شهرت غذای ایرانی قدمتی به اندازه تاریخ دارد. مهارت آشپزهای ایرانی و طعم غذاهای ایرانی همیشه زبان‌زد مردم سراسر دنیا بوده است. بسیاری از گردشگران هنگام سفر به یک شهر یا کشور جدید، از خوردن غذاهای سنتی و محلی آن منطقه لذت می‌برند که غذاهای ایرانی هم در این مورد یک انتخاب شگفت‌انگیز برای گردشگران به‌حساب می‌آید.
علاوه‌بر غذای ایرانی که در اقصی‌نقاط کشور طبخ می‌شود، اغلب شهرها و روستاها هم غذاهای محلی و خاص شهر خود را دارند. به‌همین‌دلیل، تنوع غذای ایرانی و مواد اولیه برای آن بسیار بالا است.
اگر در جست‌وجوی غذایی اصیل و پرطرفدار هستید، در این مطلب از انواع غذاهای ایرانی صحبت و قدمت و شیوه طبخ غذای ایرانی را بررسی خواهیم کرد.
پرطرفدارترین غذاهای ایرانی
· خورش فسنجان
یک غذای ایرانی اصیل و پرطرفدار، خورش فسنجان است که معمولا آن را با انار ترش و مرغ، گوشت قرمز یا اردک تهیه و با برنج یا چلو سرو می‌کنند. خواستگاه اصلی خورش فسنجان مربوط به شمال ایران و استان گیلان است. گردو و رب انار پایه اصلی این غذا هستند. از انواع این غذا، می‌توان به فسنجان ترش و فسنجان ملس اشاره کرد که بسته‌به سلیقه افراد با شیوه متفاوتی طبخ می‌شود.
باستان‌شناسان در ویرانه‌های تخت جمشید، پایتخت آیینی باستانی امپراتوری پارس، لوح‌های سنگی و کتیبه‌هایی مربوط به ۵۱۵ سال قبل از میلاد پیدا کردند که در آن‌ها به مواد تشکیل‌دهنده این غذای ایرانی از جمله انار، مرغ و گردو اشاره شده بود.
· خورش قیمه
از دیگر غذای ایرانی که از محبوبیت بالایی برخوردار است، می‌توان به خورش قیمه اشاره کرد؛ خورش قیمه به خورشی گفته می‌شود که با گوشت تکه‌ای درست شده باشد. کمتر ایرانی‌ای را می‌توان پیدا کرد که خورش قیمه را دوست نداشته باشد. این خورش اصیل و خوش‌رنگ‌ولعاب که به شاهنشاه خورش‌ها معروف است، در مناطق مختلف ایران به یک شیوه تهیه می‌شود.
قیمه بادمجان، قیمه نخودی، قیمه نثار، بیچاخ قیمه، قیمه چرخ‌کرده و قیمه نجفی از انواع مختلف قیمه هستند. خورش قیمه از آن دسته غذاهایی‌ست که آن را به‌جز جشن‌ها و میهمانی‌ها، در مناسبت‌های مذهبی و عزاداری‌ها تهیه و همراه با چلو به‌عنوان نذری بین نیازمندان تقسیم می‌کنند.
· چلوکباب
بی‌شک، چلوکباب یکی از معروف‌ترین انواع غذاهای ایرانی است و بسیاری از مردم دنیا، آشپزی و غذای ایرانی را با چلوکباب می‌شناسند. کباب‌های ایرانی انواع مختلفی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به کباب بختیاری، کباب سلطانی و کباب چنجه اشاره کرد.
کباب کوبیده احتمالا شناخته‌شده‌ترین عضو خانواده کباب‌هاست که در بین ایرانیان و گردشگران بسیار محبوب است. همان‌طور که می‌دانید، انواع کباب را معمولا با گوجه‌فرنگی، فلفل، سبزی‌خوردن، برنج زعفرانی، دوغ، نان تازه، لیموی تازه و پیاز سرو می‌کنند.
براساس نوشته‌های میرزا محمدرضا معتمد‌الکتاب، نویسنده دوره قاجار، ارائه دستور تهیه کباب از قفقازی‌ها، توسط شخص ناصرالدین شاه بود و پس‌از آن کم‌کم دستور پخت کباب به تمام نقاط ایران رسید و ایرانی‌ها طرز تهیه این غذای ایرانی را یاد گرفتند.
· باقالی‌پلو
باقالی‌پلو یکی از انواع غذای ایرانی و لذیذ است که همراه با ماهیچه گوسفند یا گوشت مرغ سرو می‌شود و بسیاری از گردشگران و البته ایرانیان این غذا را دوست دارند. این غذای ایرانی لذیذ گزینه مناسبی برای پذیرایی شام در مراسم‌ها و جشن‌های ایرانی‌ست. جالب است بدانید که پخت باقالی‌پلو از دوره صفویه آغاز شد و جزو غذاهای محبوب ایرانی آن زمان به‌شمار می‌رفت. از خواص باقالی‌پلو، این غذای ایرانی اصیل، می‌توان به تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت قلب، استحکام استخوان‌ها و کمک به بهبود عملکرد ریه اشاره کرد.
· ته‌چین
ته‌چین یکی از خوشمزهترین و چشم‌نوازترین غذاها، با ظاهری شیک و جذاب است. جالب است بدانید که خارجی‌ها ته‌چین را کیک ایرانی می‌نامند. غذای ایرانی ته‌چین ترکیبی از برنج با مرغ یا گوشت قرمز، بادمجان و غیره است، اما استفاده از مرغ در ته‌چین اغلب رایج‌تر از دیگر مواد است. ته‌چین هم به‌عنوان پیش‌غذا و هم به‌عنوان غذای اصلی سرو می‌شود.
گفته شده است که ته‌چین در اثر اشتباه یک آشپز درباری ابداع شده است. در رابطه با ته‌چین حکایتی وجود دارد که در آن گفته می‌شود روزی یکی از طباخان درباری هنگام پخت چلومرغ، برنج را شفته درست می‌کند. این آشپز نگون‌بخت از ترس جانش فکری به ذهنش می‌رسد؛ او تصمیم می‌گیرد به برنج شفته‌شده‌اش زعفران و تخم‌مرغ اضافه کند و تکه‌های مرغ را لا‌به‌لای آن قرار دهد. این ایده سبب خلق یک غذای ایرانی جدید، یعنی ته چین شد.
· خورش قورمه‌سبزی
به‌نظر می‌رسد که لازم نیست از محبویت خورش قرمه‌سبزی، این غذای اصیل ایرانی، صحبت کنیم. این محبوبیت غذای ایرانی به‌خصوص در میان آقایان زبان‌زد است و اغلب می‌توان با طبخ خورش قرمه‌سبزی دل آن‌ها را به‌دست آورد.
راز خوشمزگی خورش قورمه‌سبزی مانند بسیاری از دیگر غذاها، در مدت‌زمان پخت و جاافتادگی آن نهفته است. هرچه خورش با حرارت کمتر و زمانی طولانی‌تر پخته شود، لذیذتر و خوش‌رنگ‌تر خواهد شد.
این غذای ایرانی با برنج سفید یا برنج زعفرانی سرو می‌شود و مطمئنا تجربه خوردن آن برای گردشگران و مسافران خارجی جالب و فراموش‌نشدنی خواهد بود. در گذشته، عشایر معمولا در اواسط پاییز، تکه‌های گوشت تازه (گوشت‌های قرمه‌شده) را در چربی خود گوشت یا روغن حیوانی با حرارت بسیار کم می‌پختند و سپس آن‌ها را در کوزه‌هایی قرار می‌دادند و در جای خنک نگه می‌داشتند.
در زمستان و در مواقع لزوم، عشایر در طول سفر خود این گوشت‌ها را به روش‌های مختلفی مصرف می‌کردند. گاهی با اضافه‌کردن انواع گیاهان محلی و پیاز، گوشت‌ها را خوش‌عطر و خوش‌طعم‌تر و میل می‌کردند. به همین شکل کم‌کم قورمه‌سبزی به یکی از انواع غذاهای خوشمزه ایرانی تبدیل شد.
· دیزی (آبگوشت)
یکی از انواع غذای ایرانی با قدمت بسیار زیاد، دیزی یا ابگوشت است. اگر می‌خواهید دوست خارجی خود را با فرهنگ و آشپزی انواع غذاهای ایرانی آشنا کنید، او را به یک رستوران سنتی ببرید و یک دیزی اصیل ایرانی برایش سفارش دهید.
برای تهیه این غذای ایرانی، گوشت گوسفند را با حبوبات (عمدتا لوبیا و نخود)، سیب‌زمینی و گاهی‌اوقات گوجه‌فرنگی به‌طور کامل می‌پزند. سپس آب گوشت از مواد دیگر جدا می‌شود. پس از آن نخود و لوبیای جدا‌شده را به‌خوبی می‌کوبند و به‌شکل پوره (گوشت کوبیده) در می‌آورند. در آخر دیزی با نان سنگک، دوغ، پیاز و سبزی‌خوردن سرو می‌شود.
یک غذای مشابه در ارمنستان با همین نام (آبگوشت) وجود دارد اما تفاوت این دو در این است که در ارمنستان به‌جای گوشت گوسفند از گوشت گاو استفاده می‌کنند. آبگوشت انواع مختلفی دارد اما معمولا آبگوشت سنتی و معروف ایرانی را به یک شیوه می‌پزند. گوجه‌فرنگی آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی دارد و هنگام پخت، تاثیر آنتی‌اکسیدان‌ها افزایش پیدا می‌کند.
از سوی دیگر، گوجه‌فرنگی یک ماده غذایی کم‌چرب همراه با مقداری فیبر و پروتئین است. لیموهای خشک (لیمو امانی) هم برای جذب چربی موجود در این غذای ایرانی و بهتر‌کردن طعم آن به غذا اضافه می‌شود.
· زرشک‌پلو
یکی از بهترین انواع غذاهای ایرانی که اغلب در مراسم‌های مختلف (مانند عروسی‌ها) سرو می‌شود، زرشک‌پلو با مرغ است. زرشک‌پلو، ازجمله پرطرفدارترین غذای ایرانی، از ترکیب زرشک، زعفران و برنج سفید تهیه می‌شود و علاوه‌بر طعم فوق‌العاده، ظاهر بسیار دلپذیری دارد.
این غذای ایرانی محبوب هم در مراسم رسمی و هم در مراسم غیر رسمی تهیه می‌شود. طبخ این غذای ایرانی آن‌قدر ساده است که این سادگی، آن را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای پذیرایی از دوستان و اعضای خانواده تبدیل کرده است.
روش‌های زیادی برای تهیه و طعم‌دارکردن این غذای ایرانی وجود دارد که با رعایت چند نکته ساده، هر کسی می‌تواند این غذای خوشمزه را مانند یک آشپز حرفه‌ای بپزد. مرغ، منبع ویتامین B6 که قند خون را کنترل، فعالیت انسولین را تنظیم و از بروز بیماری‌های قلبی-عروقی جلوگیری می‌کند. همچنین زرشک به‌کاررفته در زرشک‌پلو با مرغ، از گذشته تا به امروز برای معالجه بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.
· خورش بادمجان
بادمجان در بسیاری از انواع غذاهای ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که یکی از خوشمزهترین غذاهای تهیه‌شده با بادمجان، خورش بادمجان است. این غذای ایرانی اصیل اغلب با برنج سفید یا برنج زعفرانی سرو می‌شود، همچنین می‌توان آن را با نان سرو کرد.
خورش بادمجان، این غذای ایرانی لذیذ، از آن دسته خورش‌هایی‌ست که در مناطق مختلف ایران با دستور‌العمل‌ها و طعم‌های مختلفی تهیه می‌شود. به‌عنوان مثال، برخی افراد دوست دارند آن را با لپه تهیه کنند، در‌حالی‌که برخی دیگر ترجیح می‌دهند آن را با غوره یا آب‌غوره درست کنند. به لطف ترکیب بادمجان، گوجه‌فرنگی و گوشت قرمز، این غذای ایرانی محبوب، بسیار مغذی‌ست. بادمجان سرشار از آهن است که مصرف آن برای درمان کم‌خونی از سمت پزشکان توصیه می‌شود.
· دلمه برگ مو
از انواع غذاهای ایرانی که طرفدارن بسیاری دارد، می‌توان به دلمه و انواع آن اشاره کرد. این غذا، اغلب به‌عنوان یک پیش غذای مجلسی، خوشمزه وسالم مصرف می‌شود. دلمه برگ مو، دلمه گوجه‌فرنگی، دلمه بادمجان و دلمه فلفل، انواع مختلف این غذای ایرانی هستند.
در این میان، دلمه برگ مو تبریزی معروف‌تر و پرطرفدارتر از دلمه‌های دیگر است. این غذای ایرانی، یکی از غذاهای پرطرفدار در سراسر جهان است. به نظر می‌رسد دستور تهیه این غذای خوشمزه از ترکیه وارد ایران شده باشد. کشورهای دیگری از جمله، اردن، یونان، ازبکستان، گرجستان، رومانی، سوریه، مصر و … هم به روش خود این غذای لذیذ را تهیه می‌کنند. دلمه برگ مو در زبان ترکی “یپراخ دلماسی” نام دارد.
· آش رشته
به‌جرئت می‌توان یکی از بهترین انواع غذاهای ایرانی را آش دانست. این غذای ایرانی خوشمزه در هر منطقه به روش خاص خود طبخ می‌شود؛ بااین‌حال گردشگران زیادی با این غذای بی‌نظیر آشنا هستند.
این غذای اصیل به‌ویژه در ماه رمضان و فصول سرد سال بسیار پرمصرف و محبوب است و برای تهیه آن از انواع حبوبات، غلات و گیاهان معطر استفاده می‌شود. تزئین ظرف آش پیش از سرو بسیار مهم است و صد البته، ایرانیان در تزئین انواع غذا استاد هستند.
پس از طبخ این غذای ایرانی، معمولا ظرف آش را با پیاز سرخ‌شده، سیر، نعناع‌داغ و کشک تزئین می‌کنند. مواد تشکیل‌دهند آش رشته بسیار متنوع و مقوی هستند و انواع ویتامین‌ها و همچنین پروتئین، کربوهیدرات و سایر مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند.
· مرصع‌پلو
این غذای ایرانی بی‌همتا یکی از انواع غذاهای ایرانی است که به جشنواره رنگ‌ها شهرت دارد و به‌دلیل ظاهر رنگارنگش، نام مرصع‌پلو برای این غذا انتخاب شده است. مواد تشکیل‌دهند این غذای خوشمزه، هر یک تداعی‌گر سنگ‌های قیمتی و زیبا هستند؛ پسته مانند زمرد، بادام مانند الماس، زرشک مانند یاقوت، پوست پرتقال و هویج مانند کهربا و زعفران مانند طلا می‌درخشد.
مرصع‌پلو معمولا در مجامع و مراسم‌های بسیار رسمی و عروسی‌ها سرو می‌شود؛ چراکه این غذای ایرانی از قدمت بالایی برخوردار است و نمادی از شکوه و احترام به میهمانان خواهد بود. تاریخچه این غذا به دوره صفویه باز می‌گردد و امروزه بیشتر در استان‌های فارس و خراسان طبخ می‌شود؛ البته در خراسان به رنگینک‌پلو معروف است.
· کوفته تبریزی
غذاهای تبریزی از پرطرفدارترین انواع غذاهای ایرانی خوش‌طعم و لذیذ هستند. کوفته تبریزی یکی از غذاهایی‌ست که با استفاده از لپه، سبزیجات، تخم‌مرغ آب‌پز، آلو، گردو، پیاز و زرشک درست می‌شود.
این غذا حاوی پروتئین، انواع ویتامین‌ها، چربی، کربوهیدرات، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فیبر است و انواع مختلفی از پروتئین‌های گیاهی مانند غلات، حبوبات و پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت قرمز برای تهیه این غذای ایرانی استفاده می‌شود.
· لوبیاپلو
لوبیاپلو یکی دیگر از غذاهای خوشمزه ایرانی است که تهیه آن آداب‌و‌رسوم خاص خود را دارد. این غذا معمولا با ته‌دیگ نان یا سیب‌زمینی، سالاد شیرازی، سبزی‌خوردن و ماست تهیه و سرو می‌شود. ترکیب این خوراکی‌های خوشمزه در کنار هم یک وعده غذای ایرانی دلپذیر را می‌سازد.
لوبیاپلو از ترکیب لوبیاسبز، گوشت، پیاز، رب گوجه‌فرنگی یا خود گوجه‌فرنگی و ادویه‌های مختلف تهیه می‌شود که در این بین لوبیاسبز سرشار از ویتامین K و منیزیم است. علاوه‌بر این، می‌توان آن را به‌عنوان منبع کامل فیبر و بتاکاروتن در نظر گرفت. بنابراین، مصرف مداوم لوبیاسبز از بروز بیماری‌های قلبی-عروقی جلوگیری و سلامت روده بزرگ را تضمین می‌کند.
همچنین، کالری کم این غذای ایرانی، برای کسانی که قصد کاهش وزن و مصرف غذاهای کم‌کالری اما پر حجم را دارند، مفید خواهد بود. گیاه‌خواران یا افراد مبتلا به نقرس می‌توانند به‌جای گوشت قرمز از سویا، قارچ یا سیب‌زمینی برای پخت این غذای خوشمزه استفاده کنند.
· آلبالوپلو
در میان انواع غذاهای ایرانی، آلبالوپلو جزو غذاهای زیبا و باشکوه ایرانی‌ست. در اصل این غذای ایرانی با برنج، گوشت، آلبالو و خلال پسته تهیه می‌شود؛ البته می‌توانید به‌جای گوشت قرمز (گوشت گاو) از گوشت مرغ هم استفاده کنید.
طبخ آلبالوپلو به‌مهارت خاصی احتیاج دارد، چراکه یک سمفونی واقعی از رنگ‌ها و طعم‌ها در این غذای ایرانی اصیل نقش دارند. آلبالوپلو از خوشمزهترین انواع غذاهای ایرانی است و بیشتر در مراسم‌های رسمی سرو می‌شود. این غذای شیرین و ترش اصیل ایرانی را می‌توانید در فصل تابستان با آلبالو تازه یا در فصول دیگر با مربای آلبالو سرو کنید.
در این غذا، آلبالو و برنج از طبع سردی برخوردار هستند و در نقطه مقابل، شکر، گوشت و زعفران طبعی گرم دارند. این غذای رنگارنگ در اصل شیرازی‌ست؛ بنابراین اگر به این شهر سفر کردید، فراموش نکنید که بهترین آلبالوپلو زندگی خود را می‌توانید در آن‌جا میل کنید.
در پایان؛ عامل صلح …
غذای ایرانی انواع مختلفی دارد و به‌جز غذاهای معروف و محبوبی که در سراسر ایران تهیه می‌شوند، هر شهر و منطقه‌ای غذاهای محلی و خاص خود را دارد. برخی از غذاهای سنتی ما در دنیا شناخته شده‌تر هستند و همین موضوع بسیاری از توریست‌ها را مشتاق می‌کند تا به ایران سفر کنند و طعم بی‌نظیر خوراک‌های ایرانی را بچشند.
به‌طور کلی، غذا مانند موسیقی می‌تواند اهالی یک خانواده، یک سرزمین و تمام کشورهای دنیا را دور هم جمع کند و عامل صلح و دوستی میان آن‌ها باشد. در این میان، خوراک‌ها و انواع غذاهای ایرانی در کنار خون‌گرمی و مهمان‌نوازی مردم ایران، در تدوام این پیوند میان ایرانیان و سایر مردم دنیا، نقش پر رنگی ایفا کرده است.
