هر آشپزی، ارزش ظروفی را که بتواند از آن‌ها به مدت طولانی استفاده کند، می‌داند. ممکن است تابه‌حال از ظروف چدنی استفاده کرده و متوجه کیفیت عالی آن شده باشید. مزایای ظروف چدنی، هر خانم خانه‌داری را مجاب می‌کند تا برای یکبار هم که شده از این ظروف استفاده کند.
در این مقاله از وبلاگ اسنپ مارکت قصد داریم به‌طور کامل به بررسی مزایای ظروف چدنی، روش‌های مراقب و نگهداری، معایب آن‌ها و همچنین مزایای قابلمه چدنی بپردازیم؛ پس، تا انتها همراه ما باشید.
چدن چیست؟
چدن یک فلز آلیاژی بوده که عنصر اصلی آن آهن است. برخی از افراد فکر می‌کنند که چدن صددرصد از آهن ساخته شده است؛ در واقع می‌توان گفت چدن از ذوب آلیاژهای آهن-کربن تولید می‌شود.
چدن‌ها ۲ تا ۴ درصد از کربن تشکیل شدهاند و همچنین دارای مقادیر کم‌تری از آلیاژهای منگنز، سیلیکون و ناخالصی‌هایی مانند گوگرد و فسفر هستند. از این عناصر آلیاژی اضافی برای بیشترشدن خواص چدن استفاده می‌شود. ترکیب کربن و سیلیکون به چدن، قابلیت ریخته‌گری عالی می‌بخشد.
برای ساختن چدن، سنگ آهن را در کوره حرارت می‌دهند تا ذوب شود. سپس فلز مذاب ریخته می‌شود و مدتی به آن اجازه می‌دهند تا سفت شود و به شکل شمش درآید. شمش‌های چدن دوباره در قالب نهایی ذوب می‌شوند. در طی این ذوب مجدد، چدن ساخته می‌شود. انواع مختلفی از چدن‌ها با استفاده از عملیات حرارتی و تکنیک‌های مختلف، فرآوری و تولید می‌شوند.
مزایای ظروف چدنی
در دهه‌های اخیر یکی از دلایل اصلی استفاده از ظروف چدنی، تخریب‌ناپذیربودن آن‌ها بوده است. حتی ظروفی را که زنگ زده و خراب شدهاند می‌توان به وضعیت مناسب قبل بازگرداند؛ به این صورت که سطح نچسب روی چدن را می‌توان بارها با فرآیندی به نام seasoning دوباره به حالت قبل برگرداند.
seasoning روغنی است که در تابه پخته می‌شود و به ظروف پخت‌وپز ظاهری صاف می‌بخشد. علاوه‌بر این، باعث نچسب‌شدن قابلمه‌ها و تابه‌ها می‌شود. این فرآیند غذا را از سطح فلز جدا و از ظروف در برابر زنگ‌زدگی محافظت می‌کند. در ادامه به مزایای ظروف چدنی پرداخته شده است.
گرما را به‌خوبی منتقل می‌کند
سرآشپزهای حرفه‌ای عاشق ظروف چدنی هستند که یکی از دلایل آن حفظ حرارت و انتقال گرماست. مواد ضخیمی که در چدن به‌کار رفته است، باعث می‌شود تا گرمای بیشتری را در واحد حجم ذخیره کند. گرم‌شدن ظروف چدنی به گرم نگه‌داشتن غذاها برای مدت‌زمانی طولانی کمک می‌کند؛ اما باید بدانید که مدتی طول می‌کشد تا چدن کاملا گرم و کاملا خنک شود.
یکی از مزایای قابلمه چدنی این است که غذا را به‌طور یکنواخت گرم می‌کند؛ بنابراین هیچ نقطه گرم یا سردی وجود ندارد. این بدان معناست که غذای شما را هم به‌طور یکنواخت می‌پزد و از سوختن یا کم‌پختن قسمت‌هایی از غذای شما جلوگیری می‌کند. به این نکته توجه داشته باشید که اگر تابه یا ماهیتابه چدنی شما هنوز داغ است، آن را زیر آب سرد نگذارید؛ زیرا باعث ترک‌خوردن یا تاب‌برداشتن ظرفتان خواهد شد.
با ظروف چدنی می‌توانید غذا را روی هر سطحی بپزید
شما می‌توانید ظروف چدنی را روی اجاق گاز، فر، روی آتش یا اجاق هیزمی و حتی روی کباب‌پز یا باربیکیو قرار دهید. طراحی بادوام و حفظ حرارت آن به شما این امکان را می‌دهد که به‌راحتی ظروف را از اجاق گاز به فر منتقل کنید؛ بدون این‌که نگران ذوب‌شدن آن باشید. شما می‌توانید در کمپ‌های تفریحی ظرف‌های چدنی خود را روی شعله‌های چوب قرار دهید؛ زیرا طراحی مستحکم آن‌ها باعث می‌شود تا آسیبی به ظروف شما وارد نشود.
به این نکته توجه داشته باشید که از پختن غذاهای اسیدی مانند گوجه فرنگی، لیمو یا سایر غذاهای مرکباتی خودداری کنید؛ زیرا باعث می‌شود که غذا با آهن موجود در چدن واکنش نشان دهد و طعم فلزی ایجاد کند.
تمیزکردن آن‌ها آسان‌تر است
یکی دیگر از مزایای ظروف چدنی، تمیزکردن آسان آن‌ها نسبت به سایر ظروف است. علاوه‌بر این، به دلیل سطح نچسب این نوع از ظروف، تمیزکردن آن‌ها نسبت به شیشه یا آلومینیوم آسان‌تر خواهد بود.
مقرون‌به‌صرفه است
ظروف چدنی اغلب با قیمت‌هایی مناسب در بازار عرضه می‌شوند؛ به این دلیل که قابلمه‌های چدنی، تابه‌ها و کلیه ظروف چدنی از مواد خام ارزان ساخته می‌شوند. علاوه‌بر این، ماندگاری چدن بسیار بالاست و لازم نیست نگران تعویض آن هر چند سال یک بار باشید.
در اشکال و اندازه‌های مختلف تولید می‌شود
تابه‌های چدنی احتمالا محبوب‌ترین شکل این ظروف هستند؛ اما از چدن برای ساخت انواع قابلمه‌ها، کباب‌پزها، تابه‌های کیک، ظروف مخصوص پیتزا و غیره هم استفاده می‌شود.
ذاتا محصولاتی نچسب هستند!
ظروف چدنی به‌طور طبیعی نچسب هستند. اگر فرآیند seasoning در آن‌ها به‌درستی انجام شود، سطح نچسبی را ایجاد می‌کند که بهتر از سایر ظروف نچسب است.
آهن خون با ظروف چدنی تامین می‌شود
برخی از پزشکان تغذیه، پختن با تابه‌های چدنی را برای دریافت آهن بیشتر در رژیم غذایی توصیه می‌کنند؛ زیرا هنگام پختن به غذای شما نفوذ می‌کنند. پختن غذا با ظروف چدنی می‌تواند در هر وعده غذایی حدود ۱۸ میلی‌گرم آهن را برای بدن تامین کند. می‌توان گفت این مورد یکی از مهم‌ترین مزایای ظروف چدنی به حساب می‌آید.
معایب ظروف چدنی چیست؟
همان‌طور که در بالا مشاهده می‌کنید، مزایای ظروف چدنی بسیار زیاد است؛ اما در کنار همه فواید و ویژگی‌های خوب، دارای معایبی هم خواهد بود که به شرح زیر است:
- اگر فرآیند seasoning به‌درستی انجام نشود، احتمال زنگ‌زدگی در این ظروف افزایش می‌یابد. ممکن است نیاز داشته باشید این فرآیند را مجددا تکرار کنید.
- وزن زیاد این نوع از ظرف‌ها باعث می‌شود تا نتوانید آن‌ها را به‌راحتی حرکت دهید.
- آن‌قدر داغ می‌شوند که احتمال سوختگی در آن‌ها افزایش می‌یابد.
- واکنش‌پذیر هستند.
- ظروف چدنی برای گرم‌شدن به مدت‌زمان زیادی نیاز دارند.
- دسته‌های یک تابه یا قابلمه چدنی می‌تواند بسیار داغ شود.
- نمی‌توانید غذاهای اسیدی یا گوشت‌های سرخ‌شده به همراه نوشیدنی‌های گازدار را طبخ کنید؛ همچنین برای جوشاندن آب هم نمی‌توانید از این ظروف کمک بگیرید.
اگر قصد آشپزی با ظروف چدنی را دارید، بهترین گزینه استفاده از ظروف چدنی لعاب‌دار است؛ زیرا چدن لعاب‌دار با آهن واکنش نشان نمی‌دهد، زنگ نمی‌زند و نیازی به فرآیند seasoning ندارد.
قابلمه چدن مناسب پخت چه نوع غذاهایی است؟
یکی از مزایای قابلمه چدنی این است که می‌توانید غذاهای مختلفی را به‌منظور آب‌پزکردن، تفت‌دادن، سرخ‌کردن و حتی برشته‌کردن غذاها در آن درست کنید. برخی از غذاهایی که می‌توانید با ظروف چدنی آماده کنید عبارتند از:
- گوشت
- تخم مرغ و انواع نیمرو
- سبزیجات خام
- پختن انواع نان
- انواع کیک
- لازانیا و پیتزا
چدن برای زمانی که قصد دارید آب را بجوشانید، گزینه مناسبی نیست؛ زیرا اگر غذای شما برای مدت طولانی در چدن پخته شود، طعم آهن بیشتری را به خود جذب می‌کند. همان‌طور که قبلا هم گفته شد، غذاهای اسیدی مانند گوجه فرنگی، آبلیمو و سرکه احتمالا آهن چدن را جذب و طعم نامطلوبی را در غذا ایجاد می‌کنند.
همچنین، این مواد غذایی می‌توانند مقداری از پوشش طبیعی نچسب ظروف شما را از بین ببرند. همان‌طور که گفته شد، یکی از مزایای قابلمه چدنی امکان قراردادن آن در فر است. اگر قصد دارید ظروف چدنی خود را در فر قرار دهید، مراحل زیر را دنبال کنید:
- فر خود را با دمایی بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ درجه فارنهایت (232 تا 260 درجه سانتی‌گراد) گرم کنید.
- تابه را به‌صورت وارونه در فر قرار دهید و یک ورق آلومینیومی بزرگ زیر تابه بگذارید تا روغن از آن نریزد.
- سی دقیقه اجازه دهید تا بپزد (اگر کمی دود کرد نگران نباشید. این اتفاق طبیعی‌ست).
- فر را خاموش کنید و اجازه دهید تا ظرف داخل فر با درِ بسته با دمای اتاق خنک شود (این کار ممکن است چند ساعت طول بکشد).
راه‌ها و نحوه شناخت سرویس چدنی اصل چگونه است؟
مزایای ظروف چدنی آن‌قدر زیاد است که بدون شک اکثر آشپزها و زنان خانه‌دار تمایل دارند از این وسیله برای پخت‌وپز استفاده کنند؛ اما مسئله مهمی که وجود دارد، تشخیص چدن اصل از تقلبی‌ست. راه‌های مختلفی برای تشخیص این موضوع وجود دارد که شما بتوانید با خیالی راحت ظروف چدنی اصل تهیه و از آن‌ها استفاده کنید.
سطح چدن
رنگ چدن باید مشکی یا خاکستری تیره و دارای سطحی صاف و براق باشد. علاوه‌بر این، لبه قابلمه و درِ آن باید دارای چدن مشکی‌رنگ باشد. داخل ظروف چدنی را بررسی کنید. این ظروف باید دارای شیارهای مارپیچی باشند؛ همچنین هنگام لمس‌کردن آن کمی خشن به نظر برسند. چدن واقعی به‌راحتی زنگ می‌زند. اگر ظروف چدنی قدیمی را دیدید که رنگ قرمر یا نارنجی دارند، به احتمال زیاد چدن اصلی هستند.
وزن چدن
ظروف چدنی اصل سنگین هستند و شما نمی‌توانید آن‌ها را با یک دست بلند کنید. این مورد ساده‌ترین روش برای تشخیص چدن اصل از تقلبی خواهد بود. اندازه یک تابه چدنی ۱۲ اینچ و وزن متوسط آن حدود ۸ پوند است.
دسته ظروف چدنی
قطعات چدن اصل در قالب یک تکه کامل تولید می‌شوند و دسته‌ها هم به‌طور کامل به ظرف چدنی متصل هستند. به همین منظور، اگر دستگیره‌ها به ظرف پیچ شده باشند، به احتمال زیاد ظرف مورد نظر چدن اصل یا یک ظرف چدنی باکیفیت نیست.
قسمت بیرونی ظروف چدنی
یکی دیگر از راه‌های تشخیص چدن اصل از تقلبی، بررسی کف ظروف است. ظروف چدنی برای انتقال بهتر گرما دارای فرورفتگی‌هایی در قسمت‌های بیرونی خود هستند. تابه‌های چدنی قدیمی سه یا چهار فرورفتگی یا بریدگی دارند. این شکاف‌ها باعث می‌شود تا تابه‌ها بتوانند به‌راحتی روی صفحات گرمایش برقی قرار گیرند. اکنون تابه‌های جدید دارای کف مقعر برای توزیع گرما هستند.
نکات مهم در استفاده و نگهداری از ظروف چدنی
همان‌طور که می‌دانید برای طول عمر بیشتر هر وسیله‌ای باید نکاتی را جهت نگهداری و مراقب از آن‌ها رعایت کنید؛ در غیر این صورت، طول عمر قابلمه و ماهیتابه شما کوتاه خواهد شد. شما می‌توانید با مراقبت و نگهداری مناسب، سال‌ها از مزایای ظروف چدنی خود بهره ببرید. با انجام کارهای زیر، عمر ظروف چدنی خودتان را چندبرابر کنید:
- ظروف چدنی خود را با آب گرم و صابون ملایم تمیز کنید. حتی می‌توانید با یک برس، ظرف را به‌آرامی بشویید.
- ظرف چدنی خود را با یک دستمال کاغذی خشک کنید. علاوه‌بر این، می‌توانید ظرف را روی حرارت ملایم اجاق گاز قرار دهید و مطمئن شوید که رطوبت آن تبخیر شده است. در غیر این صورت، احتمال زنگ‌زدن ظرف وجود دارد.
- روغن مخصوص پخت‌وپز را در سراسر قابلمه یا ماهیتابه خود پخش و بعد از کمی گرم‌شدن شروع به آشپزی کنید.
- بعد از تمیزکردن تابه خود، چند قطره روغن مخصوص پخت‌وپز به کف تابه بزنید و با استفاده از دستمال کاغذی یا پارچه نخی، آن را به داخل و خارج از ظرفتان بمالید. مهم نیست از چه نوع چربی استفاده می‌کنید، فقط به مقدار زیادی از آن نیاز ندارید.
- از اسکاچ‌های زبر و سیم برای شستن ظروف چدنی خودداری کنید. یکی از مزایای قابلمه چدنی، سطح نچسب آن است. استفاده از اسکاچ‌های زبر می‌تواند سطح نچسب ظرفتان را خراب کند.
- برای تفت‌دادن یا کشیدن غذا در ظرف از قاشق‌های چوبی یا پلاستیکی استفاده کنید.
- بهتر است ظروف چدنی خود را در ماشین ظرفشویی قرار ندهید.
- برای جداکردن غذای چسبیده به ظرف، در حالی که ظرف شما داغ است، می‌توانید از ¼ فنجان نمک و چند قطره آب گرم استفاده کنید و با یک اسکاچ نرم به‌آرامی ظرف را بشویید.
- از خیساندن ظروف چدنی خود در طول شب خودداری کنید؛ زیرا باعث زنگ‌زدگی می‌شود.
- از قراردادن ظروف چدنی روی هم پرهیز کنید؛ زیرا می‌تواند باعث خط‌وخش در کف ظرف شما شود.
- از یک فضای خشک و خنک برای نگهداری ظروف چدنی استفاده کنید.
- بهترین مکان برای نگهداری ماهیتابه، درست روی اجاق گاز شماست.
کلام آخر پیرامون مزایای ظروف چدنی
در این مقاله به‌طور مفصل درباره مزایای ظروف چدنی، معایب آن، تعریف اصلی چدن و روش‌هایی که می‌توانید به کمک آن‌ها ظروف چدنی اصل را از غیراصل تشخیص دهید، صحبت کردیم. علاوه‌بر این، به مزایای قابلمه چدنی، غذاهایی که می‌توانید در آن‌ها درست کنید و نکات مهمی که به شما برای نگهداری هر چه بهتر این نوع ظروف کمک می‌کند، پرداختیم.
آیا تابه‌حال از ظروف چدنی استفاده کرده‌اید؟ چه غذاهایی در آن‌ها پخته‌اید؟ برای مراقبت و نگهداری از آن‌ها کدام‌یک از موارد گفته‌شده در بالا را رعایت کرده‌اید؟ در حین خرید به کدام‌یک از مزایای قابلمه چدنی توجه می‌کنید؟ شما عزیزان می‌توانید برای تهیه قابلمه و تابه چدنی به سایت اسنپ مارکت مراجعه کنید.