های بعد از زایمان جهت بهودی هرچه سریع‌تر و بهتر را به شما ارائه دهیم. تجربیات شما تکمیل‌کننده بحث ما خواهد بود؛ آن‌ها را در بخش کامنت‌ها برایمان بنویسید.